ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Przeczytałem parę opisów postawy mistrzów wschodu. Mistrz jest wielce szanowana personą, a jego uczniowie zobowiązani są do wielkiego szacunku, czasem wręcz służby, podziwu dla mądrości mędrca, którego są adeptami.
Mistrz wschodu niewiele tłumaczy. Jeśli coś zechce uczniowi wytłumaczyć w ogóle, to zapewne uczyni to jakimś pojedynczym zdaniem, nawet tylko gestem, zamyślonym spojrzeniem. A adept na to powinien zareagować głębokim namysłem na tą wskazówką ze strony mistrza. Bo adept głupi jest oczywiście, nie jest w stanie pojąć tej mądrości, jaką z łaski mistrz go obdarza, cokolwiek by ten ostatni nie zrobił.
Typowa rozmowa adepta z mistrzem jest zbliżona do monologu, w którym biedny adept wciąż wychodzi na głupka. Przykładowo:
Przychodzi adept do mistrza i pyta: czy mogę osiągnąć oświecenie?...
- Mistrz może raczy ucznia łaskawie obdarzyć spojrzeniem, ale już rzadko odpowiedzią, a praktycznie nigdy KONKRETNĄ odpowiedzią na pytanie. Może to być odpowiedź typu:
- a czy można wpław przepłynąć rzekę, czytając książkę?...
Albo może to być tylko namysł mistrza i surowe spojrzenie, wyrażające jasną intencję - nie pytaj, tylko ćwicz swój umysł...
Mistrzu, co mam zrobić, aby udoskonalić swój umysł? - pyta uczeń.
- Mistrz z namysłem rzuca: a czy góry są górami i rzeki rzekami?...
Biedny adept nie wie, o co mistrzowi chodzi, ale pokornie i z szacunkiem dziękuje za wielką radę swojego mistrza.
Mistrzowi bowiem niekonkretność i niejasność wypowiedzi "uchodzi", nawet jest jego siłą i atrakcyjnością. Mistrz ma taką pozycję w owym układzie, że sam jest poza oceną, a to on ocenia.

Odnoszę wrażenie, że spora cześć filozofujących dyskutantów na naszym forum naczytała się tak wiele mądrości mistrzów wschodu, że też się czują mistrzami, więc uważają, iż jak w odpowiedzi walną jakimś retorycznym pytaniem, to za bardzo mądrych zostaną uznani, zaś nikt nawet nie pomyśli, że może ściemniają, iż mają cokolwiek w głowie. Cóż to za problem odpowiadać enigmatycznie, zagadkowo, niejasno... Do tego wystarczy sobie opracować dość prosty schemat, a potem tylko wkładać wysiłek w zakresie promocji wizerunku, w podtrzymanie wrażenia, że gdy mistrz nie odpowiada na pytanie, to nie dlatego, że nie zna odpowiedzi, ale dlatego, że nie podając tej odpowiedzi chce zmotywować ucznia - adepta do aktywności poznawczej. Bo - tutaj pozwolę sobie na (hipo)tezę dość przewrotną - enigmatyczne wypowiedzi w stylu wschodniego mistrza są jakże często niedróżnialne od trolowania przez dość elokwentnego erystycznie ale nie za wiele mającego w głowie cwaniaczka, aspirującego do roli mistrza, który rzekomą swoją mądrość umie zasugerować samym znaczącym milczeniem, odpowiadaniem zagadkami (tych sobie parę zawsze można przygotować, a potem tylko dobierać w zależności od sytuacji), powiązanym ze stwarzaniem odpowiedniej atmosfery wokół swojej osoby.

Przy czym nie twierdzę tutaj, że każdy mistrz wschodu jest takim cwaniakiem. Uważam, że wśród tych mistrzów wielu było naprawdę zaawansowanych swoim rozumieniem, duchowością. Ale chyba nie wszyscy...
Jak rozpoznać jednych od drugich?...
- Nad tym pytaniem zamierzam się zastanowić. :think:

