ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Ludzie deklarują swoje "zrozumienie" mocno "po swojemu", arbitralnie, bez jednolitej u wszystkich interpretacji. Bo też stawiają sobie w tym zakresie w bardzo różnym miejscu poprzeczkę. Co innego zalicza jako stan "rozumiem to" osoba, która przyzwyczajona jest do emocjonalnych ocen, a co innego inżynier, który musi zaprojektować konstrukcję, mając do dyspozycji jedynie wiedzę i zbiór danych o różnym stopniu poprawności, pochodzących z różnych źródeł.
"Zrozumienie" na płaszczyźnie emocji i empatii zwykle jest ideą związaną z jakąś formą zaakceptowania emocji innej osoby. Ktoś zwykle powie "rozumiem cię", jeśli uzna, iż w jego emocjach występuje wystarczający rodzaj podobieństwa, do tego jak odbiera sytuacje i emocje owej osoby. Często przy tym wspomnimy jakąś podobną własną sytuację, w której zareagowaliśmy podobnie, jak osoba, którą "rozumiemy". A z kolei "nie rozumiemy" kogoś wtedy, gdy uważamy, że my w podobnej jak on sytuacji okazywaliśmy znacząco odmienne emocje i reakcje.

Naukowiec, inżynier mają w kontekście swojej pracy znacząco odmienne uznawania czegoś za rozumienie. Rozumienie jest wtedy, gdy ktoś z użyciem tego co "zrozumiał" będzie w stanie rozwiązywać problemy twórczo - czyli stosować wzorce w sposób adaptatywny, szacując elementy niepewne, niejasne, będąc w stanie rozpoznawać, co jest ewentualnie jeszcze potrzebne do rozwiązania problemu, a także umieją jakoś sformułować ten stan, który jest problemu rozwiązaniem.
Nie chcę tutaj zajmować się rozumieniem w znaczeniu empatyzowania z kimś jego emocji, bo jest to bardzo indywidualna, subiektywna strona naszego życia. Każdy to odczuwa po swojemu, czyli niech każdy tu mówi za siebie. Ogólnych myśli (a ja najczęściej rzeczami ogólnymi najbardziej się interesuję) niewiele tu mam do sformułowania.

Skupię się na "rozumieniu" w znaczeniu właśnie bardziej poznawczym, intelektualnym, może inżynierskim, czy matematycznym. Chodzi więc o konteksty takie jak na przykład:
- zrozumieć jak się oblicza ilości substancji chemicznych w celu uzyskania pełnego ich przereagowania
- zrozumieć teorię względności Einsteina
- zrozumieć, jak się dodaje ułamki o różnych mianownikach
- zrozumieć fizykę kwantową
itp.
Owo rozumienie jest tajemniczym fenomenem, fascynującą zdolnością związaną z uznaniem wybranych ludzi za geniuszy. Ci powiem "rozumieli" więcej, głębiej, skuteczniej niektóre problemy, niż reszta ludzkości.

Jak zdefiniować to rozumienie problemowe, intelektualne?
Chyba można by definicję oprzeć o ZDOLNOŚĆ UMYSŁU DO TWÓRCZEGO UŻYCIA aspektów tego czegoś, co nazywamy "rozumieniem" w działaniu, w rozwiązywaniu problemów, orientowaniu się w świecie.
Uczeń "zrozumiał" dodawanie ułamków, jeśli dodaje losowo mu dane zadania z ułamków w sposób z reguły poprawny (błędy jeśli występują, to pojawiają się przypadkowo).

Dlaczego jedni ludzie rozumieją jakby lepiej i więcej niż inni?
- Upraszczającym wytłumaczeniem byłoby powołanie się po prostu na pojęcia inteligencji, może kreatywności, czasem też mądrości. Ale to by chyba nie za wiele wyjaśniało, to jest tłumaczenie bardziej wskazywaniem "bo niektórzy to mają, a inni nie", nie zaś opisaniem zjawiska od strony funkcjonalnej. Zadam więc bardziej konkretne pytanie:
co się składa na to, że niektórzy "lepiej rozumieją" zagadnienia, niż inni?
Wyróżniłbym tu:
- Wyobraźnię
- Opanowanie pochopnych, emocjonalnych uproszczeń w patrzeniu na problemy
- Spostrzegawczość - zarówno w wymiarze zmysłowym, jak i czysto intelektualnym
- Pewien rodzaj myślowej dyscypliny, polegający na nie uleganiu wielu złudzeniom
- Umiejętność operowania na ideach, abstrakcja, zdolność do porzucania tego, co bezpośrednie, incydentalne, a skupienia się na tym co ogólne, wspólne.
- Chyba jest też tu jakiś, niemożliwy do wytłumaczenia, element natchnienia, "boskiego daru", wglądu.

Michał Dyszyński

Bardzo podstawowym pytaniem jest:
Czy czasem nie należałoby rozumienia utożsamiać z ideą prawdy?

Czy można mówić o "prawdzie" jako o czymś, czego nie rozumie, nie da zrozumieć, czego nikt nie rozumie?
Wielu powie, że przecież są "prawdy", które "funkcjonują" nawet gdy o nich nikt nie myśli - grawitacja przecież "działała" zanim ta koncepcja została sformułowana.
Przeciw takiemu podejściu można by powiedzieć: "grawitacji" nie było przed pierwszym sformułowaniem idei grawitacji. Były zjawiska, które później z grawitacją powiązano. Ale zjawisko przyciągania się ciał obdarzonych masą (byt ze świata relacji materialnych) jest czymś innym niż "grawitacja (idea formuułujaca, że przyciąganie to ma określoną postać).

Tu pewnie wielu nie bardzo zrozumie, dlaczego to w ogóle rozróżniam. Powiedzą oni grawitacja - idea jest przecież właśnie tym, czym jest grawitacja - samo zjawisko. Otóż nie!
Grawitacja idea jest OBRAZEM W UMYŚLE tego, co sobie ułożyła jakaś świadoma istota (może człowiek), ale nie jest samym zjawiskiem. Podobnie jak fotografia drzewa nie jest samym drzewem, tak idea grawitacji nie jest samym zjawiskiem przyciągania się ciał obdarzonych masą, lecz BYTEM OPISUJĄCYM, funkcjonującym jedynie W UMYŚLE. I tam to - w umyśle - funkcjonują tez wszystkie inne idee, czyli też i "prawdy".
A same zjawiska, do których prawdy się odnoszą?...
- To wg mnie jest po prostu COŚ INNEGO.
Co? - ktoś tu może spyta.
Nie da się niestety tego wskazać żadnym opisem, czyli też żadnym tekstem, bo teksty - opisy też działają wyłącznie w obszarze idei, a nie bezpośrednio na zjawiskach. Zjawiska nie są ideami, nie są prawdami. Są dla tych prawd i idei ŹRÓDŁEM, ale niedostępnym wprost. Taki to trochę jakby neoplatonizm się zrobił. :think:

Ja uważam, że prawdy bytują w postaci różnych form rozumienia rzeczy. Bez umysłów nie ma rozumień, a więc nie ma też prawd.

Michał Dyszyński

W temacie dodaję swój tekst z wątku w Rozbierania irracjonalizmu