ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Pojęciem podstawowym i absolutnie kluczowym w mojej ostatniej "teorii" umysłu jest MENTALNA PRZESTRZEŃ NEGOCJACYJNA. Można ją rozumieć, jako pewien obszar wspólny dla toczonych dyskusji z jednej strony, ale też podobnie działa to w ujęciu wewnętrznym, czyli gdy umysł "negocjuje sam ze sobą". wyważając różne opcje swojego rozumowania.
Pojęcie tej przestrzeni negocjacyjnej nie jest łatwe do wytłumaczenia. Z grubsza chodzi o to, że umysł może postrzegać MOŻLIWOŚCI, OPCJE dla stosowanych przez siebie opisów świata i własnych myśli. Te opcje najczęściej nie są zadecydowane, pozostają w statusie nie rozstrzygniętym. Umysł, mający owe opcje w swojej pamięci, jest w stanie pomiędzy nimi rozważać, wybierać.

Przestrzeń negocjacyjna jest kluczowa dla WOLNOŚCI myśli. Typowym podejściem na temat prawdy, obrazowania umysłem, jest skupienie się na faktach, na tym co jest, lekceważąc to co jest MOŻLIWOŚCIĄ. Ja raczej kieruję się w stronę przeciwną - dowartościowania możliwości. Fakt zaś - jest po prostu możliwością wykorzystaną, występującą na jakimś etapie. Ale goły fakt nie ma znaczenia - dopóki nie zostanie skonfrontowany z innymi możliwościami, jest właściwie nieinterpretowalny. Dopiero mając przestrzeń, zależności, fakt, wraz opcjami niewykorzystanymi, nabiera znaczenia i sensu, stając się elementem rozumienia.
Podobnie funkcjonuje to w dyskusjach między ludźmi. Dyskusja na wysokim poziomie jest możliwa z partnerem, który wystawia nam bogatą przestrzeń negocjacyjną - czyli PYTA, a nie tylko twierdzi. Dyskusja (twórcza, sensowna) staje się niemożliwa, gdy partnerzy okopią się na stanowiskach "ja twierdzę swoje, a innych opcji nie przyjmuję". W takiej dyskusji, strony mogą co najwyżej zaprezentować swoje stanowiska i albo się rozejść, albo pokłócić.

Dyskutanci wartościowi w kontekście dyskusji twórczej wystawiają opcje do rozważenia, starają się przebudowywać aktualny opis, traktując go jako niepełny, dający szansę na jego poprawę w ramach toczonej dyskusji.
Sam uważam tego rodzaju otwartość, polegającą na wystawianiu bogatej przestrzeni negocjacyjnej, za pasowanie na rozumienie prawdy w głębszym sensie.

Semele

Jestem za dużą przestrzenią negocjacyjna...

Dyskurs

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Właściwie to trochę należałoby opisać, co rozumiem przez zostawianie przestrzeni negocjacyjnej do dyskusji. Służy temu parę zasad prowadzenia dyskusji:
- unikanie arbitralnych, kategorycznych sformułowań (te sugerują, że ktoś dany aspekt sprawy wyłącza z obszaru dyskusji, negocjacji)
- formułowanie nie tylko samych stwierdzeń, ale i widocznych alternatyw dla nich.
- podejmowanie sensownych pytań i zarzutów względem własnej koncepcji, odpowiadanie na nie.
- pewna cierpliwość wobec pomyłek i nieporadności innych uczestników (ta oczywiście ma swoje granice)
- unikanie rozproszeń zupełnie wekslujących dyskusję, w tym w szczególności: uwag personalnych, upieranie się przy formalnych wymogach, włączanie wielu dygresji, uwag osobistych, nie mających związku z tematem dyskusji. Przestrzeń negocjacyjna powinna być bowiem względnie precyzyjnie określona, a nie stawać się śmietnikiem idei i pogaduszek. Wyjątkiem oczywiście będzie gdy powyższe zastrzeżenia same staną się tematyką dyskusji.
Ogólną zasadą jest - w tym samym stopniu ustępuję ja, jak ustępują inni uczestnicy dyskusji. Zaś wnioski mają być NEGOCJOWANE - UZGADNIANE, a nie wymuszane.

Michał Dyszyński

Myślę, że w kontekście mentalnej przestrzeni negocjacyjnej warto jest poświęcić nieco uwagi strategii dyskusji/negocjacji będącej zaprzeczeniem idei budowania takiej przestrzeni.
W największym skrócie przeciwieństwo budowania przestrzeni negocjacyjnej polega na daleko posuniętej ARBITRALNOŚCI I KATEGORYCZNOŚCI STWIERDZEŃ.

Są tacy dyskutanci, którzy potrafią jedynie w kółko powtarzać swoje.
Prawie wszystko co komunikują pochodzi wyłącznie z tego co sami rozumieją, co uważają za absolutną prawdę, wiedzę, czego w żaden sposób nie da się zmienić, udoskonalić, uzgodnić z innymi dyskutantami. Cechą charakterystyczną większości takich dyskutantów, jest względnie częste przechodzenie do ataków personalnych na tych, którzy ośmielili się nie zgodzić z ich wizją rzeczy. Dewizą dyskutanta, który nie wystawia przestrzeni negocjacyjnej jest: jest tak, jak ja mówię i nie ma tu dyskusji!

Tacy - zamknięci mentalnie w sobie - dyskutanci oczywiście też się rozwijają, czasem modyfikują swoje przekonania. Najczęściej jednak odbywa się to poprzez nieszczere UKRYWANIE SWOJEJ OMYLNOŚCI. Zamknięty mentalnie dyskutant na zewnątrz (a kto wie, czy nie bardziej do wewnątrz, dla własnych emocji) wystawia szyld "jestem bogiem i wiem wszystko, co powiedziałem, stanowi absolutną prawdę". Jednak życie co jakiś czas wymusza jednak na takim zamkniętym dyskutancie rewizję pewnych przekonań. Odbywa się to PO CICHU, trochę na podobieństwo partii, która wiele obiecuje w wyborach, a gdy już władzę zdobędzie, to dotrzymuje tylko część obietnic, jednak NIE PRZYZNAJĄC SIĘ OTWARCIE do odstąpienia od tych niedotrzymanych.
Ten przypadek, nieszczerego wewnętrznie, dyskutanta nie jest jednak jedynym, który odpowiada zamknięciu swojej przestrzeni negocjacyjnej.

Michał Dyszyński

Pozwolę sobie w tym kontekście wkleić - z modyfikacjami - własny tekst z innego wątku. Te modyfikacje będą służyły głównie temu, aby nie odnosił się ów tekst do konkretnej osoby, lecz opisał POSTAWĘ, zjawisko i jej konsekwencje. Nie interesuje mnie tu bowiem jakiś spór osobowy, a zilustrowanie naszych ludzkich motywacji.

Michał Dyszyński

A w nowym poście to jeszcze skomentuję

Michał Dyszyński

Przed chwilą oglądałem pewien serial, na którym pojawił się ciekawy motyw - w pewnym momencie (kontekst nie jest taki ważny) pada stwierdzenie: X grał tylko wtedy, gdy miał pewność wygranej.

W kontekście przestrzeni negocjacyjnej jest to właśnie kluczowy problem ludzi, którzy gotowi są: grać wyłącznie wtedy, gdy mają pewność wygranej?
Czy w innym wydaniu - dotyczącym oceny własnej osoby:
godzą się na ocenę własnej osoby tylko wtedy, gdy mają pewność, że owa ocena będzie pozytywna.

Tu należy postawić podstawowe pytanie dotyczące takiej strategii:
- Czy gra, w której nie ma możliwości przegranej jest w ogóle grą?
- Czy ocena, która nie uwzględnia możliwości werdyktu negatywnego, jest w ogóle oceną?

Są ludzie, którzy tych pytań sobie nie stawiają, przyjmując domyślnie, że gra w której nie mogą przegrać dalej jest grą, a ocena, która nie ma szansy wygenerować negatywnej wartości jest wciąż oceną. Problem w tym, że nie jest to ani gra, ani ocena. To udawanie gry i udawanie oceny.
Takie udawanie uczciwie byłoby po prostu zakończyć, jako bezwartościowe mielenie iluzorycznych emocji. Ale właśnie, tu mamy ten PROBLEM UCZCIWOŚCI. Niektórzy są chyba przekonani, że da się mentalnie funkcjonować rugując z tej układanki w świadomość uczciwość. We mnie ci ludzie OSZUKUJĄ SAMYCH SIEBIE. Uważam też, że trwanie w tym oszustwie siebie musi zakończyć się w pewnym sensie dla świadomości tragicznie - owa świadomość w końcu sama, pod naporem własnych rozpoznań, uzna się za wadliwą.

