ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Z moich osobistych obserwacji wynika mi, że ostatnio ludzie często (częściej niż dawniej) zarzucają (komuś) kłamstwo. Pojawia się wiele komentarzy jak to prawica kłamie, lewica kłamie, taka gazeta kłamie, jakiś portal kłamie...
Patrząc na spektrum tych oskarżeń o kłamstwo widzę, że wcale to nie jest tak, że zawsze owe zarzuty da się przypisać do intencji źródła wiadomości. Często jest tak, że to nie tyle jakieś źródło informacji kłamie, lecz że kłamstwo jest...
w odbiorcy wiadomości!
Dość częstym bowiem przypadkiem jest branie za "kłamliwą" wiadomość, która się komuś po prostu nie podoba, której ktoś nie ma ochoty przyjmować od świadomości.

Wiele ludzi zadziwiająco heroicznie próbuje bronić swoich złudzeń, fałszywych przekonań. Dla tych ludzi prawie każda informacja nie pasująca do ich obrazu świata staje się (w ich mniemaniu) "kłamstwem", każda sugestia, iż coś w ich rozumowaniu jest niespójne, też jest "kłamliwa".
To oczywiście nie oznacza, że niezależnie od kłamstwa odbioru, nie pojawiają się kłamstwa w samej wiadomości. Bo jest i tak, i tak - te dwa rodzaje kłamliwości często idą razem, co powoduje, że niektórzy ludzi mogą praktycznie dowolnie długo trwać przy kompletnie niespójnych przekonaniach. Przez nich bowiem wszystko nie pasujące do tych przekonań zostanie za zaklasyfikowane jako "kłamstwo", a więc będzie to można "zasadnie" zignorować, a dalej to wręcz im potwierdzi (!) ich przekonania, bo przecież...
skoro "kłamliwa" informacja jest przeciw tym przekonaniom, to znaczyć będzie automatycznie, że jej zaprzeczenie jest prawdą; czyli mamy potwierdzenie tego, co ów ktoś uważa... :shock:

Dla kogoś kto jest bezkrytyczny wobec siebie, prawie każda informacja de facto okaże się już destrukcyjna w sensie naprawy jego rozumienia. Taki ktoś ma kłamstwo w sobie, zakłamaniem jest po prostu sposób odbierania świata przez niego - sposób, który wyklucza krytycyzm, a dalej doskonalenie, naprawę błędów (które przecież jakieś tam każdy człowiek w końcu zrobi).
Co jednak można przedsięwziąć, aby nie odbierać świata kłamliwie?...
Według mnie główna wskazówka jest prosta: wyrobić w sobie SAMOKRYTYCYZM.

Z samokrytycyzmem jest jednak pewien fundamentalny problem, odczuwany przez ludzi, którzy z obrazem siebie, jako osoby dominującej, nieomylnej wiążą swojego osobowościowe status quo. Tacy ludzie nie bardzo są w stanie wyobrazić sobie, nie umieją znieść czegoś takiego jak przyznawanie się do błędu, albo nawet wręcz POSZUKIWANIE W SOBIE BŁĘDU. Tacy ludzie znajdą sobie wiele powodów ku temu, aby uznawać, iż oni zawsze mają rację. Będą z tym bezkrytycznym traktowaniem siebie wiązać godność, ważność, nawet swoje wyobrażenie "logiki".
Bo samokrytycyzm emocjonalnie chyba łatwy nie jest. Aby go jakoś w sobie wdrożyć, trzeba by właściwie się "zaprzeć samego siebie" ("siebie" w tym sensie bezwarunkowej akceptacji wszystkiego, co z naszą osobą wiążemy), trzeba wziąć na swoje barki pewien rodzaj epistemicznego "krzyża", polegającego na nie ufaniu swoim rozpoznaniom i wnioskom tak do końca. Tu trzeba się uzbroić w jakiś rodzaj pokory, pogodzić się z tym, że się jest nieidealnym, ale ta nasza słabość nie jest przecież jakąś totalną katastrofą, lecz pokłosiem tego, że nasze istnienie wyłania się z chaosu, że jest drogą przez (nieuniknione) błędy.
Brak samokrytycyzmu jest chyba "matką pozostałych błędów", wiążących się z zakłamaniem. Ale oczywiście inne błędy też swoje do kłamstwa odbioru dokładają.

Michał Dyszyński