ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Myślę, że jedną z najbardziej typowych reakcji mentalnych z tytułu kontaktu z innymi osobami jest jakiś rodzaj irytacji, może zdziwienia, związany z tym, że oto przedstawiamy tak bardzo przekonywające argumenty, tak bardzo "logiczne" sformułowania, a druga strona...
jakby głupia była. :shock:

Nic do nie nie dociera, podczas gdy my tak "czarno na białym", tak w bardzo jasny sposób przedstawiamy sprawę, którą (w naszym mniemaniu) trudno jest widzieć inaczej, niż to my robimy.
Skąd się bierze taki efekt nieprzekonywalności w dyskusjach?...

Uważam, że warto jest chociaż raz przyjrzeć się powodom tej sytuacji. Takie choćby ich sobie wyliczenie, uporządkowanie, spowoduje, że może nieraz znajdziemy bardziej skuteczną drogę do czyjegoś umysłu, albo przynajmniej zrozumiemy powody różnicy stanowisk, może nawet sami się zastanowimy nad własnymi motywami w rozumowaniu, co dalej zaowocuje zmniejszeniem frustracji z tytułu poczucia bezradności i odczuwania jako denerwujące postaw oponentów.
Powody te to m.in.:
1. Fakt, że jeśli ktoś już jakiś pogląd ma, a jest to przekonanie w jakiejś istotnej życiowo (może światopoglądowej) sprawie, to MAMY DO CZYNIENIA Z CZYMŚ ROZWAŻANYM OD LAT, to owo coś powiązane z najczęściej więcej niż jednym założeniem myślowym, sposobem odczuwania, wspomnieniem. Dlatego raczej trudno jest oczekiwać, aby ktoś tak po jednej czy dwóch uwagach (nawet zasadnych i merytorycznych) nagle zmienił w sobie coś, co dojrzewało w nim latami.
2. Fakt, że jeśli coś komuś tłumaczymy, to przecież robimy to bazując na WŁASNYCH PARADYGMATACH MYŚLENIA I ODCZUWANIA. A ktoś inny będzie miał te paradygmaty często inne. Jeśli zatem do nas jakaś argumentacja przemawia, to do niego niekoniecznie, jako że np. nasze wartości nie są jego wartościami, wręcz mogą to być dla niego antywartości. Przykładowo jeśli osoba pragnąca spokoju i równowagi emocjonalnej argumentuje "dzięki temu osiągniesz spokój", zaś taki przekaz trafia do osoby nastawionej na intensywne przeżywanie, silne wrażenia, adrenalinę, to będzie on z gruntu zapewne odrzucony.
3. Bardzo silne identyfikowanie się z postawą rywalizacyjną, a więc uznawaniem, iż przyznanie się do błędnej pierwotnie postawy byłoby porażką. Dlatego takie osoby będą często do końca bronić swoich pierwotnych przekonań, nawet w obliczu jawnych dowodów, że się mylili. Ale względy ambicjonalne są wtedy ponad wszelką prawdę, ponad obiektywizm.
4. Silne identyfikowanie się z grupą, która też wyznaje podobny zestaw przekonań, powoduje, iż względy lojalnościowe będą blokowały obiektywny osąd.
5. W wielu przypadkach na poukładanie sobie w głowie słusznych argumentów potrzebujemy więcej czasu. Jeśli nawet od razu, bezpośrednio trudno jest nam się zgodzić z czyimiś uwagami, to niejednokrotnie po jakimś czasie, po przemyśleniu sprawy w spokoju, człowiek uświadamia sobie, ze gotów jest czyjąś argumentację uznać. Trudno jest jednak to przemyślenie wykonać pod presją, w krótkim czasie.
6. Do niektórych osób trafiają niemal wyłącznie uwagi emocjonalne, one reagują tylko na personalne, związane z uczuciami obrazy i sugestie, a nawet nie spróbują przyjrzeć się argumentacji rozumowej. Do takich najczęściej trudno jest trafić z logicznymi argumentami.
7. Część osób dyskutuje tylko po to, aby "sobie pogadać", a omawiane w dyskusji problemy nie specjalnie ich nie interesują. Tych nie da się przekonać, bo oni w ogóle w danej sprawie nie mieli poglądów ani na początku, ani nie będą ich mili po przedstawieniu im nowej argumentacji. Oni nie są zainteresowani dociekaniemi, lecz zwykle chcą czuć, że ktoś ich zauważa, że nie są sami.

Michał Dyszyński

Jednym z najczęstszych powodów, dla których osoba okazuje się praktycznie nieprzekonywalna, jest pewien profil świadomościowy, który można by określić mottem "ja zawsze wiem najlepiej, głosząc to, co myślę w tej chwili".
Ten profil charakteryzuje najczęściej osoby, które aspekt uznań spraw traktują ambicjonalnie. Im nie honor jest zmienić zdanie - dla nich ważniejsze jest, aby za wszelką cenę okazać swój upór względem innych ludzi, niż mieć przekonania uzasadnione obiektywnymi przesłankami. Jeśli ta ambicja jest na szczycie realnie odczuwanego przez daną osobę systemu wartości, to jest ona niezainteresowana zdobywaniem nowej wiedzy i mentalnych umiejętności. Z taką osobą bardzo trudno jest się dogadać, a wręcz część z nich nie tyle się przekonuje (w znaczeniu przedstawiania dobrego uzasadnienia rozumowego), co wymusza presją zmiany stanowisk.

U takiej osoby, która wyżej ceni ambicję "uparłem się przy swoich pierwotnych poglądach, broniąc je przed potencjalnie skutecznymi intelektualnie argumentami" niż ideał doskonalenia swoich przekonań, aby uczynić je bardziej adekwatnymi do dostępnych przesłanek, przekonania ostatecznie przyjmują formę nieadekwatną do owych przesłanek. Przekonania owej osoby będą ostatecznie zbiegały do niespójnej mieszaniny chaosu z tym, co realnie niesie rzeczywistość. Będzie to najczęściej niedająca się dopasowywać do kolejnych rozumowań mieszanina, co też dalej będzie oznaczało brak możliwości osiągania celów i wytyczania satysfakcjonujących daną osobę celów.
Widząc, że tak właśnie oparcie się o ambicję bycia tym, który "nie pęka" przed przesłankami działa, uznałem iż ja mam ze wszystkich mentalnych sił takiej postawy unikać. Oznacza to, że tropię w sobie ośli upór - traktując, szczególnie wszelkie ambicjonalne formy uporu, jako mojego osobistego mentalnego wroga.
Przed przesłankami zatem "pękam" - mam wrecz obowiazek wobec dobrze umotywowanych przesłanek, argumentów, wycofywać się z przekonań, które zostały nimi podważone. Jeśliby nawet ktos uznał, że przez to "przegrywam", to mam się wobec takiej diagnozy "zaśmiać w nos" i uznać w swoim umysle: ostatecznie przegrywa tak naprawdę tylko ten, kto ośli upór stawia wyżej niż doskonalenie przekonań przez czynienie ich bardziej adekwatnymi do dostępnych przesłanek.
Przegrana wobec prawdy, wobec adekwatności myśli do rzeczywistości jest o niebo ważniejsza niż wszelkie przegrane w ludzkich rywalizacjach czy względem innej formy społecznych uznań.

Michał Dyszyński

Jedną z podstawowych różnic pod względem przekonywalności ludzi jest chyba to, czy ich mentalna struktura obsługuje w ogóle ideę HIPOTEZY.
Czym jest hipoteza?...

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Jak w ogóle zdefiniować "przekonanie kogoś" opierając się o funkcjonalności umysłu?
Oto moja propozycja:
Przekonaniem kogoś w jakiejś sprawie nazywamy doprowadzenie naturalnych, spontanicznych ocen i odczytów rzeczywistości w jakiejś sprawie do takiego stanu, w którym przekonana osoba zacznie dostrzegać zgodność, kompatybilność przekazanego opisu sprawy do własnych paradygmatów, wartości, systemu osądu świata i siebie.

Przekonam kogoś zatem, jeśli WYBUDUJĘ MENTALNY POMOST pomiędzy tym, co dana osoba czuje i myśli naturalnie, a tym, co stanowi sprawę - przedmiot przekonywania. Gdy dana osoby dostrzeże (wcześniej może przeoczone, albo nieskonstruowane w umyśle) więzy pomiędzy tym, co jest jej osobiście bliskie, przez nią uznane, a tymi opisami, jakie przedstawia przekonujący, to owa "przekonana" osoba uzna, iż przedstawiany opis jest nie tylko czymś zewnętrznym, inwazyjnym, narzuconym, ale jest w jakimś stopniu opisem jej własnym - takim, jaki naturalnie chciałaby mieć i użytkować swoim umysłem.

Ciekawe jest, że osobom o wyraźnie rywalizacyjnym, agresywnym typie interakcji z ludźmi, taki dostosowawczy rodzaj przekonywalności może nie wydawać się atrakcyjny. Oni dążą do właściwie innego stanu przekonywalności danej osoby. Osoby o władczym, narzucającym, kapryśnym typie przekonywalności bardziej niż przejmować się naturą myślenia odbiorcy będą chcieli NARZUCAĆ temu odbiorcy jakieś swoje wizje sprawy, sformułowania, zachowania. To narzucanie jest z zasady inwazyjne. I takie (w odczuciu tych osób) ma być!
Przekonywanie inwazyjne polega na tym, że oczekuje się od odbiorcy, iż nie będzie on w ogóle pytał, na ile to, co mu się przedstawia, jest zgodne z jego wartościami, poczuciem sensu i prawdy. Ten odbiorca (w wizji narzucającego) ma po prostu natychmiast i bez gadania się dostosować, niejako wchłonąć przedstawiana mu wizję "jaka jest" i zaakceptować ją od razu w całości. Takie jest oczekiwanie, które dodatkowo często jest powiązane z oczekiwaniem ULEGŁOŚCI, POSŁUSZEŃSTWA, OGÓLNEGO PODPORZĄDKOWANIA.
Inwazyjne przekonywanie jest realnie powiązane z takim postawieniem zagadnienia, w którym odbiorca jakimś sposobem natychmiast przetnie wszystkie te więzy rozumowania, które mu wcześniej wyznaczały obraz danej sprawy i błyskawicznie zastąpi te więzy nowymi więzami - już z tym, co przedstawia przekonujący. Ma to zadziałać właściwie niczym podmiana treści artykułu na stronie internetowej - stary artykuł jest wykasowywany, a nowy pojawia się w jego miejsce.
Inwazyjne przekonywania ma rację bytu właściwie jedynie wobec osób, które NIE ŁĄCZĄ faktów, okoliczności, definicji, które operują nie na całościowych koncepcjach, a jedynie na sformułowaniach o bardzo słabym powiązaniu z resztą rozumienia. Jak się rzeczy głównie nazywa, nie patrząc jak one "działają", jakie mają funkcje i powiązania z resztą wiedzy i koncepcji, to rzeczywiście daje się u takich osób łatwo podmieniać stare nazwy na nowe nazwy. I tak jak stare nazwy niczemu dodatkowo nie służyły, niż tylko nazywaniu czegoś na bazie jakiejś prostej intuicji rozpoznania, tak i nowe będą miały ten sam charakter - ograniczą się do sformułowania nazw w reakcji na jakiś bodziec. Będzie to rodzaj pewnej prostej aktywności mentalnej, którą jest relatywnie łatwo zarządzać, łatwo jest w niej podmieniać elementy - w szczególności podmieniać je na życzenie tych, którzy umościli się w roli autorytetu nad danym odbiorcą i są źródłem tych, dowolnie przez siebie zarządzanych, podmianek w umyśle.

Zupełnie odmienna sytuacja w zakresie przekonywalności osoby ujawnia się wobec tych, którzy TWORZĄ I TESTUJĄ WIĘZY pomiędzy używanymi pojęciami, a dalszymi koncepcjami, którzy tworzą w myślach lokalne "teorie", opisujące sprawy bardziej całościowo, kompleksowo. W takim sposobie myślenia nie daje się po prostu usunąć starego systemu rozumowania i zastąpić go nowym, bo zarówno zrywanie starych, jak i ustanawianie nowych więzów dla danego zagadnienia jest żmudną, często powiązaną z rozwiązywaniem po drodze pomniejszych problemów pracą. A wiele z tych więzów nie da się tak po prostu na rozkaz zerwać. One często są skryte w pamięci, one są niejednokrotnie obarczone osobnymi powiązaniami jeszcze z innymi pojęciami, mają swoje aliasy, mają pewną hierarchię ważności w całym systemie myślenia tej osoby. Dopiero trzeba je odszukać, a po odszukaniu - przed usunięciem - sprawdzić, czy eliminacja takiego powiązania nie zepsuje jakiego innego, bardzo dla świadomości osoby ważnego aspektu jej rozumienia, świadomości, emocjonalności. Bo jak się by nieopatrznie usunęło coś bardzo ważnego w tym systemie myślenia i odczuwania, to zrobi się totalna demolka psychiczna, forma rozpadu osobowości.
Dlatego podmienianie przekonań na nowe u osób, które mentalnie działają na zasadzie budowania struktury powiązań pojęciowych, zwyczajnie nie ma szans dokonywać się tak po prostu na rozkaz z zewnątrz. Bo dana osoba, nawet gdyby bardzo chciała, to NIE WIE JAK dokonać takiej podmianki systemu powiązań starego na nowy. Nawet bardzo pragnąc zastosować do czyjejś dyrektywy "zmień starą wizję spraw na to, którą tu ci przedstawiam", taka osoba nie uczyni tego inaczej jak:
- wyszukując stare powiązania i sprawdzając, do czego jeszcze one tam wiodą i co zatem ewentualnie trzeba zrobić z tym brakiem. jaki się za chwilę wytworzy po wyeliminowaniu starego wiązania.
- znalezieniu tych elementów w rozumowaniu, Z KTÓRYMI WIĄŻE się ta nowa koncepcja, jaką ktoś z zewnątrz przedstawił.
- PRZETESTOWANIU stworzonych powiązań, na ile są one skuteczne.
- na koniec przetestowaniu całości, zintegrowaniu jej z resztą rozumowań, z wartościami, jakie dana osoba uznała w całym swoim życiu.
Po drodze zaś taka osoba będzie miała niejednokrotnie problem polegający na ROZSTRZYGANIU KONFLIKTÓW, gdy pojawi się dylemat JAK SKONSTRUOWAĆ NOWE POŁĄCZENIE w umyśle, jak integrować przedstawianą koncepcję z tym, co uznane i tworzące stabilność osobowości.

Na życzenie, na rozkaz daje się "przyjmować" poglądy, które właściwie nie wykraczają swoim stopniem zorganizowania poza podanie nazw, realne zignorowanie zdecydowanej potencjalnych więzów, jakie owe poglądy mają łączyć z resztą rozumowania. To działa tylko wtedy, gdy sobie intuicjami zawsze możemy "sztukować" braki rozumowania, gdy arbitralnością uznania się daje zawsze spacyfikować wszelkie kwestie wątpliwe, konfliktowe. To zatem działa u osób, które ścisłości i logicznej konsekwencji rozumowania zwyczajnie w swoim myśleniu nie wdrażają, a które mentalnie "surfują po intuicjach, emocjach i luźnych skojarzeniach". Te osoby de facto nie mają w swojej umysłowości niczego, co tworzy spójne, strukturalnie umocowane, konsekwentne konkluzje, one rozstrzygają większość spraw na zasadzie "tak mi się to teraz wydaje, taka intencja pojawiła mi się w głowie, więc nie wnikam w głąb, tylko ten pierwszy pomysł traktuję jako jedyny możliwy, a dalej go realizuję".

Michał Dyszyński