Michał Dyszyński

Postawa dążenia do maksymalnej sprawczości, a przestrzeń gry
Pomiędzy trybem gry, a trybem poszukiwania maksymalnej sprawczości istnieje sprzeczność, rodzaj nierozwiązywalnego napięcia. Bo sprawczość nakazuje: wszystko ma być po mojemu, tak jak sobie zaplanowałem!
Gra zaś oznacza reguły, a nawet WSPÓŁPRACĘ, czyli ZRZECZENIE SIĘ jakiejś części sprawczości.
Widać to w działaniu firm, w stylach zarządzania, podejściu menedżerów. Są menedżerowie, którzy muszą kontrolować wszystko, ich dewizą jest: ja zawsze rządzę. Taka postawa powoduje cały szereg zachowań dostosowawczych u podwładnych - przede wszystkim opartych o wycofanie, czasem o walkę. Szef autokrata traktuje swoich podwładnych na podobieństwo automatów, które nie mają woli, nie podejmują decyzji.
Badania nad skutecznością funkcjonowania zespołów pracowników pokazują, że lepsze wyniki osiągają te zespoły, w których liczy się na współpracę między podwładnymi, w których szef nie jest autokratą. To oczywiście można dość prosto wytłumaczyć funkcjonalnie.
1. Po pierwsze szef najczęściej nie ma tej wiedzy fachowej, którą mają - przynajmniej niektórzy - jego podwładni. Ale gdy ten szef ma "ciśnienie na rządzenie" to często zrobi po swojemu, wbrew wiedzy, nie będzie słuchał swojego podwładnego merytorycznego "bo to on decyduje". Efektem będą błędy, podejmowanie decyzji przez niekompetentne osoby.
2. Pracownik niższego szczebla, po zorientowaniu się, że jego samodzielna aktywność nie jest ani oczekiwana, ani doceniana (wręcz odrzucana) rezygnuje z niej w bardzo wielu przypadkach - skupia się na tym, co mu każą robić, ewentualnie broniąc się przed zrzuceniem na niego zbyt dużej ilosci obowiązków. Umiejętności, wiedza, zaangażowanie takiego pracownika nie są dobrze wykorzystane, są zmarnowane.
3. Jeśli jedna osoba rządzi autorytarnie, to przyzwyczaja się mentalnie do przekonania, że jest bezbłędna, pełna mocy. Uciszenie pracowników podwładnych, którzy błędów szefowi nie wytkną, daje owej osobie przekonanie, że wszystko jest świetnie, nawet gdy nie jest świetnie.
4. Ogólnie całość działa nie jak wspaniały mechanizm z wieloma trybami, uzupełniającymi się funkcjonalnościami, tylko bardziej jednowymiarowo, w uproszczony sposób.

Michał Dyszyński

Gra konsekwencji
Przestrzeń negocjacyjna jest przestrzenią zbudowanych, utrzymywanych konsekwencji. Trochę jak przy grze w szachy, mamy sytuację, gdy
1. strony znają reguły
2. strony stosują reguły, próbując osiągnąć swój cel
3. osiągnięcie celu jest traktowane jako sukces - predefiniowana (pojęcie podstawowe) wartość, której osiąganie jest przyjmowane jako założenie gry, która też jest warunkiem niezbędnym SATYSFAKCJI.
W życiu jest podobnie, choć reguły i ich znajomość są dodatkowym elementem do ustalenia. Oczywiście jakaś część reguł zdaje się być nienaruszalna, narzucona - np. prawa fizyki, czy nieprzekraczalne zasady społeczne, które są przyjęte przez strony jako obowiązujące. Część reguł jest dopiero odkrywana, część jest kwestionowana.

