ŚFiNiA

Michał Dyszyński

W naiwnym rozumieniu idei posłuszeństwa zawarta jest wewnętrzna sprzeczność.
Czym bowiem jest posłuszeństwo?
- Posłuszeństwo, z definicji jest postawą dążenia do wypełnienia jakiegoś sformułowanego odgórnie nakazu przez jednostkę, która powinna wdrożyć w rzeczywistości to, co nakazane.
Gdyby w świecie wszystko dało się z góry zaplanować, gdyby sytuacje były jednoznaczne pod kątem tego, co należy robić, aby osiągać cele, to posłuszeństwo sprowadzałoby się do po prostu zastosowania się. Niestety, nasz świat nie spełnia tego warunku przewidywalności i jednoznacznego mapowania celów na działania. Tylko bardzo schematyczne formy zadań, tylko tam, gdzie przewidywalność jest wyjątkowo duża, ewentualnie można mówić o tym, że posłuszny będzie "po prostu realizował nakaz, nie dodając (prawie...) nic od siebie."
Ale nawet prosty przykład typu nakazu: masz tu szpadel i wykop nim dół o głębokości 2 metry, oddalony o 4 metry od tylnej ściany tego budynku" w rzeczywistym wykonaniu związany jest z koniecznością podjęcia przez wykonawcę całej masy decyzji.
Oto pojawia się pytanie:
- od której strony zacząć?
- gdzie ma się gromadzić ziemia z wykopu?
- co zrobić, gdy w wykopie pojawi się wyraźnie przebiegająca na głębokości 1,5 m rura ciepłownicza i kabel energetyczny?...
Jest jeszcze mnóstwo innych pytań, które w każdej realizacji wykonujący często musi rozstrzygać - np. jak postąpić, gdy szpadek się złamie, jak planować odpoczynki, jak zaatakować twardszą warstwę ziemi (można przy tym łamać szpadel, albo nie), czy jeszcze poważniejszy kawał granitu, na którym narzędzie tylko się szczerbi i niszczy, a i tak nie jest w stanie posuwać zadania do przodu.
Każde realne posłuszeństwo jest związane z domieszkowaniem do niego jakiejś formy rozsądku, samodzielności, rozumienia, wiedzy - czegoś, co dobrze byłoby mieć rozwinięte (czyli wcześniej zadbać o to, aby się ukształtowało w poprawnej postaci).
Realizowanie "posłuszeństwa" na zasadzie "to ja, aby być zupełnie posłusznym, nie dodaję nic od siebie" jest realnie odrzuceniem realizacji posłuszeństwa, jest wewnętrznie sprzeczne.

Idealne posluszeństwo może być wyłącznie literalne, czyli jest dostępne tylko tam, gdzie OD POCZĄTKU DO KONCA JEST TYLKO JEDNA WERSJA realizowania nakazu. Jakakolwiek dostosowawczość, jakiekolwiek ZAREAGOWANIE NA ZMIENNE WARUNKI realizacji zadania (coś nieprzewidzanego, nieuwzględnione w samym nakazie) będzie wymagało UŻYCIA SAMODZIELNEJ DECYZJI przez tego, który rzecz realizuje. Inaczej mówiąc idealnie posłuszne mogą być jedynie automaty wykonujące WYŁĄCZNIE ŚCIŚLE WYZNACZONY rodzaj zadań, w warunkach idealnej przewidywalności relacji z resztą świata.

Michał Dyszyński

Aspekt DOSTOSOWAWCZOŚCI, czyli realizacji zadań w obliczu nieprzewidywalnych warunków na drodze do celu, aspekt UTRZYMANIA SIĘ W CELU POMIMO DESTABILIZUJĄCYCH WPŁYWÓW domaga się samodzielności wykonawcy.

Dlatego "posłuszeństwo", które bazuje na blokowaniu samodzielności, uczenia się, rozwoju tych, którzy mają realizować zadania, będzie zawsze ograniczone do najbardziej przewidywalnych zadań, nakazów, będzie więc niskiej "jakości i wartości". W obliczu odpowiednio wykraczającej poza pierwotny schemat odmienności sytuacji od tego, co było przewidziane, takie posłuszeństwo po prostu zawiedzie, bo zabraknie możliwości dostosowania się tak, aby pomimo braku dyrektywy, wykonawca mógł zmierzać do celu.

Michał Dyszyński

Osoba skrajnie posłuszna, a rozwój osobisty skrajnie zaniedbująca byłaby skuteczna w swoich działaniach jedynie wtedy, gdyby za jej plecami czuwał, zawsze dostępny, zawsze gotów do podania stosownej wskazówki, jak rozwiązać kolejny dylemat realizacyjny.

Posłuszeństwo bazujące na bierności, stroniące od rozwijania spostrzegawczości, umiejętności dostosowania się do zmiennych warunków działania jest postawą, która tworzy życiowe ciapy, ciągle pytające się swoich autorytetów, jak zacząć robić to, jak to kontynuować, jak zareagować na banalną często niejasność, czy trudność na kolejnych etapach realizacji zadania.
Tak też i władza, która wychowuje sobie tych niesamodzielnych - biernie posłusznych, bezmyślnych poddanych będzie mniej skuteczną władzą (np. gdy owe władze zetrą się w jakimś konflikcie) od władzy, która jest w stanie rozwijać u swoich poddanych samodzielność, zaś ich posłuszeństwo jest bardziej ogólne, dostosowawcze - realizujące idee, a nie pozbawione totalnie własnego zdania i inicjatywy w najprostszych nawet sprawach. Bo niby skąd człowiek, który uważa, że myślenie jest niebezpieczne, stanowiąc oznakę braku posłuszeństwa autorytetom nagle miał zorientować się, jak działać w konkretnej sytuacji?...
- Na to przecież nie ma innej drogi, jak zastanowić się, albo uzyskać pomoc od kogoś, kto może się zastanowić w zastępstwie, a potem poda dokładnie instrukcję, jak postąpić.