ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Od jakiegoś czasu coraz mniejszy wpływ na moje postrzeganie rzeczywistości mają autorytety. Tak osobiście to chyba już nie za bardzo można mówić, iż jakieś autorytety uznaję. Powiedziałby wtedy ktoś polemicznie: sam się uczyniłeś autorytetem, zarozumiały się zrobiłeś, Michale, i tyle. Ale uważam, że nawet to robienie autorytetu z siebie też nie za bardzo u mnie występuje, bo ja swoje własne przekonania co chwila podważam, zmieniam, czyli JESTEM CIĄGŁYM POSZUKIWACZEM, który uznał, że wszystko się zmienia, wszystko warto nieustannie udoskonalać, a trwałość w myśleniu to bardziej betonowanie myślenia, niż wartość, którą należałoby chronić.
Autorytety tracą u mnie na znaczeniu z powodu dość prostej myślowej procedury, którą stosuję wobec wszystkiego, co rozważam. Stawiam sobie praktycznie zawsze następującą sekwencję pytań:
1. Czy wiem, albo przynajmniej mogę uznać z dużym prawdopodobieństwem, że warto jest obrać dany kierunek osądu spraw? (z założenia tu jest jakiś autorytet, który na coś mi wskazuje)
- Jeśli wiem, co i jak, to autorytet do niczego mi nie jest potrzebny, bo już wiem, co i jak
- Jeśli nie wiem, co i jak, to przechodzę do następnego poziomu procedury, stawiając nowe pytanie:
2. Czy to, co mi wskazuje autorytet JEST OPERACYJNE? Inaczej mówiąc, czy w ogóle jestem w stanie skorzystać z porady autorytetu tak, aby z grubsza mieć jasność w sprawie, czyli zrobić konkretnie to, co trzeba z w miarę mocnym upewnieniem się, że tak właśnie trzeba?...
- Tu jest zwykle problem z autorytetami, że mało który autorytet COKOLWIEK WNOSI DO SPRAWY, czyli nie wychodzi poza komunały, które i tak nie dadzą się jednoznacznie zastosować.
A mnie interesuje względny konkret, jako rada autorytetu. Gdybanie ogólnikowe zapewniam sobie sam, bo mam filozoficzną naturę, więc tu się zadowalam własnym nawarstwionym systemem wątpliwości, gdybań i niekończących się poprawek, do poprawek, do poprawek poprzednich wersji osądu spraw. Jeśli już autorytet miałby mi coś zaofiarować, co daje jakąś wartość dodaną, to powinno to być:
- zrozumiałe, wyjaśnione na dyle dobrze, abym nie miał wątpliwości
- konkretne, w sensowny sposób ROZSTRZYGAJĄCE.
Tymczasem autorytety bardzo rzadko te dwa powyższe wymogi potrafią spełnić. Nie spełniając ich autorytety de facto oferują mi ogólnikowość, albo wręcz pustosłowie.

Ale chyba też istotną dodatkową moją różnicą w stosunku do ludzi, którzy przyjmują postawy bardziej akceptujące autorytaryzm niż ja, jest aspekt GOTOWOŚCI DO CZCI. Ja właściwie to nie czczę nikogo poza samym Bogiem. Pierwsze przykazanie z dekalogu "nie będziesz miał bogów cudzych przede mną" traktuję mocno rygorystycznie, tzn. nie tylko bogów innych nie czczę, ale nawet nie pozwalam sobie czcić ludzi, instytucji, idei, zbiorowości, elementów historii, czy czego tam jeszcze. W kwestii czci mam silną polaryzację - jest Bóg i tylko jego się czci. Z pozostałych istot, czy bytów nie czczę nikogo. Dlatego też autorytety u mnie spadają do roli - albo się mogą do czegoś przydać (wtedy oczekuję od nich bardzo konkretnej postaci owej przydatności), albo nie będą miały dla mnie większego znaczenia, bo mojej czci też im nie oferuję.

Michał Dyszyński

Zauważyłem, że osoby, które cenią sobie autorytet z zasady bardziej podchodzą do autorytetu od strony czci, niż od strony praktycznego wykorzystania rad, które autorytet oferuje.
To chyba najbardziej czysto osobnicza skłonność do układania sobie relacji w oparciu o cześć jest tym czynnikiem, który silnie predysponuje do postaw autorytarnych. Widać to choćby po tym, że zwykle jeśli jakaś osoba uznaje jeden autorytet, to też i inne. Prawicowo nastawieni ludzi uznają autorytety religijne, ale też z zasady chętniej czczą swój naród, historię, różne osoby. One ogólnie mają skłonność do czczenia ludzi, osób, instytucji.
Ja się przyznam, że w moich emocjach funkcja czczenia jest prawie nieobecna, ja chyba nawet nie umiem czcić nikogo ani niczego z ludzi. Jedynym wyjątkiem jest tu sam Bóg, który jednak zajmuje tak mocno wyróżnioną ogólnie (w innych aspektach) pozycję, iż to jest nieporównywalne z czymkolwiek. I to chyba tu zawiera się ta - już na poziomie emocji, pewnych instynktów epistemicznych, cech bardzo indywidualnych charakteru - róznica w skłonnościach do autorytaryzmu.

Ja w sensie czczenia (autorytetów) mam emocjonalną pustkę, moje wewnętrzne odczyty tutaj dają mi odpowiedź "nie wiem o co chodzi". Nie czczę nikogo, nie wywyższam nikogo, nie poniżam też nikogo. Wszystkich ludzi mam z grubsza na równie. Wszystko jest na równi tak bardzo, że nikogo nie potrafię ani czcić, ani darzyć autorytetem w swoich emocjach. Jeśli już autorytet jakoś ewentualnie "rozumiem", to właśnie jako coś, co by mi dało praktyczne wskazówki życiowe i nic ponadto. Ale jeśli wskazówki mają być rzeczywiście praktyczne, to oczekuję od autorytetu odpowiednio wysokiego poziomu konkretności owych wskazówek - tak, aby się one dały rzeczywiście jednoznacznie, spójnie przeze mnie stosować, abym wiedział co i jak mam robić.

Michał Dyszyński

Ilustruje to zagadnienie moja odpowiedź w wątku poświęconym integryzmowi