ŚFiNiA

Michał Dyszyński

W wątku obok na moim blogu

Michał Dyszyński

Chciałbym trochę skupić się na autorytetocentryczności; opisać to pojęcie.

Jego istotą jest cel - uznanie osoby, instytucji, jakiegoś gremium za posiadające jakiś rodzaj szczególnej, wywyższającej kompetencji, domniemanie nadzwyczajnego rozumu.

Samo pojęcie autorytetu można uznać za względnie neutralne (przynajmniej da się taką neutralną wizję autorytetu skonstruować). Autorytet może być jak najbardziej zasłużony, a do tego cenny dla społeczności. Ktoś dysponujący dużą wiedzą i doświadczeniem jest takim - naturalnym - autorytetem. Jest jednak z autorytetem jeden problem, jedno małe "ale"...
Tym "alem" jest ów aspekt podziwu otoczenia, wywyższenia, WŁADZY, który z autorytetem zwykle się wiąże, a który staje się samoistnym celem dla osobników z kompleksami, pragnącymi się wywyższyć w oderwaniu od swoich rzeczywistych zasług i kompetencji. Gdy właśnie ten podziw, władza, uznanie ze strony stają się celem samym w sobie, to zaczyna się budować - szkodliwa epistemicznie - autorytetocentryczność.

Czym się objawia owa zła dla rozwoju osobowości autorytetocentryczność?
Przede wszystkim na POMIJANIU MERITUM, przy jednoczesnym ESKALOWANIU ZEWNĘTRZNYCH OZNAK autorytetu. Będzie to rozbudowywanie form, wywyższającej symboliki, tworzenie górnolotnie brzmiących określeń i jednocześnie...
odsuwaniu wszystkiego co by w samym działaniu, w owocach realnych decyzji o kompetencjach owego "autorytetu" świadczyło.
Autorytetocentryczni celebrują sam fakt autorytetu, skupiają się na OZNAKACH - czci, chwały, uznania, władzy, podziwu, wywyższenia ponad resztę ludzi - próbując jednocześnie nie dopuścić, aby aspekt merytoryczny wypływał, aby o realnych dokonaniach "autorytetu" mówiono, aby stawiano w tym kontekście pytania, dyskutowano o konkretach działania. Bo autorytetocentryczność polega na ZASTĄPIENIU REALNEJ KOMPETENCJI PUSTĄ CHWAŁĄ, jest celebrowaniem pychy.

Michał Dyszyński

Spróbuję porównać, pod różnymi względami, podejście występujące w dyskusji autorytetocentryczne i sprawocentryczne:

Cel
autorytetocentryczny - wykazać wyższość podmiotu - autorytetu ponad resztą, ustalić kto wygrywa, a kto jest przegrany, bo musi się zadowolić niższą pozycją
sprawocentryczny - uzgodnić opis sprawy, który satysfakcjonuje strony, udoskonalić pojmowanie spraw

Stosunek do głosów krytycznych
podejście autorytetocentryczne - walka z każdą krytyką, negatywne traktowanie krytyki, bo ona poniża, czy choćby stawia w wątpliwość autorytet
podejście sprawocentryczne - życzliwość wobec głosów krytycznych, traktowanie ich jako naturalne, wręcz niezbędne w rozpatrywaniu sprawy, wszak niejako "myślimy naszym krytycyzmem"

Co jest argumentem?
podejście autorytetocentryczne - argumenty są wyłącznie "za" bądź "przeciw", mamy skupienie na rozstrzyganiu rywalizacyjnym
podejście sprawocentryczne - argumenty mogą być (często są) tylko opisem zagadnienia, nie wyróżniając ostatecznie podmiotu, który je zgłasza. Chodzi przecież o ustalenie "jak jest", a nie kto to zgłosił.

Stosunek do korekty wcześniej ogłaszanych tez
podejście autorytetocentryczne - najważniejsze jest tu uznanie, że ktoś popełnił błąd, czyli że można zaliczyć sobie punkt, gdy ktoś wycofuje się ze swojego wcześniejszego stanowiska. Jest w tym element walki o prymat, kto się wycofuje z wcześniej zgłaszanych przekonań, ten przegrywa.
podejście sprawocentryczne - jest naturalnym elementem dyskusji, nie plamiącym nikogo, nie poniżającym. Oto ktoś uznaje, iż w tym konkretnie aspekcie jego sformułowania były nieprecyzyjne, może nawet błędne, a teraz (w końcu po to właśnie jest dyskusja, aby jakoś wyświetlić także słabe strony omawianych koncepcji) zrealizował się podstawowy cel dyskusji, jakim jest doskonalenie przekonań w dyskutowanym zakresie. Zatem, jeśli coś skorygować trzeba, to "dobrze się stało" w tym znaczeniu, że dyskusja była owocna, przyniosła konkretne wnioski do wdrożenia.

Michał Dyszyński

Pewnie jestem wyjątkiem na tym forum, ale od dłuższego czasu mam zasadę, że wszelkie wypowiedzi, w których występuje tylko ocena, a nie widać najmniejszej postaci uzasadnienia, powiązania z jakimś rozumowaniem ogólniejszym, a już na pewno wypowiedź typu "to jest bzdura", bez wyjaśnienia, traktuję na zasadzie takiej, jak spoty reklamowe w telewizji. Spoty reklamowe są przewijane, albo są totalnie ignorowane. Spoty reklamowe "nie znaczą nic" - taką zasadę przyjmuję.

Nie będę ukrywał, że wręcz się ćwiczę w tym, aby arbitralne oceny, pozbawione dowiązań do jakiejkolwiek argumentacji, traktować jako coś, co NIE MA PRAWA BYĆ BRANE POD UWAGĘ, a w zamian tego status w moim argumentacyjnym rozliczeniu jest "jakby tej oceny w ogóle nie było". Podobnie traktuje napastliwość personalną.

Pewne wyjątki od tej reguły czasem przyjmę. Obejmą one takie sytuacje, w których
- sam prosiłem O SAMĄ OCENĘ, czyli było domyślnym tu założeniem, że chodzi wyłącznie o oceny, a nie o argumentację do nich (zdarzają się takie sytuacje w dyskusji)
- sama ocena jest przyjmowana jako OPINIA, której wcześniej nie znałem. Tzn. jeśli np. ja pytam kogoś o to, co myśli w danej sprawie, albo stan dyskusji stawia domyślnie takie pytanie, o on mi odpowiada "to jest bzdura" to przyjmuję status owej wypowiedzi jako: zapytany wyraził SUBIEKTYWNĄ, NIE POSIADAJĄCĄ POTWIERDZENIA POSZUKUJĄCEGO OBIEKTYWIZMU OPINIĘ.

Trochę inaczej rzecz ujmując, można by napisać, że programowo ograbiam każdą opinię pozbawioną uzasadnienia z domniemań obiektywności.
I ćwiczę się w tym, aby u mnie mój domyślny automat odbioru tak działał, aby bezwiedny odbiór epitetów pozbawionych uzasadnień był w postaci nie dopuszczającej żadnego domniemania obiektywności.
Jeśli ktoś mi pisze "przecież to jest bzdura", to konwertuję zawsze taką wypowiedź do znaczenia "subiektywne przekonanie rozmówcy jest iż to jest bzdura". Natomiast mój program odbioru blokuje NAJMNIEJSZĄ SUGESTIĘ, abym miał z tego domniemywać, iż OBIEKTYWNIE jest to bzdura.
Dotyczy to oczywiście nie tylko skomentowania czegoś jako "bzdurę" (to był tylko przykład), ale dowolnego komentarza, który nie zawarł w sobie żadnej uzasadnienia, oferując jedynie samą frazę ocenną.
Jest w tym moim osądzie zawarta ocena BARDZO CZĘSTO WYSTĘPUJĄCEJ KAPRYŚNOŚCI W LUDZKICH OSĄDACH.

Ludzie tak w większości mają, że domyślnie pragną wywrzeć wrażenie emocjonalne na otoczeniu, próbują się wydawać wyrazistymi, jednoznacznymi. Tak działa nasz domyślny program biologiczny.
Z drugiej strony mamy pewne ideały obiektywizmu, wypowiedzi rozważnych i ścisłych. Są ludzie, którzy tak właśnie próbują się wypowiadać. Ci ludzie UNIKAJĄ EMFAZY w swoich wypowiedziach, a także UNIKAJĄ SYTUACJI SUGERUJĄCYCH WŁAŚNIE KAPRYŚNOŚĆ, SILNY SUBIEKTYWIZM WYPOWIEDZI. Takich ludzi dość szybko można poznać po stylu formułowania myśli.

Można by powiedzieć, że świat jakby dzielił się na dwie, w znacznym stopniu rozłączne KATEGORIE MENTALNE LUDZI.
- Stawiających na wywarcie wrażenia na odbiorcy (cel personalny), a więc na emocjonalną stronę komunikowania się.
- Stawiających na dogadanie niejasnych wcześniej kwestii (cel pozapersonalny).

Owe cele są we wzajemnej wyraźnej opozycji.
Skupianie się na wywieraniu wrażenia, osiąganiu celów personalnych posługuje się rozgrywaniem emocji, emfazą, próbami wywołania większego napięcia w dyskusji. Zwykle też częściej w takiej dyskusji pojawia się aspekt starcia personalnego.
Skupianie się na sprawie unika emfazy i napięć, bo one - poprzez rozpraszanie rozmówców - utrudniają osiąganie celu.