ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Ludzie propagujący autorytaryzm są najczęściej przekonani, że stoją po stronie dobra, że mają dobre i poprawne intencje. W rzeczywistości ich postawa wynika z trzech wielkich błędów - złudzeń umysłu.
Chciałbym tu jeszcze zdefiniować używane przez mnie pojęcie autorytarysty - tak będę nazywał osobę, która wierzy, że autorytarne metody działania, czyli oparcie się społeczności na twardej władzy, promowaniu wybranych (uznanych za słuszne) wartości, powiązane z silnym niszczeniem, tłumieniem wartości konkurencyjnych są poprawną postawą i metodą działania.
Używam pojęcia autorytarysty, a nie autokraty, bo to drugie pojęcie jest przypisane w języku najczęściej do osoby, która sprawuje władzę. Zaś mi chodzi nie tyle o tych wybrańców, którzy władzę mają, lecz wszystkich tych, także tych na samym dole hierarchii społecznej, którzy wierzą w autorytaryzm jako poprawną formę stosunków społecznych.

1. Złudzenie autorytarystów - przekonanie, że umiejętność nazwania rzeczy jest równoznaczna z ich opanowaniem, czyli jeśli coś autorytet ludziom nakaże, to się to na pewno zrealizuje.
2. Złudzenie autorytarystów - przekonanie, że zdarzy się tylko to, co w intencji zawarte i pozytywne, zaś ewentualne skutki uboczne albo się nie zdarzą, albo będą nieistotne, czyli jeśli autorytety głoszą idee słuszne (według siebie), to zdarzy się wyłącznie to co słuszne, a nie to wszystko, co też wynika z owego głoszenia, a jest niepożądane.
3. Złudzenie autorytarystów - że aktualne pojmowanie spraw można wyekstrahować z szerszego kontekstu, w którym ono powstaje, a co za tym idzie, gdy realizujemy przyjęty plan, to możemy nie stawiać sobie pytań o szerszy kontekst, o to jak rzeczy są umocowane w szerszym oglądzie rzeczywistości, czy co się dalej z tego stanie.

Gdyby jakoś podsumować te złudzenia jednym sformułowaniem, to chyba można by je określić jako złudne przekonanie, iż mając swój cel, można sobie dowolnie zaniedbywać kontekst, w którym on powstaje i szersze skutki, które on powoduje, czyli że CHCIEJSTWO ABY BYŁO POPRAWNIE już - rzekomo - wystarczy do tego, aby rzeczywiście poprawnie rzeczy się układały.
Jest to osoba wąskomyśląca, która widzi "jedną stronę medalu" - tą wybraną przez siebie, tą która jest w intencji.

Autorytarysta do osoba, która zwykle pragnie wymusić na ludziach posłuszeństwo. Naiwne spojrzenie na rzeczywistość sugeruje autorytaryście, że jest to słuszne podejście, bo przecież gdybym np. złodziej był/stał się posłuszny prawu, to by nie kradł, czyli nie byłoby zła, jakie czyni. Według autorytarysty w tej układance jest jedyny problem braku posłuszeństwa.
Autorytarysta nie stawia sobie pytań szerzej - np. o to, czy da się wyekstrahować postawy posłuszeństwa tylko w dobrych sprawach. Autorytarysta nie ma wystarczającej wyobraźni, aby objąć swoim rozumowaniem typowe powody, dla których np. złodziej stał się złodziejem - w szczególności te, że większość złodziei przecież JEST POSŁUSZNA swoim złodziejskim rodzicom, środowisku przestępczemu, w jakim się wychowywali. Czyli to nie tyle "brak posłuszeństwa autorytetom" czyni złodzieja, co BRAK ZDOLNOŚCI DO POPRAWNEJ OCENY CZEMU WARTO BYĆ POSŁUSZNYM.
Autorytarysta jest przekonany, że skoro on myśli o tym posłuszeństwie w dobrym znaczeniu, to zdarzy się tylko to, co związane z jego intencją, zaś przeciwne tym intencjom okoliczności tajemniczo (jakaś magia tu zadziała?...) się nie zrealizują, nawet jeśli są podstawy ku temu, aby jednak się zrealizowały.
Autorytarysta jest wpatrzony w to "dobre" posłuszeństwo, ignorując fakt, iż układanka jest znacznie bardziej złożona - czyli że wychowywanie człowieka "tak w ogóle do posłuszeństwa" wcale nie jest jednoznacznym wskazaniem i kierowaniem się w stronę dobra, lecz kierowanie się W STRONĘ TEGO, KTO BARDZIEJ ZDOMINOWAŁ PRZESTRZEŃ MENTALNĄ.

Posłuszeństwo "dobre" (w dobrych sprawach) nie jest jakoś automatycznie wyróżnione względem posłuszeństwa "złego". Także nie wystarczy powiedzieć człowiekowi "bądź posłuszny ale tylko w dobrych sprawach", bo człowiek dopiero uczy się w życiu tego, czym są owe "dobre sprawy", więc bardzo często weźmie za dobre posłuszeństwo w sprawach złych. Ale autorytarysta o tym nie chce myśleć, Autorytarysta woli skupić się na swoim CHCIEJSTWIE, aby posłuszeństwo odnosiło się do tego co dobre, zaś nie było związane z tym, co złe.
Autorytarysta nie wyciąga wniosków z hitleryzmu, czyli z tego, że naród posłuszny "tak w ogóle" za chwilę może być posłusznym wykonawcą zbrodniczych rozkazów. O tym autorytarysta nie myśli, o tym pragnie zapomnieć, biorąc tylko tą wygodną swoim koncepcjom stronę medalu.

Michał Dyszyński

Zwolennik autorytaryzmu opisuje złe zachowania ludzi językiem: popatrzcie on zrobił źle, BO BYŁ NIEPOSŁUSZNY zakazowi robienia tych rzeczy. I autorytarysta nie widzi tu zagadnienia ponad nad, co wskazał.
Tymczasem ten, co zrobił złe rzeczy być może BYŁ POSŁUSZNY jednak głosowi, ludziom, środowisku, które zło uznaje za właściwą postawę.
Tu ktoś mógłby zaoponować wskazaniem: ale przecież niewiele ludzi tak jawnie opowiada się po stronie zła. Problem w tym, że wcale nie trzeba po stronie zła opowiadać się JAWNIE!
Zło ukryte w niewiedzy, niezorganizowaniu, braku sił aby wytrwać, w iluzjach postrzegania potrafi być - przy werbalnym się od tego zła separowaniu - tak samo skuteczne w niszczeniu i krzywdzeniu, jak zło zadeklarowane. Przysłowie mówi, że "dobrymi chęciami jest piekło wybrukowane". I jest w tym głęboka prawda, że zła naszego umysłu i uczuć nie da się pokonać prostymi, chciejskimi deklaracjami, samymi intencjami aby było dobrze.

Michał Dyszyński

W kwestii autorytaryzmu popełniłem też taki tekst w innym wątku: