ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Zamierzam rozważyć pewien aspekt rozumowania i ogólnie wzrastania umysłowego. Zrobię to na własnym przykładzie. Z kilku powodów:
- bo nie chcę się za wiele wypowiadać na czyjś temat
- bo uważam, ze siebie znam lepiej, niż kogokolwiek innego, a więc przykłady gdy piszę o sobie będą najbardziej miarodajne
- bo gdy napiszę o czymś negatywnym, to nie narażam się wtedy na zarzut, atakowania kogoś, złych intencji. Sam siebie mogę atakować do woli i to będzie moja sprawa.
W tym kontekście jednak niejeden powie: no tak, lubisz pisać o sobie, jesteś narcyzem!
W odpowiedzi na mój post (i tak go zamknę do komentowania) aż prosi się napisać:

Michał Dyszyński

Obserwuję sobie u wielu ludzi aspekt narcyzmu. Właściwie, parafrazując Jagiełłę, odpowiadającego poselstwu krzyżaków przed bitwą pod Grunwaldem, można by napisać "narcyzów ci u nas dostatek".
We współczesnej literaturze psychologicznej narcyzm dość blisko jest (ostatnio jakoby zbanowanego) pojęcia psychopatii. Psychopaci są narcyzami. W niektórych publikacjach psychologicznych, gdy piszą o psychopatach, to używają - właśnie tej bardziej eufemistycznej formy - "narcyzi". Więc mamy tu dość jawny trop - narcyz, to pewnie zły człowiek, może nawet pyszałkowaty tyran, który o nic nie dba, tylko o wychwalanie własnej osoby.
W artykule o narcyzach [link widoczny dla zalogowanych] mamy na start ciekawe zdanie:

Michał Dyszyński

Dzisiaj na priva dostałem

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Tym co najbardziej rozbraja ataki personalne typu: jesteś narcyzem! Jesteś egoistą! Jesteś nielojalny! jest według mnie przyznanie tego wszystkiego.
Tak! Jestem narcyzem. W jakimś sensie nim jestem, bo analizuję swoje odczucia, myśli, działania, czasem opowiadam o nich innym ludziom - czyli skupiam się na sobie. Jest to niewątpliwy element narcyzmu. Nie wstydzę się tego, bo uważam TAKI narcyzm za NIEZBĘDNY do duchowego wzrastania. Ale też przyznaję, że definicja narcyzmu jest tu w jakimś stopniu wypełniona.
Tak! Jestem egoistą. Jestem nim w tym sensie, że nie rzucam się do naiwnego poświęcania się, pomagania każdemu (także pierwszemu lepszemu cwaniakowi), który mnie o coś prosi. Jestem egoistą w tym sensie, że sprawiam sobie różne przyjemności, odpoczynek, wyjazdy turystyczne. Uważam TAKI egoizm za (w pewnych granicach oczywiście) właściwą postawę - tak u siebie, jak i innych. Ale też na pewno jakieś znamiona egoizmu ona spełnia (kwestią osobną jest, jak daleko ma się rozciągać zakres tej definicji). Odpinam w swoim rozumowaniu warstwę ściśle znaczeniową - intelektualną słowa "egoista" od warstwy emocjonalnej, od tej walki o to, kto komu zarzuci winę, wciśnie mu swoje stanowisko, osłabi go, aby potem nim łatwiej manipulować. To odpięcie powoduje też dalej, że ODRÓŻNIAM DOBRY I ZŁY egoizm (także narcyzm). Nie daję się nosić emocjom, nie daję się prowokować, zarzuty wobec mnie kierowane z jednej strony przyjmuję jako potencjalnie zasadne, czyli warte rozważenia, ale tez nie przyjmuję ich automatycznie i bez zastrzeżeń. Nie dam sobą manipulować.
Jestem też nieraz nielojalny. Bo jeśli na przykład uznam, iż dana osoba na moją lojalność już nie zasługuje, albo że akurat ta lojalność musi ustąpić czemuś szczególnie ważnemu, obronie jakichś wyższych wartości, to świadomie odstąpię od lojalności. Czasem to odstąpienie będzie związane z jakimś moim dylematem, może bólem wewnętrznym. Ale nie zamierzam oszukiwać nikogo, nazywając na przykład nielojalność uzasadnioną wyższymi względami lojalnością.
Po prostu uważam, że ŻYCIE JEST CZĘSTO BARDZO SKOMPLIKOWANE, tak zagmatwane w motywach, intencjach, wartościach, że praktycznie każde pojęcie uznawane za "dobre" w pewnych warunkach okazuje swą "złą" stronę. I odwrotnie - każde (niemal, bo rzadkie wyjątki pewnie bym wymyślił...) pojęcie powszechnie uznawane jako związane z postawą etycznie naganną, w specyficznej sytuacji życiowej może okazać się etycznie dobre. Dlatego nie przyjmuję ani zarzutów, ani pochwał, które próbują przypisać tak mi, jak i innym ludziom wartości moralne w sposób bezrefleksyjny, automatyczny, oparty tylko o domyślną konotację nazwy typu "narcyzm", "poświęcenie", "egoizm", "altruizm", "moralność", "lojalność".
Bo też i naiwny altruizm może okazać się błędem i złem, poświęcenie - nawet poświęcenie życia - w złej sprawie, w szczególności poświęcenie w imię zaborczych, morderczych podbojów, też będzie złe.
Każdej sytuacji zamierzam przyjrzeć się w jej szczegółach, a nie wyrokować po samym słowie, którego ktoś używa w opisie.

Michał Dyszyński

Dziś uważam, że z byciem narcyzem i pyszałkiem jest trochę jak z byciem niepijącym alkoholikiem. Alkoholik, który był w nałogu, lecz aktualnie nie pije, zwykle ma świadomość tego, że jak będzie nieostrożny i sobie pozwoli na wybicie "ot, tak trochę do towarzystwa", to grozi mu "pójście w tango", czyli na przykład miesiąc chlania na umór. Tylko STAŁA CZUJNOŚĆ wobec zagrożenia daje rezultat zbliżony do oczekiwanego, tylko SILNE POSTANOWIENIE, że nie zamierzam nawet próbować małego flirtu z nałogiem, czy też pyszałkowatym nastawieniem, jako tako (bo też nie całkowicie) chroni przed byciem zawładniętym przez owo zło, którego pragniemy się ustrzec.

Postawa, która chroniłaby człowieka przed popadnięciem w pychę, jest według mnie możliwa jedynie wtedy, gdy mentalnie będziemy "nasłuchiwali głosów nieprzyjaciela". Nasłuchujemy w ten sposób, że analizujemy swoje cele życiowe, pragnienia, reakcje emocjonalne pod kątem, czy czasem nie zbliżamy się w nich do postawy poniżania kogokolwiek, wywyższania się pod jakimkolwiek pretekstem, wmawiania sobie czegoś itp. Jest w tym blisko ten element narcyzmu, o którym pisałem we wcześniejszych postach - analiza siebie, jest bowiem zainteresowaniem sobą, czyli już "małym narcyzmem". Ale ten mały narcyzm musimy jednak dopuścić, bo on jest naszą główną linią obrony przed wielkim narcyzmem i wielką pychą, w której już nie sprawujemy kontroli mentalnej nad swoimi reakcjami emocjonalno - intelektualnymi.
Niezbędny jest zatem ten stały nasłuch na "narcyzm i pychę". Ów nasłuch powinien mieć pewne dość charakterystyczne cechy:
- chłód, zdystansowanie - nie dopuszczanie zbytnio do głosu emocji, lecz traktowanie rzeczywistości w sposób bezstronny i obiektywny
- unikanie przesady w jakąkolwiek stronę - zarówno w szybkie odrzucanie od siebie zarzutu o pychę, jak i zarzucanie sobie tej pychy w przesadzie.
- dyscyplina mentalna polegająca na zdolności do rozpatrzenia każdego potencjalnego zarzutu, bez ulegania zewnętrznemu oskarżycielowi. Jeśli ktoś nas tu oskarża, to nie odrzucamy tych oskarżeń z góry, choć z drugiej strony nie dajemy się też nimi manipulować. Niejeden cwaniak próbuje bowiem dominować swoich bliźnich poprzez ustawianie się w roli oceniającego, sędziego, czyli niejako już z góry na pozycji bliskiej władzy. Przed manipulacją każdy ma obowiązek się bronić.

Michał Dyszyński

Trudno jest formułować myśli tak, aby nie dać jakiegoś tam powodu do oskarżeń o narcyzm, albo z kolei o to, że wypowiadamy się w trybie moralizatorskim, głoszącym prawdy absolutne. Bo trochę jest tak, że albo jedno, albo drugie.
Mówiąc "wydaje mi się, że dobrze jest robić..." podkreślamy subiektywny charakter wypowiedzi, to że teza jest naszą opinią. Ale jeśli ileś razy w wypowiedzi pojawi się "wydaje mi się...", to odbiorca będzie odnosił wrażenie, że wciąż ktoś na siłę umieszcza w wypowiedziach własną osobę, ciągle pojawia się w nich "ten, któremu się coś wydaje", czyli pewnie to jakiś narcyz...
Z drugiej strony formułując myśl bez tego "wydaje mi się" (czy innej formy językowej wskazującej na źródło i subiektywizm wypowiedzi), a więc na przykład po prostu "dobrze jest robić...", po iluś takich wypowiedziach odbiorca uzna, iż wypowiedzi są ex cathedra, są jakimś głoszeniem prawd, rzekomo, absolutnych. No bo tak to się układa, gdy ktoś po prostu same tezy wypowiada: to jest jakieś... tamto jest dobre... należy to, a tamto...

Wychodzi na to, że jest i tak źle, i tak niedobrze.
Problem nie występuje, gdy rozmowa toczy się W ATMOSFERZE ZAUFANIA, gdy nie ma domyślnego czepiania się, gdy strony rozumieją się na tyle, aby nie czynić sobie nawzajem zarzutów. Wtedy "excathedralne" wypowiedzi składające się z samych tez nie będą odbierane jako wyrażanie przeświadczenia, iż ma się prawo do odgórnego dekretowania absolutnych prawd o rzeczywistości, a z drugiej strony dodanie "wydaje mi się" też nie będzie uznawane za objaw narcyzmu, za ciągłe promowanie własnej osoby.

Michał Dyszyński

Element narcyzmu występuje wg mnie w każdej zdrowej osobowości.

Ten "narcyz" z opisów psychologów to tak naprawdę jest "skrajna postać narcyzmu". Wszystkie właściwie elementy z ducha narcystyczne są jakoś "w grze" u osobowości, która jest zrównoważona. Tylko że osobowość zrównoważona właśnie JEST W STANIE RÓWNOWAŻYĆ te elementy. "Narcyz właściwy" jest tej zdolności pozbawiony - on jest w tej skrajnej formie, nie będąc w stanie się od niej odbić.

Tu dotykamy pojęcia RÓWNOWAGI w kontekście świadomości. Jest to równowaga DYNAMICZNA. Ta dynamiczność oznacza, iż osobowość MA ŚWIADOMOŚĆ (tutaj jest inne użycie tego samego słowa, niż w pierwszym zdaniu akapitu - jest różnica "być świadomością", a "mieć świadomość czegoś") konsekwencji skierowania się mentalnego czy to w jedną, czy w drugą stronę i zarządza tym kierowaniem się wedle jakiejś tam swojej cełowości.

Michał Dyszyński

Jak myśli i czuje narcyz?
Spróbuję tutaj przedstawić opis swojego osobiste wglądu w narcyzm. Będzie to związane z poszukiwaniem intencji trochę w sobie, trochę z opisów w literaturze, trochę z rozmów z ludźmi wykazującymi narcystyczne tendencje.
Narcyzm z grubsza ma taki obraz świata, w którym wszystko co do niego dociera jest odbierane jako mające wydźwięk osobisty, personalny, ku niemu skierowany. Neutralne nawet komunikaty są albo silnie podejrzewane o intencję personalną ku narcyzowi, albo - nawet jeśli nie da się tego potwierdzić - szybko będą konwertowane na na personalne. Narcyz jest emocjonalnie przekonany, że wszystko dotyczy personalnie jego, a jeśliby coś nawet nie dotyczyło jego w czyjejś intencji, to...
i tak dotyczy jego, bo "jak śmiało go zignorować i zajmować się czymś innym".

Najbardziej destrukcyjną postacią narcyza są narcyzi agresywni, żądni władzy. To jest "ten narcyz" z literatury. Jednak można się dopatrzeć też cech narcyzmu w osobach chorobliwie nieśmiałych, zaplątanych w ciągle rozpamiętywanie tego, co ich dotyczy. Bo kwestią podstawową narcyzmu jest ZDOLNOŚĆ DO ZDYSTANSOWANEGO SPOJRZENIA NA SIEBIE. Narcyz właśnie z tym ma problem, nie umie oderwać się od myślenia "co oni mi zrobili", "czym mnie urazili", albo "jak się wywyższyć", "jak pokazać wszystkim, jaki to piękny, ważny, mądry jestem". itp.
Zrównoważony osobowościowo człowiek też sobie nieraz zada powyższe pytania, ale zrobi to:
1. Po pierwsze nie tak często
2. Po drugie nie pod mentalnym przymusem.
3. Po trzecie, już zadając sobie te pytania, będzie w stanie utrzymać na wodzy poczucie osobistego urażenia, bycia przymuszonym do natychmiastowej obrony swojego ego przed światem.

Osoby nieśmiałe mogą mieć tę narcystyczną cechę, ale będą przeżywały te same pytania w sobie, nie narzucając się z nimi światu.
Powtórzę jeszcze raz: to nie tyle samo zadawanie sobie tych pytań czyni "tego właściwego" narcyza, lecz kompulsywność, bezrefleksyjność, przymus zadawania ich sobie, a potem naginania rozpoznań rzeczywistości do neurotycznego potraktowania swojego urażonego, bądź żądnego wywyższenia i pochwał ego.

Narcyz ma problem ze sformułowaniem celów życiowych innych, niż krążących wokół promocji jego osoby. Dla narcyza wszystko będzie personalne i dotykające właśnie jego.

Michał Dyszyński

Z innego wątku:

Michał Dyszyński

W temacie mam kolejne podsumowujące, a ważne spostrzeżenie. Opiera się ono o wcześniejsze spostrzeżenie, że W JAKIMŚ STOPNIU ELEMENT NARCYZMU WYSTĄPI U KAŻDEJ ZDROWEJ OSOBOWOŚCI (to było wcześniej omawiane, więc już tu nie będę tego uzasadniał). Problem jest jednak w tym, aby nie być tym złym, czyli skrajnym, niewolniczo potrzebującym nieustannej adoracji swojej osoby narcyzem.
Zatem:
Aby nie być złym, destrukcyjnym narcyzem potrzebne jest zakosztowanie narcyzmu w ogóle jako uczucia i potrzeby, aby potem wziąć tę tendencję pod KONTROLĘ SWOJEGO ROZUMU I ŚWIADOMOŚCI.
Samo separowanie się od aspektu narcyzmu nie jest dobrą strategią obrony świadomości przed stoczeniem się na pozycje złego, destrukcyjnego narcyza, bo taka postawa wyparcia automatycznie oznacza, iż dana osoba NIE NAUCZY SIĘ ROZPOZNAWAĆ u siebie symptomów narcyzmu. To zaś grozi tym, że narcyzm i tak w postawie będzie, ale osoba tę postawę przejawiająca tylko nie będzie miała świadomości, czym jest w relacji z innymi osobami.
Narcyzm warto jest w sobie do pewnego stopnia uznać (bez fałszywego wstydu), nieco się z nim zapoznać, przyjrzeć mu się na własnym przykładzie - tak trochę, tak "dla zapoznania się z tematyką", a potem, gdy już zagadnienie narcyzmu się rozumie i czuje, można wobec niego zająć świadome stanowisko. To zaś daje narzędzia mentalne do tego, aby już destrukcji wobec otoczenia nie przejawiać, aby opracować sobie środki zaradcze na (najczęściej będą one w jakimś stopniu bezwiedne) te ciągoty ku destrukcji otoczenia w celu promowania swojej osoby.

Michał Dyszyński

Zrobiłem wątek o ocenie postawy wywyższania się. http://www.sfinia.fora.pl/blog-michal-dyszynski,73/wywyzszanie-sie-jaki-jest-z-tym-problem,26133.html
W ramach reakcji na to, co w tym wątku napisałem, odezwał się jeden dyskutant, że ja też się wywyższam. Może nawet najbardziej tu się wywyższam. Czy ma rację?...
- Stawiam na to, że nie znajdzie się w moich postach deklaracji w stylu "jestem lepszy od ...", albo inna forma deklarowania się jako autorytet. W podpisie wręcz jawnie mam przyznanie się do (chyba w jakiś sposób pokornego) statusu moich dyskusyjnych poczynań, bo "Nie aspiruję do uznania moich stwierdzeń za absolutne, w pełni obiektywne. Nie oczekuję ślepej mi ufności, czy obdarzenia mnie autorytetem." Poza tym chyba jeszcze z innego powodu nie zgodzę się z zarzutem, iż się wywyższam - z powodu odczytu moich intencji, jak je potrafię rozpoznać. Jak się przyglądam tym swoim intencjom, to po prostu nie widzę w nich myśli, emocji, które świadczyłyby o tym, że pragnę nad kimkolwiek zdobywać jakąś przewagę.

Zdaję sobie sprawę, że nie przedstawię na to dowodu, iż nie ma we mnie intencji wywyższania się, że nie myślę o innych jako o gorszych, a o sobie jako tym, który miałby mieć prawo do jakichś splendorów, przywilejów z racji na to, czy tamto. Jednocześnie raczej nie mam złudzeń, iż kogoś taką deklaracją przekonam. Są pewne okoliczności, które przeciw mnie świadczą. Jakie?
- nie zgadzam się z moimi oponentami w licznych kwestiach
- krytykuję różne ludzkie postawy (choć staram się w większości te krytyki formułować anonimowo, to wyjątki się trafią - np. w odniesieniu do postaci ze sceny politycznej)
- ogólnie dużo publikuję swoich spostrzeżeń, analiz myślowych.
- w trybie twierdzącym jest sformułowana przynajmniej część moich wypowiedzi.
Gdybym siedział cicho, to by nie było żadnych powodów do tego, aby mi zarzucać wywyższanie się. Ale w ogóle piszę, nieraz postawy krytykuję, co w odbiorze naturalnie wywoła wrażenie: ooo, ten to uważa, że ma prawo oceniać innych! Czyli się wywyższa!

Ludzkie postrzeganie nie jest z zasady analityczne, ono działa głównie na emocjach, na intuicyjnie odbieranych wrażeniach. A odbiór kogoś, kto dużo pisze, a do tego krytycznie będzie emocjonalnie preferował ocenę "wywyższanie się". Większość ludzi nie wejdzie dalej w analizę tego "wywyższania się", nie podejdzie do zagadnienia krytycznie. Więc pewnie u nich na zawsze zostanę jako ten "wywyższający się". I nawet nie mam o to pretensji, bo tryb intuicyjny u większości ludzi ma zdecydowaną przewagę nad analitycznym, czyli taka reakcja będzie naturalna.
Dla tych jednak, którzy chcieliby "pobawić się" analizą postawą wywyższania się, pociągnę w szczególności właśnie tę kwestię:
Czy każdy krytyczny typ wypowiedzi jest już wywyższaniem się?
- Analizuję to, bo wiele lat temu po prostu się z tym borykałem. Niejeden raz zarzucałem sobie "oceniasz innych, a więc wywyższasz się, to nie po chrześcijańsku...". Zajęło mi trochę czasu, zanim sobie to ułożyłem w sposób, który dziś powoduje, iż nie mam dziś jakichś szczególnych (kontrolnie co jakiś czas uruchamiam przeczenie sobie w tym względzie) wyrzutów sumienia o owo wywyższanie się. Uważam, że się po prostu nie wywyższam, albo - w innym ujęciu - "nie wywyższam się" w sposób, o którym myślę jako "to złe wywyższanie" (jeśli się wywyższam, to w innym sensie, już świadomym, przyjętym przeze mnie, takim, nie wartościującym negatywnie). Dlaczego tak?...
1. Najważniejszym powodem, dla którego odrzucam ową tezę o moim wywyższaniu się jest to, co wyżej napisałem - NIE CZUJĘ W SOBIE TAKIEJ INTENCJI.
2. Drugim powodem jest to, że uważam zarzut wywyższania się, jako właśnie efekt tego, że w ogóle nie siedzę cicho, a różne postawy krytykuję. I nawet jeśli krytykuję je w zdecydowanej większości anonimowo, to mało kto na to zwraca uwagę, że nikogo IMIENNIE nie poniżyłem. Sam fakt, że nie chcę siedzieć cicho, będzie przemawiał na moją niekorzyść, ale to wg mnie jeszcze nie jest (przynajmniej nie jest "to prawdziwe") wywyższanie się.
3. Staram się negatywne oceny aplikować SYMETRYCZNIE - próbuję nie uchylać się przed RZECZOWO SFORMUŁOWANĄ krytyką mojej osoby, także w kontekście tych aspektów, które krytykuję w postawach innych ludzi.
4. Jeśli krytykuję, to POSTAWY, A NIE OSOBY. Myślę, że nie znajdzie się tu na forum mojej tendencji do krytykowania w stylu "Kowalski to jest taki, a Malinowska siaka". Choć często będę krytykował w stylu np.: ludzie, którzy ślepo wykonują rozkazy, nie angażując w decyzje osądu własnego sumienia, będą postępowali nieetycznie.
Uważam, że wywyższanie się ma miejsce tylko wtedy, gdy jest imienne.

