ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Przenoszę tutaj, z pewnymi modyfikacjami własną refleksję z tematu opublikowanego na ogólnodostępnym forum. Tam się chyba nie doczeka dyskusji, więc tutaj pociągnę temat samodzielnie, a do tego łatwiej będzie mi go z tego miejsca po swojemu archiwizować.

Od jakiegoś czasu traktuję naukę i religię/filozofię jako dziedziny wzajemnie się uzupełniające.
Niektórzy chcę dziedziny widzieć jako obszar walki, wzajemnego zwalczania się. Może nawet mają w tym o tyle rację, że historycznie i społecznie do takich walk dochodziło i dalej dochodzi. Jednak już z punktu widzenia rozwoju świadomości, a nie tylko patrząc na to kto komu, jaka grupa jakiej grupie "zrobi większe kuku", tak mi się to jawi - jako dwie komplementarne "siły świadomości".

Z grubsza obraz sprawy wygląda następująco:
W centrum mamy ŚWIADOMOŚĆ DOSKONALĄCĄ SIĘ, a także BĘDĄCĄ W RELACJI Z ZEWNĘTRZNĄ RZECZYWISTOŚCIĄ.
Można do sprawy tej relacji podejść na dwa sposoby:
Podejście od strony zewnętrznej rzeczywistości jest reprezentowane przez naukę. W jego ramach mamy skupienie się też na ASPEKCIE OBIEKTYWNYM, czyli patrzenie na wszystko NIEZALEŻNIE OD INDYWIDUALNYCH RÓŻNIC, tak jakby wszyscy mieli postrzegać to samo i tak samo, czyli mamy formę filtrowana aspektów rozumienia w stronę priorytetu wspólnoty spojrzenia, niezależności spojrzenia, pomijania tego, co jednostkowe dla obserwatora.
Podejście od strony samej świadomości jest domeną religii/filozofii. W jego ramach kluczowe byłoby pytanie: kim/czym jest poznający? Jaka jest natura świadomości? Tu też jest forma filtrowania aspektów relacji obserwator - rzeczywistość go otaczająca, ale tym razem odwrotnie ustawiając wektor. Teraz skupiamy się na tym co indywidualne, czasem wręcz emocjonalne, osobiste, CO JEST WIARĄ, czego nie da się dzielić z innymi, choć musi objawiać się właśnie poprzez tę interakcję z innymi ludźmi, ze światem?

Podejścia są przeciwne, dlatego występuje między nimi rodzaj napięcia, czasem przyjmującego postać zwalczania się. Ale oba pojęcia są niezbywalne w całościowym obrazie świata. Poznaje go bowiem zawsze konkretny obserwator, indywidualna osoba; choć z drugiej strony samo poznanie oznacza odniesienie się do czegoś wcześniejszego, wykraczającego poza aktualne indywidualne odczuwania, coś niezależnego od "ja w tu i teraz".
Celem doskonalenia świadomości jest RÓWNOWAŻENIE obu aspektów, jest dowiadywanie się, jak to w co wierzę ma się do tego, co jest obiektywnie, zaś z drugiej strony jak to, co zostało opisane jako obiektywne i niezależne miałoby się przekładać na to moje, indywidualne, osobiste.

Gdyby to skrótowo ująć można by tak:
Aby poznać siebie, muszę poznać świat, ale aby poprawnie poznawać świat, muszę poznać siebie - "narzędzie", który ten świat poznaje.

Dlaczego obie dziedziny są tak niezbywalne, tak potrzebne?
- bo nie sposób jest ustalić "jak to jest na zewnątrz mnie?", nie mając przeanalizowane tego "jak działam ja?" - czyli jakie wprowadzam potencjalne sugestie, wpływy, błędy do rozumowania o tym, co uznaję jako zewnętrzne, choć nie zawsze mam prawo jeszcze postawić tę granicę pomiędzy ja i nie ja.
- bo też odwrotnie - nie sposób jest zdiagnozować samego siebie, jeśli owo ja poznaję zawsze w interakcji, jako jakąś decyzję wobec zewnętrznego i jakieś odczuwanie tego, co zewnętrzne.

Michał Dyszyński

Gdyby podsumować jakoś komplementarność nauki i religii, to można by to ująć następująco:
Do pełni rozumienia rzeczywistości niezbędna jest zarówno
- poznanie samego podmiotu poznającego - siebie, świadomości
jak i
- poznanie rzeczywistości od podmiotu poznającego niezależnej - świata

Skupienie się wyłącznie na jednym z tych aspektów skutkować będzie nieprawidłowością działania drugiego!

To jest trochę podobnie tak jak poznaniem w nauce.
1. Dzięki rozbudowie aparatu analitycznego w nauce, zdolności do kreowania teorii naukowych, można budować instrumenty dające niezależny od świadomości wgląd w ten świat - mierniki, urządzenia odbiorcze, teleskopy itp.
2. Dzięki działaniu owych mierników, urządzeń badawczych, aparatur doświadczalnych, dających wzgląd w te obszary rzeczywistości, które nie są doznawane zmysłami, możliwe staje się uzyskanie dokładniejszych DANYCH o rzeczywistości. Czyli mamy zależność TEORIA→DANE (teoria daje dostęp do lepszej jakości danych).
3. Dzięki danym zebranym w 2 może ludzka pomysłowość dokonać dokładniejszej analizy funkcjonowania świata, a stąd skonstruować LEPSZE TEORIE. Czyli teraz będzie zależność: DANE→TEORIA (z danych biorą się precyzyjniejsze teorie). Co jednak na dalszym etapie spowoduje powstanie lepszych urządzeń pomiarowych.
4. Lepsze urządzenia pomiarowe i możliwości analizy bezpośredniej owych danych (tutaj także wchodzą komputery, superczułe detektory itp., możliwe do zbudowania stają się bardzo zaawansowane laboratoria typu LHC) skutkują uzyskaniem jeszcze precyzyjniejszych DANYCH. I znowu będzie zależność TEORIA→DANE. Co z kolei...
5. Umożliwi zbudowanie LEPSZYCH TEORII. Czyli teraz będzie zależność: lepsze DANE→lepsza TEORIA.
I tak w kolejnych cyklach...

Traktując człowieka, na który składają się zmysły (w nauce dodatkowo ulepszone przez urządzenia) i świadomość jako rodzaj miernika i analizatora jednocześnie, będziemy mieli identyczny wzajemnie się doskonalący system
- lepsza znajomość siebie (swoich SUBIEKTYWNYCH właściwości) to większa świadomość tego, jak funkcjonuje nasze poznanie, co z kolei skutkuje zdolnością do lepszej analizy świata zewnętrznego.
- mając lepiej zanalizowany świat zewnętrzny (aspekt OBIEKTYWNY) zyskujemy bazę do porównań jak zadziałała świadomość, to pozwala na nowe, lepsze poznanie owej świadomości, lepsze OSADZENIE OGLĄDU CECH SUBIEKTYWNYCH W OBIEKTYWNEJ WIEDZY.
- dzięki wiedzy z punktu wyżej, unikamy wielu błędów naiwnego subiektywizmu, uczymy się niwelować skutki złudzeń, błędnych racjonalizacji, naciągania tego co zewnętrznie odbierane i powinno być jak najbardziej obiektywne, do subiektywnych założeń, a to pozwala nam na LEPSZE OBIEKTYWIZOWANIE wiedzy o rzeczywistości.
Itd. itp.
Kolejne kółka tego cyklu wzajemnie się wzmacniają i doskonalą:
samowiedza → wiedza o świecie →samowiedza → wiedza o świecie →samowiedza → wiedza o świecie →samowiedza → wiedza o świecie →samowiedza → wiedza o świecie ...

Michał Dyszyński