ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Tradycyjnie traktuje się wolność jako konkretne, jednolite pojęcie. Ja od jakiegoś czasu widzę wolność bardziej jako coś złożonego, dziejącego się w ramach procesów, mających swoją strukturę. Samą wolność też widzę nie binarnie tak vs nie, ale jako coś stopniowalnego.

Wolność z grubsza to jest "to coś", co powoduje, że
- z jednej strony powstaje odpowiedzialność, czyli przypisanie czynu/decyzji do osoby
- z drugiej strony, zakłada się, iż to przypisanie czyny do osoby nie jest arbitralnym uznaniem bez podstaw, ale że bierze się z tego, co reprezentuje sobą człowiek, o czym myśli, w co wierzy.
- jednocześnie wolne decyzje są powiązane z sytuacją, zewnętrzną, która stanowi element narzucony, niejako przy tym testując też osobę, jak dalece owe decyzje spełniają warunki sensowności, celowości (może etyczności).

Tak widząc sprawy, a do tego łącząc owo podejście z życiowym doświadczeniem, które wyraźnie sugeruje, iż ludzie różnie radzą sobie z oceną sytuacji, że podejmują decyzje, których potem żałują, tłumacząc się w stylu "ja taki nie jestem, jak wtedy, gdy to robiłem, to wtedy nie byłem ja". Jeśli ktoś sam chciałby się wyprzeć związku z własną decyzją, to ostatecznie wychodzi tak, jakby tę decyzję podjęło coś za niego, czyli wtedy on jakby nie zadział przy niej, był czymś (czym?) zniewolony.
Najczęściej taka osoba będzie się tłumaczyła tym, że działała wtedy w emocjach, bez rozeznania spraw. Może też ktoś czyn, którego chciałby się wyprzeć na zasadzie "to nie ja taki jestem", powiąże z czyją złą namową, naciskami otoczenia. Częstym tłumaczeniem się jest niewiedza, głupota, niecierpliwość dająca skutek za szybkich, a przez to wadliwych decyzji. Ale często jest tak, że owa konstatacja "to nie jestem ja" w związku z jakimś wyborem, pojawia się dopiero po jakimś czasie, gdy z dystansu możemy spojrzeć na to, co się działo, a szczególnie gdy ujawni się pełnia konsekwencji na temat zdarzeń.

Wolność ma swoją strukturę, silnie zależną od naszej wiedzy i zdolności opanowywania odruchów. Ludzie, którzy dzięki posiadanej wiedzy potrafią zdiagnozować poprawnie składniki sytuacji i podjąć decyzję adekwatną zarówno do okoliczności zewnętrznych, jak i celów, potrzeb, natury własnej osoby, działają jako wolni. Ostatecznie (najczęściej) robią to, do czego się później będą gotowi się przyznać, jako to, czego chcieli, co jest ich.
Z drugiej strony ludzie działający impulsywnie, jednocześnie będą chaotyczni, nie będą w stanie często nawet określić, dlaczego coś robią, jaki jest związek tego, co robią z ich celami życiowymi, co tym, co stanowi dla nich wartość. Tacy ludzie robią coś nie bardzo jako oni, tylko, coś nimi powoduje - coś, nad czym oni nie panują, czego nie rozumieją.

Wolność oparta jest o pewną STRUKTURĘ przekonań, w której musi być i poziom niższy, bezpośredni i wyższy, związany z pytaniami typu "ku czemu dalej zmierzać ma moje działanie". Im bardziej człowiek jest świadomy, tym bardziej jest wolny, bo wie, po co robi, to co robi, umie się z tego przed sobą rozliczyć, umie powiązać z celami, jakie sobie wytycza.
Nie można być wolnym, nie mając żadnych przekonań, nie wyznając żadnych wartości, nie posiadając wiar, tworzących pewną strukturę, do której później można się odwoływać przy ocenie tego, czy zadziałaliśmy skutecznie, czy nie.

Michał Dyszyński

Osoby często czyniące zło, zwykle działają albo pod wpływem niekontrolowanych impulsów (w emocjach, szczególnie emocji złości, gniewu), albo diagnozując cele na krótką metę - np. patrząc tylko na jakieś proste swoje ambicje, sugerując się krótkofalowymi celami.
Bo wolność, aby była pełna, powinna mieć strukturę, w ramach której to, co robimy, nie jest związane z celem tylko na ten moment, ale ma głębszy i dalszy sens, nie jest jedynie prostym zaspokojeniem nachodzącej kogoś emocji, czy ambicji, ale tworzy rozumienie rzeczywistości, w którym ostatecznie człowiek może się odnaleźć, jako ten, który od początku do końca robi to, z czym się rzeczywiście i trwale identyfikuje.

Katolikus

Przeczytałem na "deonie" pewien artykuł jakiegoś księdza, który pisze o wolności z perspektywy chrześcijańskiej. Czy mógłbyś się do tego jakoś odnieść?
Zacytuję fragment z podkreśleniem tego, co uważam za ciekawe, do czego można się odnieść. Bo mi się wydaję, że ta wizja autora jest trochę naiwna. Ale chciałbym to przedyskutować z tobą, jeżeli pozwolisz.

Michał Dyszyński

Katolikus

Michał Dyszyński

Katolikus

Michał Dyszyński