ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Od jakiegoś czasu zmagam się z pewną osobistą intuicją, która pomaga mi ułożyć sobie zagadnienie szczęścia. Czym jest szczęście?
- Dziś uważam, że sensownym podejściem byłoby powiązanie stanu szczęśliwości z tym, jak funkcjonuje w umyśle i uczuciach aspekt spontaniczny.
Z grubsza rzecz można opisać następująco.
Ludzka mentalność da się opisać jako rozpięta pomiędzy przeciwstawnymi trybami:
- tryb spontaniczny
- tryb wymuszony za pomocą woli
Prostym przykładem jest praca, którą wykonujemy "bo trzeba". Nasz umysł, motywowany odgórną koniecznością, generuje impulsy woli, które wymuszają określone działania - może to być na przykład jakieś przykręcanie śrubek przez 8 godzin dziennie na taśmie montażowej w fabryce. Spontanicznie by nikt takiej pracy nie wykonywał, to musi być wymuszone.
Efektem działań wymuszonych jest (dodatkowe) zmęczenie. Posiadamy, wmontowane w nasz organizm "bezpieczniki", które są połączone z ośrodkiem nagrody i kary w mózgu, a które zaczynają sugerować zmianę wykonywanego zajęcia, czy ogólnie trybu funkcjonowania organizmu, jeśli zostaną przekroczone, zaprogramowane biologicznie, genetycznie, pewne progowe parametry. Powoduje to, że gdy zbyt długo siedzimy bez ruchu, to nasz organizm da nam sygnał "idź, poruszaj się trochę", ale jak zbyt długo z kolei biegamy, to dostaniemy od organizmu sygnał odwrotny "odpocznij!".
To generowanie sygnałów jest w zdecydowanej większości poza kontrolą świadomości - jest bezwiedne, spontaniczne. Wygląd też na to, że nasz system nagrody działa także w ten sposób, że nagradza korzystanie z niego w odpowiedni sposób. System nagrody nagradza organizm wtedy, gdy "jesteśmy na nasłuchu" sygnałów spontanicznie się pojawiających.
Cywilizacja współczesna opiera się na normach, standardach, konieczności stosowania określonych wzorców zachowań, czyli NA PRZYMUSIE, na działanie w trybie wymuszania zachowań wolą. Wola z kolei działa pobierając dyrektywy ze sfery intelektualnej, czyli pojęciowej, modelowej. Robimy nieustannie mnóstwo rzeczy "bo tak trzeba", przymuszamy się do tego. W szczególności ludzie wykonują mało komfortowe psychicznie działania w ramach pracy zawodowej, po to, aby osiągać jakieś tam cele, w szczególności zarobić pieniądze, uzyskać jakiś status społeczny itp.
Daleki jednak jestem od tego, aby szczęście wprost wiązać z unikaniem przymusu. Niektóre rodzaje przymusu są w pewnym stopniu "naturalne". Przymus wyłania się z rozpoznań spontanicznych. Tu nie ma idealnego rozdziału. Widząc smaczny owoc wysoko na gałęzi, spontanicznie będziemy odczuwali pragnienie złapania go. Ale aby go złapać, będziemy już musieli się zmusić do mniej komfortowej czynności - np. wspinania się na drzewo. Czyli przymus i działanie spontaniczne występują w ogólności praktycznie zawsze, naprzemiennie, jest między nimi rodzaj współpracy.
Jednak w skrajnych przypadkach, gdy przymusu robi się wyraźny nadmiar, czyli gdy wykonujemy nieustannie jakąś czynność wyłącznie z konieczności, nie pytając się swojej sfery spontanicznej o rozpoznania, zaczniemy czuć się źle. Objawi się to zmęczeniem, niechęcią do kontynuowania przymusowych działań. Pojawi się dyskomfort psychiczny, będziemy się oddalali od stanu satysfakcji, daleko będzie do stanu szczęścia.

Z drugiej strony jednak nie można powiedzieć, że wystarczy nie mieć przymusu, aby być szczęśliwym. Większość ludzi zna to uczucie - nudy, gdy nie ma nic kompletnie do roboty, nie ma żadnych wyzwań, nie ma - budzącej zainteresowanie - reakcji z otoczeniem. Pewna doza aktywności wymuszonej jest nam potrzebna do tego, aby osiągać satysfakcję, może nawet szczęście.

Jeśliby tu przywołać jakiś obraz, który przybliża stan szczęścia, to tym, co przychodzi mi do głowy byłoby wyobrażenie FREGATY, W SPRZYJAJĄCYM WIETRZE POD PEŁNYMI ŻAGLAMI.
Szczęście jest właśnie najbliżej tego stanu, czyli gdy
- czujemy aktywność, coś się dzieje
- docierają do nas bodźce
- bodźce są w równowadze - te bodźce nowe, spontaniczne, zaciekawiające przeplatają się z bodźcami sugerującymi, że zachowujemy kontrolę nad sytuacją, nad sobą.
- nie pojawiają się sygnały o silnych dysfunkcjach całego układu, poważnych zagrożeniach, nie czujemy bólu, cierpienia.
- mamy ENERGIĘ PSYCHICZNĄ, bodźce są obsługiwane względnie naturalnie, spontanicznie, nie ma nadmiaru działania wolą, nie trzeba się wciąż do czegoś twardo przymuszać, bo to co przychodzi "obsługuje się samo", sięgamy po energię i już ją mamy.

Tak z grubsza funkcjonuje psychika, organizm w stanie zbliżonym do szczęścia.
Dodałbym jeszcze jeden element, już bardziej subtelny - aspekt PULSACJI, zmiany. Utrwalenie szczęścia nie jest łatwe. Bo psychika ma tendencję do nudzenia się, dochodzi do inflacji pozytywnych odczuć, zmysły mają tendencję do pomijania aspektów stale powtarzalnych (habituacja). Szczęście "cały czas takie samo" zaniknie. Psychika potrzebuje naprzemiennych okresów odczuwania jakiejś postaci braku, wykształcania się potrzeby, napięcia związanego z jakąś formą niespełnienia, aby później ku zaspokojeniu owej potrzeby dążyć, spełniać się w realizowaniu zadań.
Ta okoliczność niektórym nasuwa sugestię, iż trwałe szczęście nie jest możliwe, bo przecież zawsze trzeba tak się wahać - raz na plus, raz na minus. Jednak mamy tu pewną subtelność, związaną z pytaniem: czy aby na pewno wahanie owo musi występować wokół punktu zerowego?
Gdybyśmy wahali się wokół zera, czyli gdybyśmy zawsze musieli w sensie wartości odczuć (szczęścia, satysfakcji) raz się zanurzać w radość, a raz w cierpienie, tak że i tak wszystko by się bilansowało do zera, to mielibyśmy rzeczywiście niezdolność do osiągnięcia trwałego szczęścia. Ale przecież tym punktem równowagi nie musi być stan zerowy. Może być nim zarówno stan na minusie, jak i stan na plusie emocji.
Kluczem do osiągania stanu szczęścia jest takie skonfigurowanie swojego odczuwania i emocjonalności, aby punkt równowagi trwałej był po stronie pozytywnej, przesunięty na stronę szczęścia.
Czy jest to możliwe?...
Czysto teoretyzując nie da się tego ustalić. Brak jest danych do stwierdzenia, czy dana psychika w dłuższym odcinku czasu utrzyma stan równowagowy swoich wahań odczuwanej satysfakcji i szczęścia w pobliżu zera (neutralnie), na minusie, czy na plusie. Ale można przyjąć hipotezę, że zdolność do wydźwigania owego stanu równowagowego na plus, może być dostępna wielu psychikom, może da się ją wykształcić, "nauczyć się szczęścia". Jak jest w konkretnym przypadku?...
- To każdy określa sobie sam dla siebie. :think:

Michał Dyszyński

Pasuje tu mój tekst z innego wątku:

Michał Dyszyński

Gdyby jakoś podać przynajmniej jeden ogólny przepis na wywołanie odczucia szczęścia, to wg mnie byłoby to z grubsza coś następującego:
Szczęście pojawia się jako naturalny efekt uboczny takiej aktywności człowieka, w której wzajemnie się będą wspomagały, uzupełniały, będąc niesprzeczne w znacznym stopniu zgodne trzy aspekty (z uzupełniającym czwartym):
1. aspekt spontanicznego rozpoznawania tego, co niesie zewnętrzna rzeczywistość, współdziałania z instynktowną, bądź głębiej intuicyjną naszą naturą
2. aspekt przekonania wewnętrznego, woli, jakiejś postaci uznania celu, utożsamienia także na gruncie intelektualnym, a przynajmniej świadomym.
3. Dobrze jest jeśli do tego dochodzi aspekt poznania, nowości, zaciekawienia, sukcesywnie osiągania czegoś.

No i pewnie warunkiem osobnym, naturalnym będzie brak zakłóceń, bólu, negatywnych bodźców zewnętrznych i wewnętrznych.

Jak osiągnąć to współgranie ze sobą aspektu świadomego i spontanicznego?...

Spontaniczność natury, emocjonalności najpiękniej i najsilniej wyraża się w uczuciu szacunku, akceptacji, a przede wszystkim MIŁOŚCI. Kto szczerze i w sposób spełniony kocha, ten ma właśnie to w sobie poukładane, że pragnienia pochodzące ze spontanicznego aspektu osobowości współgrają z tym, co podpowiada rozum.

Semele

Ty Michał odczuwasz szczęście , czy tylko starasz się je odczuwać?

To drugie dla mnie takie buddyjskie :-) :-)

Michał Dyszyński