ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Jak żyć, działać, myśleć, aby nie krzywdzić ludzi wokół nas?

Mając te kilkadziesiąt przeżytych lat, stwierdzam iż odpowiedź do łatwych nie należy. I chyba nie ma tu jakiejś oczywistej reguły, jakiejś jednej, czy kilku prostych myśli, które zapewniają działanie w stronę dobra. Jednak pewna reguła przychodzi mi do głowy.

Szacunek dla wolności innych ludzi
Myślę, że tradycyjne religie w swoim typowym przekazie popełniają pewien nagminny błąd. I dotyczy to właściwie wszystkich znanych mi religii. Błąd ów polega na próbie jakiegoś swoistego "zawładnięcia człowiekiem" przez postulowane zasady moralne. Dalej stąd, niejako automatycznie, tworzy się przekaz w rodzaju "dobry człowiek, to taki człowiek, który postępuje ściśle według schematów religijnych". Czytając wypowiedzi co niektórych moralistów, odnosi się wrażenie, że wolność człowieka ich jakoś "parzy", że najważniejszym celem ich życiowej misji byłaby zamiana wolnych ludzi w roboty, które odznaczałyby się absolutną moralną poprawnością. Moraliści starej daty w swoim przekazie ignorują, a nawet wręcz czasem nienawidzą wolności człowieka. Jej miałoby nie być, ona powinna zostać w całości zastąpiona posłuszeństwem.
Ja dzisiaj uważam, że poprawny jest właściwie kierunek DOKŁADNIE ODWROTNY - powinniśmy szukać wolności dla ludzi. Chodzi mi przede wszystkim o szukanie tej wolności ludzi w SOBIE. Czyli jeśli planujemy jakieś interakcje z drugim człowiekiem, to pytaniem, jakie powinniśmy sobie zadać jest: czy to co planuję zwiększy, czy zmniejszy ostateczną wolność, którą będzie miał ów człowiek?
Warto jednak dodać, że chodzi mi o wolność nie byle jak pojętą - nie wolność kapryszenia, robienia rzeczy chaotycznie, bez znaczenia. Wolność poprawna to taka wolność, w której człowiek WIE CO WYBIERA.
Wolność wadliwa, jest wolnością robienia rzeczy bez znaczenia, bez sensu, a przede wszystkim bez odciśnięcia w działaniu śladu naszej prawdziwej natury. Wybieramy prawdziwie nie jakąś funkcją random w naszym umyśle, ale działaniem opartym o świadomość, o wybór, który łączy cele działania, osobowość, rozpoznanie sytuacji, wiedzę.
Ktoś wybierający kapryśnie, losowo może być porównany do szympansa, któremu dano klawiaturę komputera. Ten inteligentny małpiszon, jeśli kiedyś widział pracę człowieka przy komputerze, też pewnie zacznie się bawić w naciskanie klawiszy. I coś tam - tekst - z tego naciskania powstanie. Do pewnego stopnia szympans może mieć z tego radość. Ale szympans nie wie, czemu naciskanie klawiszy służy, jego wolność pozostaje na poziomie chaotycznych ruchów, nie wyniknie z niej nic głębszego.
Człowiek wolny prawdziwie może być porównany do kogoś, kto na klawiaturze tworzy ważne dzieło - może wiersz, może powieść, może pracę naukową. Jego wolność nie jest chaotyczna, ale (m.in. dzięki temu) za to JEST TWÓRCZA.
Tak więc celem wolności prawdziwej jest właśnie TWÓRCZOŚĆ, zaś filozofia nie krzywdzenia powinna mieć na celu wspomaganie naszymi działaniami umysłów innych ludzi w tę stronę, aby mogli być twórczy i aby dalej ci ludzie wzrastali do doskonałości.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński