ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Ostatnio mam kontakt z pewną (nową wśród moich znajomych) osobą o mocno skrajnym profilu mentalnym, z mocnym "przechyleniem" w stronę emocjonalności, nad którą właściwie ta osoba prawie nie sprawuje kontroli - ona popada w zmienne nastroje i np. a to zaczyna płakać, a już za chwilę grozić tym, którzy jej jakoś zawinili, a to kogoś traktuje bezkrytycznie pozytywnie. To emocje ową osobą zarządzają. Zresztą owa osoba bardzo sobie ceni to, że ona reaguje tak od serca, traktując to jako wartość, jako coś, czym może się chlubić.
Patrząc na "czyste fakty" związane z życiem tej osoby, opisałbym ją następującymi określeniami:
- wiele osób ją oszukało i wciąż ją ktoś oszukuje, bo ona bardzo silnie ulega sugestiom
- wobec przykrym okolicznościom, na które i tak nie ma żadnej rady, bo jest to tzw. siła wyższa, owa osoba nie umie przeciwstawić nic - może tylko w bezradności przeżywać smutki, frustracje, spalać się w swoich emocjach.
- według mnie ocenach jest najczęściej silnie życzeniowa, niesprawiedliwa, co przynosi negatywne skutki m.in. takie, że daje się oszukiwać naciągaczom
- jest bardzo trudno jej cokolwiek wytłumaczyć w tym sensie, że aby ona choć trochę wzięła pod uwagę dodatkowe okoliczności w sprawie, a nie tylko owo swoje główne, wynikające z emocji nastawienie. To powoduje, że popada ona z reguły ze skrajności w skrajność.
- popełnia w kółko te same błędy, nie uczy się na błędach
- wszystko silnie bierze "do siebie"
- a jednocześnie nie jest w stanie spojrzeć na swoje życie z dystansu, z perspektywy innej osoby, ma problem ze zrozumieniem "lustrzanym" od strony intencji kogoś innego niż ona.
- mimo że tak ogólnie "technicznej formy inteligencji" jej nie brakuje, to jej oceny często są bardzo powierzchowne, tak jakby dokonywane były przez osobę niedojrzałą, mało inteligentną, ślepą na ważne okoliczności.

Michał Dyszyński

W jaki sposób w zrównoważonej osobowości odbywa się współpraca pomiędzy aspektem rozumowym a emocjonalnym?
- Z grubsza można by ją opisać następująco:
Emocje stanowią aspekt UKIERUNKOWYWANIA działań osobowości na...
... czymś.
Krótko mówiąc, emocje tak do końca nie wiedzą, czego chcą! Emocje tylko chcą, dają początek aktywności, ale to, czego chcą jest nieokreślone, emocje próbują to zadekretować, ale mają do dyspozycji okruchy, luźne przesłanki, brak zdefiniowanego celu. Poza tym emocje działają na zasadzie "zwycięża najsilniejszy", czyli w nich wybierana jest po prostu emocja najsilniejsza - człowiek emocjami jest w tym mechanizmie warunkowany, zdeterminowany, nie ma jak się przeciwstawić. Emocje same nie wiedzą, czego chcą, a mimo to chcą bardzo silnie, chcą (tego, czego nie mają) przemożnie, z intencją "tylko to i nic innego". Do tego emocje są kapryśne, zmieniające zdanie, wysycają się na nieokreślonych zasadach, "odwidzia im się" niezależnie od wagi sytuacji, od okoliczności. Gdyby zostawiać osobowość w całości we władaniu emocji, to ta emocja niczego by nie skończył, bo emocje za chwilę zajęłyby jego uwagę czymś innym. W tym sensie emocje są właściwie paradoksalne, sprzeczne same ze sobą.

Czynnikiem stabilizującym emocje jest rozum, intelekt. Jego rola jest dokładnie roli emocji przeciwna - tam gdzie emocje są kapryśne, intelekt jest konsekwentny, zaś tam, gdzie emocje nie wiedzą, czego chcą, intelekt bada zależności i ustala twarde okoliczności sprawy - ustala to, na czym można się OPIERAĆ TRWALE, a nie tylko na zasadzie miotania impulsami przychodzącymi nie wiadomo skąd i nie wiadomo jak. Intelekt poprawnie używany będzie kaprysy postaw emocjonalnych kierował w stronę BUDOWANIA TRWAŁYCH STRUKTUR ROZUMIENIA, na czym można się oprzeć w dalszym życiu, działaniu. Intelekt ma jednak pewien ważny mankament, który z resztą wynika bezpośrednio z tego, czym ten intelekt jest - jest oparciem się na ZASADNOŚCI. Zasadność zaś, z definicji, musi BAZOWAĆ NA PRZESŁANKACH. Tymczasem przesłanki pojawiają się dopiero na określonym etapie kontaktu z rzeczywistością, ich na start po prostu nie ma. Gdyby był tylko intelekt, to osobowość taka "tylko intelektualna" byłaby bezwolna, całkowicie zdana na to, co (zewnętrznęgo) nią powoduje. Ten mankament jest (w jakimś stopniu) zwalczany właśnie emocjami, które...
... mają za swoja główną cechę właśnie to, co tworzy intelekt - emocje mogą być BEZZASADNE. Emocje tworzą intencje z "pustki", z niczego, z widzimisiów. Czyli dokładnie to, co emocjom normalnie byśmy zarzucali, w kontekście okoliczności, w których brak jest przesłanek (na start, albo gdzieś po drodze) jest właśnie mocą emocje - bo przynajmniej uruchamiają one osobowość, przynajmniej ruszają z miejsca.
Intelekt, ruszony emocjami, będzie już dalej podpinał swoje rozpoznania pod wytyczony kierunek, pociągnie tendencję. I o to właśnie chodzi w tej współpracy rozumu i emocji.