Michał Dyszyński

To, że taktyką nie odpowiadania konkretnie na zadane pytania, stosowanie sformułowań retorycznych i reagowaniem pytaniem na pytanie jest skuteczne w udawaniu rozumnej osoby zostało wykazane już dawno temu, gdy pojawiły się pierwsze programy symulujące człowieka w rozmowach. Część z nich pełniła rolę wręcz terapeutów, bo konwersowały one z osobami zgłaszającymi jakieś problemy natury psychologicznej. A nie były to programy porównywalne z dzisiejszą SI, lecz dość proste boty konwersacyjne, które na żywca wstawiały słowa z wypowiedzi rozmawiającego z nim człowieka do przygotowanej bazy sztywnych wzorców fraz, pasujących z grubsza do wszystkiego. Takim był pogram ELISA, ale było też sporo wzorowanych na nim. [link widoczny dla zalogowanych]
Więcej na ten temat jest m.in. tu [link widoczny dla zalogowanych]
Przykładem takiej rozmowy z botem z artykułu wyżej jest:
Human: Well, my boyfriend made me come here. - Mój chłopak namówił mnie do przyjścia.
ELIZA: Your boyfriend made you come here? - Twój chłopak namówił cię do przyjścia?
Human: He says I'm depressed much of the time. - Mówi, że mam depresję.
ELIZA: I am sorry to hear you are depressed. - Przykro mi słyszeć, że masz depresję.
Human: It's true. I'm unhappy. - To prawda. Czuję się nieszczęśliwa.
ELIZA: Do you think coming here will help you not to be unhappy? - Sądzisz, że przyjście tutaj pomoże ci przestać czuć się nieszczęśliwą?
Widać z niego, że program głównie pyta, ewentualnie powtarzając w jakiejś części wypowiedź rozmówcy.
Jak widać, udawanie mądrego za pomocą odpowiadania pytaniami na pytania jest dość skuteczne. W jakimś stopniu odpowiada to jednak też schematowi "mędrca wschodu", który ogranicza jakiekolwiek jasne stwierdzenia ze swojej strony. Widząc takie wzorce w konwersacji możemy sobie o "mędrcu" myśleć dwojako: może on jest rzeczywiście mądry, a może tylko cwany, a tak naprawdę żaden z niego mędrzec. Przyjmując to zagrożenie, iż w konkretnej sytuacji mamy tę drugą opcję, można zadać sobie pytanie: a co by zdemaskowało takiego cwaniaka, który przez mnożenie pytań udaje mądrzejszego, niż jest?...
:think:

Banjankri

Banjankri

A tu masz, jak współczesna Eliza odpowiada na twój dylemat:

Michał Dyszyński

Semele

Czy to właśnie miał na myśli Mistrz Linji przez „zabicie Buddy”? Dokumenty Zen mówią nam, że Linji był zaciekłym i bezkompromisowym nauczycielem Buddy Dharmy, słynącym z nauczania swoich uczniów okrzykami i ciosami. Nie zostały one użyte jako kara, ale po to, by zszokować ucznia, aby rzucił meandrującą, sekwencyjną myśl i wprowadził go w czystą klarowność chwili obecnej.

Linji powiedział także kiedyś: „Budda” oznacza czystość umysłu, którego blask przenika całą sferę dharmy ”. Jeśli znacie Buddyzm Mahajany, zrozumiecie, że Linji mówi o Naturze Buddy, która jest podstawową naturą wszystkich istot. W Zen powszechnie rozumie się, że „kiedy spotkasz Buddę, zabij go” odnosi się do „zabicia” Buddy, którego postrzegasz jako oddzielnego od siebie, ponieważ taki Budda jest iluzją.

W Zen Mind, Beginner's Mind (Weatherhill, 1970) Shunryu Suzuki Roshi powiedział:

„Mistrz Zen powie:„ Zabij Buddę! ” Zabij Buddę, jeśli Budda istnieje gdzie indziej. Zabij Budda, ponieważ powinieneś wznowić swoją własną naturę Buddy.”
Zabij Buddę, jeśli Budda istnieje gdzie indziej. Jeśli spotkasz Buddę, zabij Buddę. Innymi słowy, jeśli spotkasz „Buddę” oddzielonego od siebie, jesteś złudzony.

Tak więc, chociaż Sam Harris nie był całkowicie w błędzie, kiedy powiedział, że należy „zabić” Buddę, który jest „fetyszem religijnym”, Linji i tak by go uderzył. Linji mówi nam, abyśmy niczego nie zobiektywizowali - ani Buddy, ani siebie. „Spotkanie” Buddy oznacza utknięcie w dualizmie.

Banjankri

Michał Dyszyński

Banjankri

Michał Dyszyński