Na tym ostatnim sformułowaniu jeszcze nieco bardziej skupię uwagę w tej analizie. Chcę je uzasadnić.
Dlaczego wymykam się w ogóle z dyskusji, z wątków, w których miałbym oceniać OSOBĘ, A NIE ÓGÓLNE POSTAWY? - właśnie dlatego, że w moim "kodeksie etycznym" ocenianie postaw nie jest wywyższaniem się, a ocenianie osób już może jak najbardziej wywyższaniem być nazwane (o ile oczywiście oceniamy kogoś niżej niż siebie). Wręcz uważam ocenianie postaw za niezbywalne, wręcz traktuję owo ocenianie (tak innych, jak i siebie) jako mój duchowy obowiązek, jako SPOSÓB OSIĄGANIA ZBAWIENIA. Czyli nie wolno jest mi oceniania zaniechać!
Powyższe, wyróżnione kolorem zdanie, jest też powodem, dla którego nie chcę "siedzieć cicho". Uważam, że mam obowiązek nieustannie oceniać siebie w kontekście ocen innych ludzi. Inaczej nie będę miał jak dostrzec własnych błędów, a dalej nie będę miał powodu ich poprawić. Krytycyzm jest w moim osobistym kodeksie obowiązkiem etycznym, podstawą rozwoju duchowego, a nawet czymś bliskim istocie chrześcijaństwa. Tak - jestem krytyczny!
A nie ma jak być krytycznym, aby (średnio w połowie przypadków) nie okazało się, iż ocena jest negatywna. Wiec wychodzi na to, że "ktoś dostał negatywną ocenę". Więc w niejednym odbiorze automatycznym ja tu będę zaklasyfikowany jako wywyższający się narcyz, bo przecież zamiast grzecznie akceptować równo wszystkich i wszystko, to zrzędzę na postawy, które ludzkość przejawia.
I do pewnego stopnia nawet się z tym podejściem zgodzę, bo DOSTRZEGAM TO ZAGROŻENIE, że krytykując kogoś, moje emocje wezmą sobie ten aspekt "ooo, tamten jest zły, ja taki nie jestem, ja jestem dobry, czyli jestem lepszy...". Rzeczywiście taka reakcja mentalna może się łatwo pojawić przy okazji analizy krytycznej ludzkich postaw. Problem w tym, że NALEŻY TĘ REAKCJĘ ZABLOKOWAĆ.
Ten mój pomysł na oceny postaw ludzkich, już całościowo patrząc, jest zatem z grubsza następujący:
1. Oceniam wszystkich (w tym oceniam też siebie), bo OCENIAĆ POWINIENEM I MUSZĘ, bo to dzięki ocenom UCZĘ SIĘ, poprawiam swoje rozumienie świata i mnie samego.
2. Mając świadomość, że ocenianie innych jest często uwikłane w złe (przynajmniej w mojej ocenie) emocje, związane z chęcią wywyższenia się, oceny należy poddawać nieustannej kontroli pod kątem zawartych w nich intencji, a gdy się okaże, iż do ocen doczepia się intencja wywyższania, trzeba ja zablokować.
3. Dodatkowo, a w pewnym sensie pomocniczo stosuję też zasadę "oceniam postawy ludzkie, a nie samych ludzi". Ludzi konkretnych staram się nie oceniać, unikam wchodzenia w dyskusje o znanych mi osobach, formułowania imiennych zarzutów w stylu "to ty jesteś taki zły", unikam pejoratywnego nazywania tych konkretnych osób, choć "wolno jest mi" (wewnętrzny kodeks to dozwala) skrytykować CZYJĄŚ POSTAWĘ na zasadzie np.: to jak widzę ten rodzaj reakcji, według mojej wiedzy wiąże się typowo z negatywnymi emocjami, degradację rozumienia, zakłamaniem". Ostatecznie nie mam prawa ogłaszać "jaki ktoś jest", ale mam prawo przedstawić swoje spostrzeżenie i ostrzeżenie: wg mojej (zapewne niedoskonalej, ale jednak) oceny, taka postawa jest bardzo blisko związana ze złem.
4. Oceniając innych negatywnie, obowiązkowo próbuje taką ocenę przyczepić też sobie - aby "było po równo", aby zachować symetrię. I aby się wybronić, muszę ZNALEŹĆ KONKRETNE, MOŻLIWIE OBIEKTYWNE POWODY, dla których ostrze danej krytyki miałoby się wobec mnie nie stosować.
5. Staram się (też obowiązkowo) negatywne oceny ludzi UBIERAĆ W ZROZUMIENIE I PRZEBACZENIE, czyli za każdym razem, gdy wyjdzie mi, że jakaś postawa zostanie przeze mnie oceniona jako zła, będę starał się wniknąć w motywy emocjonalne za nią stojące, doszukać się dodatkowych zewnętrznych czynników, które mogą sprawiać, że błądzimy.

W tej formie moje oceny już traktuję jako w znacznym stopniu niepodlegające zarzutowi o wywyższanie się. Sformułowanie "w znacznym stopniu" sugeruje, iż dopuszczam jednak jakąś "kontrolną formę zarzutu" wobec mnie. To jest słuszne choćby i po to, aby zachowywać stałą czujność. Nawet jeśli ocena jest pozytywna, to nic nie jest tu dane na zawsze. Nawet jeśli wcześniej nie miałem intencji wywyższania się, to na dalszym etapie życia owa intencja może mnie dopaść. Dlatego zostawiam sobie jakąś formę uznania zasadności zarzutu o wywyższanie się, przyjmuję ją w pewnym sensie i ograniczonym zakresie. To jednak nie będzie miało mocy powstrzymania mnie od formułowania ocen tak innych ludzi, jak i mnie samego, bo te oceny są po prostu SPOSOBEM, W JAKI FUNKCJONUJĘ JAKO ŚWIADOMA OSOBA. Czyli oceniać muszę, oceniać każdy musi, powinien, inaczej by nie przeżył, zaś kluczowe jest nie to, CZY oceniam rzeczywistość, ale JAKIE INTENCJE I EMOCJE zaczynam dołączać do tych ocen. Jeśli wyraźnie zmierzałyby one do kreowania własnej osoby jako lepszej, wyróżnionej na plus na nie wiadomo jakiej zasadzie, to byłoby (to złe) wywyższanie się, ale jeśli udaje się takie intencje i emocje zablokować, to jest się na tej właściwej ścieżce mentalnej.