Porzucając konsekwencje osiągnęlibyśmy
1. chaos - brak przewidywalności, a więc i brak zdolności formułowania celów
2. dalej brak możliwości osiągania satysfakcji.
Pomiędzy ilością i mocą przyjętych reguł gry, a swobodą i wolnością wyboru występuje rodzaj napięcia, które właśnie ową grę tworzy. Nadmiar reguł niszczy grywalność. Ale też i niedobór reguł, skutkujący chaosem tę grywalność będzie niszczył. Życie jest grywalne dla z grubsza zrównoważonego układu: reguły - chaos.

Michał Dyszyński

Przyznam, że zaakceptowanie przestrzeni negocjacyjnej, jako czegoś absolutnie niezbędnego, podstawowego, nie przychodzi mi łatwo. I chyba czuję dlaczego to jest takie trudne.

Pragnienie skuteczności, które bruździ...
Robiąc coś, staramy się być skuteczni. To oznacza, że odsuwamy na bok to, co nie wiąże się z celem działania, to co postrzegamy jako z innej kategorii, na inny czas. Inaczej się nie da skutecznie działać, nie sposób jest osiągnąć jakikolwiek złożony cel, rozpraszając się co chwila na poboczne kwestie.
Problem jest w tym, że określając granice tego, co stanowi aktualnie (!) cel, nie mamy pełnej wiedzy o sprawie. Dodatkowo, gdy cel jest określony, będziemy działać w jego ramach, odsuwając, lekceważąc, filtrując wszystko to, co naszemu celowi się sprzeciwia. A przecież najczęściej to, co zgłaszają inni ludzie, komunikując się z nami, właśnie takie jest!
Ktoś, kto nam mówi coś od siebie, mówi od siebie, a nie od nas, mówi rzecz nową, jakoś zapewne naruszającą nasze aktualne przekonania, co jest właściwym celem, jak należy postępować. Dlatego - Z SAMEGO POSTAWIENIA SOBIE CELU - wynika to, że nasza komunikacja z innymi ludźmi będzie jakoś skażona pewną formą despotyzmu, nieugiętości w upieraniu się przy swoim. Jedni są tu despotami bardziej, inni mniej; jedni swoją wolę stawiają wprost, inni używają manipulacji, dyplomacji. Ale zawsze tak będzie, że przestrzeń, w której spotykają się nasze ludzkie punkty widzenia będzie pewnego rodzaju PRZESTRZENIĄ STARCIA SIĘ, czymś zawierającym aspekt walki, przeciągania lin. akcentowania własnej wizji sprawy przeciw wizji strony przeciwnej.
To jest dychotomia: działanie celowe, wedle aktualnej wizji rzeczy - komunikacja dostosowawcza. Tu nie ma wprost "rozwiązania". ZAWSZE będzie tu dylemat, wątpliwość, problem. Ta problematyczność jest właściwie NATURĄ NASZEGO MENTALNEGO ISTNIENIA.
Dlatego tak trudne jest funkcjonować nam mentalnie w kontekście kontaktu z innymi ludźmi, czy ogólniej innymi istotami. Jeśli zbytnio będziemy się upierali przy naszej wizji rzeczy, staniemy się despotami. Ale jeśli tylko byśmy ustępowali, rezygnowali z przedstawiania tego, jak widzimy rzeczywistość, to zostaniemy zmarginalizowani, zlekceważeni, usunięci z układanki społecznej. Jakiej byśmy postawy nie przyjęli, zawsze coś będzie wbrew tej, czy innej zasadzie, pożądanemu stanowi rzeczy.

Znaleźć drogę środka jest trudno...
Bo nie tak droga właściwie nie koniecznie będzie pośrodku. Ona będzie meandrować między skrajnościami. Gdzieś trzeba się uprzeć, gdzie indziej ustąpić, tam jesteśmy twardzi, a tu elastyczni...
To jest trudne - tak od strony intelektualnej, jak i emocjonalnej. Trzeba jakoś w sobie ułożyć predefiniowane emocje, kontrolując z jednej strony ciągoty w stronę despotyzmu, a z drugiej tendencje do wycofania się, rezygnacji z komunikacji, jeśli nie przebiega ona na zasadach, które uznaliśmy za właściwe.
Dla mnie to też jest cholernie trudne... :cry: