ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Kolejny raz mam zamiar napisać o czymś, co jest najważniejsze.
Ale też już parę razy anonsowałem tego rodzaju myśli, które opisuję, ale akurat ta myśl, chyba sporej części osób ma szansę ułożyć własne myślenie, rozumienie w sposób przełomowy.

Kluczowe jest pytanie: Z czego bierze się (jakakolwiek) zasadna decyzja?
- Oczywiście (przynajmniej powinna) z OSĄDU SPRAW. Jakąkolwiek decyzję byśmy nie mieli podjąć, to do niej będą potrzebne jakieś PRZESŁANKI. Przesłanki trzeba poznać. To wydaje się oczywiste. Tyle że ...
... za chwilę z tych licznych przesłanek, z wielu za i przeciw, umysł będzie musiał wybrać - czy w lewo, czy w prawo; albo czy na "tak", czy na "nie", itp....
Nasz umysł - mniej lub bardziej ŚWIADOMIE (bo często podświadomie) - o tym wie, że z wielości przesłanek przyjdzie mu się opowiedzieć po którejś ze stron. W związku z tym umysł osądza przesłanki w rozterce:
- z jednej strony dobrze byłoby przesłanki (wszystkie istotne!) poznać.
ale też
- z drugiej strony, aby mieć właściwą decyzję, trzeba przygotować sobie grunt pod decyzję.
I tu ukryta jest sprzeczność intencji.

Bo w zdecydowanej większości konkretnych sytuacji, jeśli ktoś zaczyna sobie kolekcjonować przesłanki do decyzji, to spostrzega, że im więcej przesłanek, tym trudniej tę decyzję podjąć.
Umysł to widzi i czuje (czasem dociera to tylko do niego w zakresie podświadomym). Umysł, dostrzegając coraz większy natłok przesłanek w ramach dowiadywania się o aspektach sytuacji, zaczyna się "denerwować" tym, że oto coraz większy problem mu się robi z wzajemnie sobie często przeczącymi informacjami, z przeciwstawnymi ujęciami. Umysł wie, że na koniec i tak musi podjąć decyzję, która przeważy w jedną ze stron, czyli taką, która niejako zlekceważy część przesłanek, a dowartościuje inną część - tę za podjętą decyzją.
Więc wydaje się umysłowi, że do tego aktu decyzji warto byłoby już zawczasu, już na etapie oglądu przesłanek się przygotować!
Jednak taka strategia jest błędna!

Błędem jest mieszanie ze sobą celów: kolekcjonowania i wstępnego osądu samych przesłanek do decyzji z celem wypracowywania już konkretnej decyzji.
Dlaczego to jest błąd?
Dlatego, że uwzględnienie przesłanek w decyzji ma szansę być poprawne tylko wtedy, gdy owe przesłanki są niezafałszowane.

Jakie wadliwości rozumowania powstają, gdy umysł zaczyna ze sobą mieszać dwa, wzajemnie sprzeczne cele - kolekcjonowania przesłanek i ostatecznego rozstrzygania sprawy?
- Główną wadliwością jest pojawienie się efektu SĄDZENIA PO POZORACH, PRZYPADKOWO.
Umysł, który jest poganiany do jak najszybszego opowiedzenia się po jakiejś stronie, czuje się zobowiązany mieć rozstrzygnięcie jeszcze na etapie, gdy nie wie, jakie ono właściwie ma być. A skoro nie wie, jakie ma być to rozstrzygnięcie (w rzetelny sposób ocenione, wypracowane), to łapie się za to, co aktualnie ma - jakiś pozór sprawy. Tego rzetelnego rozstrzygnięcia jeszcze nie ma, bo jeszcze nie zdążył się zapoznać z kompletem przesłanek. Może być tak, że ta kluczowa dla poprawności decyzji przesłanka jeszcze w ogóle do niego nie dotarła. Bo przesłanki "nie mają obowiązku" docierać do umysłu w kolejności od najważniejszej przez średnio ważne do najmniej ważnych. Więc umysł ma tylko te przesłanki, które akurat - często przypadkowo - skolejkowały mu się tak, jak je teraz postrzega. Być może na start umysł dostał w ogóle przesłankę mylną, wadliwą, albo mało istotną. Ale umysł niecierpliwy już z niej będzie chciał decydować.
Tymczasem niecierpliwość okazuje się tu być ogromnym błędem!

Jak podejmować właściwe decyzje?
- Przede wszystkim (o ile to możliwe) z KOMPLETU PRZESŁANEK!

Aby umysł sam siebie nie skołował przy wypracowywaniu decyzji, niezbędna jest strategia, która zapobiegnie podświadomej walce sprzecznych aspektów decydowania. Będzie to polegało na ROZDZIELENIU ETAPÓW:
- etap kolekcjonowania przesłanek domaga się zasady BEZSTRONNOŚCI
- etap wypracowywania decyzji z posiadanych przesłanek kieruje się zasadą odwrotną od dążenia do bezstronności, czyli zasadą WYŁANIANIA JEDNEGO Z WIELU, jakąś formą wypracowywania właśnie STRONNICZOŚCI.

To działa dobrze tylko wtedy, gdy każdy z tych dwóch etapów jest w obszarze intencji ODSEPAROWANY od drugiego etapu. Na etapie zbierania przesłanek wszelka stronniczość spowoduje, ze zbieramy wadliwe, bo zafałszowane naszą stronniczością przesłanki. Z drugiej strony etap wypracowywania decyzji z już skompletowanych przesłanek by się tylko blokował, gdybyśmy próbowali go pozbawić aspektu stronniczości. Tutaj właśnie stronniczość jest wypracowywana. Oczywiście najlepiej byłoby, aby była MĄDRZE, NIESPRZECZNIE wypracowywana.

Większość ludzi nie analizuje dokładniej tego, jak działa ich umysł, bierze życie "jak jest" i własne myślenie "jak jest". To objawia się tym, że wypracowywując decyzje ludzie mieszają owe etapy. Ponieważ etap zbierania przesłanek jest pierwszy, to na nim najczęściej skupia najwięcej błędów - pragnąc już sobie przygotować decyzję, ludzie oceniają przesłanki tendencyjnie - tzn. już mając jakiś swój typ na to, jaka będzie owa decyzja, przesłankom zaczynają przypisywać priorytety pod kątem tego, co ów typ sugeruje. Inaczej mówiąc, próbują sami sobie potwierdzić tę pierwszą, wypracowaną w oparciu o minimum przesłanek, w jakiejś części jeszcze nieświadomą, ale prawie już podjętą decyzję.
Efekt jest taki, że decyzja jest podjęta w oparciu nie o rzetelny osąd kompletu przesłanek, nie po rozważnym rozliczeniu ich znaczenia, lecz z tego, co się najpierw pojawiło na horyzoncie, ignorując często znacznie ważniejsze przesłanki, których "winą" było to, że dotarły do umysłu później. Wychodzi z tego decyzja błędna.

Michał Dyszyński