Michał Dyszyński

Ostatnio sporo piszę w trybie od siebie, "jako ja". Przypuszczam, że typowy odbiorca zinterpretuje te moje wypowiedzi jako efekt jakiejś formy mojego narcyzmu. Ja uważam, iż rzeczywista przyczyna tu jest inna.
Głównym powodem pisania w pierwszej osobie i o sobie, a nie w bardziej bezosobowych wyrażeniach jest to, iż mam rodzaj awersji do formułowania wypowiedzi w sposób sugerujący jakąś postać obiektywizmu, pisania "jak jest". Tymczasem ja wszystko, o czym piszę, chciałbym przedstawiać jako INTERPRETACJE I OPINIE.
Drugim powodem pisania od siebie jest to, że chyba większości osób lepiej się taki tryb czyta, jego przyjmowanie jest bardziej naturalne, łatwiejsze na poziomie emocjonalnym.

Ale wrócę jeszcze do tego pierwszego powodu pisania od siebie. Chcę w ten sposób wyraźnie zasugerować subiektywizm moich ocen.
Dlaczego tak bardzo chcę go sugerować?
- Jest powód PRAKTYCZNY - w ten sposób omijam typowe w dyskusji czepianie się - na pytanie: a skąd to WIESZ, co piszesz?... Udowodnij to!
Chcę z góry ustawić tak mój przekaz, aby było jasne, że ja tu niczego nie "wiem", tylko tak INTERPRETUJĘ (subiektywnie) omawiane zagadnienia. Dla wielu może to być nawet niezrozumiałe, iż taką postawę chcę tu zasugerować. Wielu moich oponentów wyraźnie dążyło do odwrotnej sugestii - właśnie chcą jak najusilniej zasugerować, iż to, co napisali, jest "prawdą samą w sobie - niepodważalną, obiektywną". Niektórzy się upierają, że akurat oni "niczego nie interpretują", tylko "piszą, jak jest". Ja sobie już dawno temu wręcz zabroniłem występować z taką sugestią. Ja - odwrotnie - twierdzę, iż WSZYSTKO INTERPRETUJĘ!
Tu niejeden może powiedzieć: mnie takie subiektywne interpretacje (jak te twoje, Michale) nie interesują, bo ja szukam obiektywnej prawdy. Ja na to wtedy odpowiedziałbym takiemu komuś: jeśli cię zadowala to, że ktoś PRZEDSTAWIA swoje myśli w formie sugerującej ich obiektywizm, jeśli nie szukasz spełnienia jakichś rzeczywistych kryteriów obiektywizmu, to to jest twój wybór. Ja uważam, że samą formą wypowiedzi - forma, w której się pojawia - sugestia obiektywizmu, a nie widać jakichś wynikających z przesłanek podstaw do uznania za obiektywne danego stwierdzenia, nie da się skutecznie zapewnić owego obiektywizmu. To według mnie dalej będą subiektywne opinie, tylko będą one ubrane w sformułowania udające swoją formą obiektywizm stwierdzeń. Czyli wg mnie to będzie forma oszustwa. Ale każdy oczywiście klasyfikuje poprawność, obiektywizm, prawdziwość przekazywanych mu stwierdzeń jak mu to jego intelektualne sumienie i doświadczenie podpowiadają. Więc jak chce polegać na samej formie z sugestią obiektywizmu - jego wybór.

Ja zaś idę ścieżką dokładnie odwrotną - na start sugeruję, a wręcz PODKREŚLAM, iż nie mam prawa swoich przekonań głosić jako obiektywnych. Bo głoszę i tak zawsze SWOJE PRZEKONANIA, nie jestem bogiem, nie mam dostępu do jakiegoś epistemicznego rezerwuaru prawd absolutnych. Mogę co najwyżej interpretować to, co widzę, czuję, rozumiem. I chcę, aby mój odbiorca to wiedział, że ja tylko w takim trybie zamierzam się wypowiadać, że nie lansuję się na obiektywnego. Co odbiorca zrobi z tą moją sugestią?...
- Nie wiem. To będzie jego wybór. Ja jedynie pragnę tu być możliwie jak najbardziej uczciwy, nie obiecywać ze swojej strony w dyskusji niczego, co byłoby pustym lansem na mądrzejszego, bardziej kompetentnego, niż jestem w rzeczywistości.
Jeśli zaś ktoś to weźmie za objaw mojego "narcyzmu". Cóś - trudno. To też muszę wziać na klatę. :think: