ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Gdy się zastanawiam nad tym, jak się rzeczy mają, to pierwsze co staram się uczynić (może nie zawsze mi się to w pełni powiedzie), to...
zapomnieć, że mam jakiekolwiek stanowisko własne w tej sprawie. :shock:

W szczególności jeśli za czymś obstaję, toczę jakiś spór, to staram się o nim zapomnieć i spojrzeć na zagadnienie tak, jak bym dopiero się po raz pierwszy o nim dowiadywał.
Czasami to jest trudne. Właściwie to chyba prawie zawsze jest to trudne, jeśli tylko wcześniej coś sobie o danej sprawie myślałem.

Do wyprowadzenia się z myślenia wedle starego schematu stosuję szereg technik:
1. Próbuję myślowo "zamienić się miejscami" z moimi przeciwnikami w dyskusji, ich zarzuty próbuję uczynić moimi, a moje ich zarzutami. Czy to się da? Jeśli się nie da, to KONKRETNIE dlaczego?
2. Próbuję wynaleźć obronę na moje własne zarzuty.
3. Formułuję problem tak, jakby tu w ogóle nie chodziło o żadnych ludzi, tylko o czystą ideę - np. gdy mam rozpatrzeć osobisty problem, czy mam się obrazić z powodu tego, że ktoś mnie obelżywie nazwał, to przekształcam ten problem do sytuacji, w której jakiś bezosobowy bot wygenerował frazę mnie obrażającą. Potem się pytam swoim emocji: a gdyby tak było, to co bym wtedy czuł?
4. Wcielam się w rolę tego, który prawie nic nie rozumie, tylko zadaje pytania. Inaczej mówiąc, wymuszam na sobie zadanie wytłumaczenia całego problemu uczniowi pierwszym klas podstawówki, który nic nie wie, a trzeba mu to wyjaśnić, tak aby nie wspierać własnych intuicji, lecz jakieś bardziej publiczne sformułowania.
5. Próbuję przeczytać coś na dany temat w różnych miejscach w necie.
6. Stawiam sobie problem: co by było, gdybym przyjął wszystkie postulaty strony przeciwnej - świat by się zawalił? Jak bym wtedy musiał funkcjonować?
7. Stawiam sobie problem, co by było, gdybym w pełni został zaakceptowany z moim przekazem. Czy to zakończyłoby sprawę? Jak by wyglądało takie potencjalne zaakceptowanie moich poglądów?
8. Wymuszam na sobie pytanie: a właściwie to co mi zależy, aby ten swój pogląd wypromować? Coś na tym zyskam? Co konkretnie?...
9. Próbuję sformułować problem tak, jakby w ogóle odarty był on z jakichkolwiek emocji, jakby był problemem osoby, która żadnych emocji nie ma, nie rozumie ich - taki "zespół Aspergera". Jak wtedy ten problem wygląda?
10. Wymyślam sobie, że oto mój pogląd w sprawie wygłasza mój najgorszy wróg, osoba mi nieprzyjazna w wysokim stopniu. Czy przyjąłbym ten pogląd wtedy, czy by mi się podobał?

Wcielając się w takie role, zyskuję wobec swoich poprzednich przekonań DYSTANS.
Ten dystans nie jest celem ostatecznym. Potem wracam do swojego poprzedniego myślenia, także z subiektywnymi aspektami, ale PORÓWNUJĄC je ze spojrzeniem zdystansowanym. Wtedy lepiej zaczynam postrzegać różnice i podobieństwa. Bo już mam nie jedną, a dwie, albo więcej instancje sprawy, pomiędzy którymi można porównywać różne oceny cząstkowe. Najczęściej powstaje z tego jakaś postać SYNTEZY.

Michał Dyszyński