ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Uważam, że choć pojęcie wolnej woli ma jak najbardziej sens, to jest to jednocześnie pojęcie ściśle nie formułowalne, nie definiowalne. Ten problem z definiowalnością stanie się oczywisty, jeśli uświadomimy sobie czym w ogóle jest definiowanie CZEGOKOLWIEK - to przekazanie językiem pewnego zbioru (podsiatki) ODWOŁAŃ DO TEGO CO (U)ZNANE. W uporządkowanej postaci zbiór tych stwierdzeń uznanych przyjmie postać MODELU.
Niestety, w przypadku czegoś tak złożonego, nieuchwytnego, niemodelowalnego jak właśnie wolna wola, po prostu nie mamy czym tego wyrażać, nie ma się do czego odwołać - nie ma tu pojęć, słów, zależności.
Czyżbyśmy mieli więc kompletną niemożność w zakresie mówienia o wolnej woli?...
Albo można zadać też inne pytanie: skoro nie potrafimy o czymś mówić, a do tego nawet WIEMY, że nie będziemy w stanie tego ściśle przestawić, to może tego czegoś (tu wolnej woli) po prostu nie ma?
Jednak, chyba nie jest tak źle...
Nie jest źle, bo liczne przykłady rozwoju wiedzy i komunikowania się ludzkości pokazują, że tego typu ograniczenia spotykamy nie pierwszy raz, zaś w wielu znanych przypadkach udaje się je jakoś (jeśli nawet nie absolutnie, to w jakiejś części) pokonać, trochę obejść, a w każdym razie na pewno posunąć się do przodu. Rozwój myśli ludzkiej pokazał, że często tak jest na początku, że nie wiadomo jak coś ująć modelem, słowami, ale po jakimś czasie kreatywność ludzka sobie z tym zaczyna radzić - powstają nowe pojęcia, nowe sposoby traktowania rozpoznań świata. Mam nadzieję, że i w tym przypadku da się osiągnąć jakiś postęp.

Skoro nie mamy modelu, w którym dałoby się przedstawić ściśle ideę wolnej woli, to powstaje pytanie: to co mamy? - w końcu od czegoś jednak zacząć trzeba...
- Ano mamy INTUICJE, mamy luźne przekonania ludzi - w literaturze, w sformułowaniach życia codziennego. Oczywiście to wszystko należałoby jakoś oczyścić, wyklarować koncepcyjnie, bo - póki co - jest tu niezły bajzel, ale na początek może (musi...) to właśnie być. Do tego dołożyłbym tu jeszcze moją nieśmiałą próbę wymodelowania (przyznaję nieco prostackiego) ujęcia wolnej woli w formie informatycznej. http://www.sfinia.fora.pl/blog-michal-dyszynski,73/prosty-informatyczny-model-wolnej-woli,7155.html
Od razu zastrzegam, że model nie jest kompletny, ale ma jedną zaletę - w jakiejś tam postaci MODELUJE POSTULATY na temat tego, jak sobie można wolną wolę wyobrażać. Model ten doczekał się krytyki. Krytyka - częściowo - jest słuszna, bo model nie uwzględnia jakiejś tam części intuicji, które posiadamy na temat pojęcia wolnej woli. Problem w tym, że aby model coś uwzględnił, to owe intuicje trzeba jakoś przełożyć na język konkretu, jakoś je sformułować. Tymczasem nikt z krytykujących tego konkretu nie zaoferował. Ja sam tego też nie robiłem, bo obawiam się, że nie miałbym z kim potem dyskutować. Skoro nikt z komentujących nie pojął sensu, przeznaczenia tego prostego modelu, to jak tu teraz ten model rozszerzać?... :cry:

Dlaczego uważam, że nikt nie pojął sensu tego modelu?
- Bo nikt nie zadał WŁAŚCIWYCH PYTAŃ, nie zbliżył się konkretnością swoich zarzutów do szansy na budowanie modelu. Typowa reakcją jest ogólne kwękanie "że źle", albo wręcz zwykły hejt skupiający się na atakowaniu mnie personalnie. Czyli nie było z czym/kim dyskutować. To tutaj podyskutuję trochę sam ze sobą...
Jednocześnie będzie to próba postawienia owych właściwych pytań - wyłonienia na światu rozważań kwestii, które gdzieś tam w tle niejeden myślący człowiek ma, ale nie umie ich ubrać w słowa, nie wie do końca, o co mu właściwie chodzi.

Ten problem z językiem, modelem (brak modelu i języka) wymusza też szczególną postać rozważań, jakie zamierzam tu prowadzić. Będą one bardziej luźne, właśnie "nieuczesane" (pomysł określania zaczerpnąłem od sławnego Leca i jego "Myśli nieuczesanych").

No to poloneza czas zacząć...
Będzie to wstępny esej.

Czym jest człowiecza wolność?
Najczęściej ludzie CZUJĄ SIĘ wolni, gdy mogą osiągać to, co im do głowy przyjdzie. Chcę cukierka?...
- Będę (czul się) wolny, jak dostanę cukierka. I tak dalej - jeśli będę dostawał to co mi się zachce, to będę czuł się wolny. Tylko czy to jest ta prawdziwa wolność?

Od dawna uważam, że należy rozdzielić te dwa konteksty pojęcia wolności:
- czucie się wolnym
- bycie wolnym w szerszym sensie.
W pewnym zakresie uważam, że są one wręcz sprzeczne!

Bo zadajmy sobie pytanie następujące: kogo byśmy uznali za osobę - w ludzkim ogólniejszym sensie - "bardziej wolną": człowieka, który ma tylko jedno oczekiwanie - np. dostawać działkę narkotyczną - i, po jego spełnieniu, zapada w letarg trwający aż do chwili, gdy znowu to oczekiwanie mu się wyłoni, czy też człowieka, który:
- ma wiele pragnień i oczekiwań
- stawia pytania, miewa wątpliwości
- widzi WIELE OPCJI, RÓŻNE OPCJE ŚWIATA
- dostrzega złożoność rzeczy, potrafi reagować w sposób zmienny, RADZĄC SOBIE Z PROBLEMAMI RÓŻNORAKIEJ NATURY
- działa w warunkach zmiennych, w środowisku zaskakującym nowymi sytuacjami.
- czasem dostaje, to czego chce, a czasem nie. Nieraz musi się dostosować, zmienić swoje oczekiwania. I robi to - dostosowuje się, zmienia, tworzy nowe pragnienia, które jednak wcale nie koniecznie muszą być zaspokojone.
O którym z tych ludzi powiedzielibyśmy "to jest wolny człowiek?".

Tego narkomana, który żadnych pytań nie stawia, do niczego nie dąży, o nic nie pyta, tylko o to, czy będzie miał kolejną działkę widzielibyśmy chyba nie jako człowieka wolnego, tylko człowieka właśnie ZNIEWOLONEGO nałogiem. To, że CZUJEMY się wolni w tym sensie, iż dostajemy to co chcemy - w moim odczuciu - wcale nie oznacza, że rzeczywiście JESTEŚMY wolni.

To był esej wprowadzający, który ma zwrócić uwagę na to jedno podstawowe rozróżnienie - czucie się wolnym vs bycie wolnym. Dalej będę sprawę rozszerzał...

Michał Dyszyński

Pociągnę wątek z tym narkomanem i jego wolnością do zażycia kolejnej działki.
Zagadnienie jest w istocie podstawowe, jest KANWĄ RELIGII. Aby zrozumieć, jak ono funkcjonuje znowu będziemy się musieli o coś spytać naszej intuicji, naszego poczucia sensu i poprawności rozumowej.

Rozważmy następującą sytuację: DOSTAJEMY OFERTĘ WIECZNEJ SZCZĘŚLIWOŚCI. Raj! I to MY OKREŚLIMY WARUNKI owej szczęśliwości!

Wariant 1 - szczęście na wzór narkomana: oto przez całą wieczność będzie nam w żyłę aplikowany środek narkotyczny. Narkotyk będzie nie wyniszczający zdrowia, a w ogóle zdrowie nie będzie nam się psuło. Nie będzie też chorób, czy innej postaci degeneracji organizmu. I wciąż będzie niewyczerpane źródło narkotyków, które nie będą dawały efektu wymuszania coraz to wyższej dawki. Będziemy leżeli i jak nam się zachce narkotyku, to go dostaniemy. Po jakimś czasie znowu i znowu...

Wariant 2 to wariant 1 z rozszerzeniem. Weźmy sytuację jak z wariantu 1, ale będą teraz dwa narkotyki do wyboru - będziemy mogli dostawać w żyłę raz narkotyczną substancję A, ale też można wybrać narkotyczną substancję B. I substancje te będą jakoś tam różniły się oddziaływaniem na psychikę (choć obie będą dawały odlot, przyjemność). I tak przez całą wieczność - dostajemy raz A, raz B i dalej...

Wariant 3 jest rozbudowaną wersją wariantu 2. Teraz mamy do dyspozycji całą gamę narkotyków, wybór z wielkiej ich puli.

Wariant 4 jeszcze bardziej rozszerza opcje wyboru. Teraz mamy już nie tylko narkotyki w puli, ale również możliwość dostania zamiast narkotyków innego rodzaju wrażeń - np. percepcji jakiegoś pięknego obrazu, zapachu, muzyki, spotkania innej - miłej nam - istoty. Ale jak będziemy chcieli, to zawsze możemy z powrotem brać te kolejne działki.

Wariant 5 jest już najbardziej "odjechany" - oto możemy sobie w nim wybrać nie tylko bodźce przyjemne, lecz nawet te bolesne, trudne, nieprzyjemne. W razie czego zawsze byśmy mogli wrócić do wariantów z niższym numerkiem. Ale też mamy możliwość poszerzania naszej świadomości o dodatkowe bodźce, wrażenia.

Teraz zadaję pytanie (sobie i każdemu temu, kto do tej pory dotrwał z czytaniem): który wariant byśmy wybrali?
No i drugie pytanie: którą z tych opcji uznalibyśmy za odpowiadającą NAJWIĘKSZEJ WOLNOŚCI dla człowieka?...
:think:

Ja mam cichą nadzieję, że te przykłady ilustrują, iż taka najprostsza wizja wolności, polegająca na zwykłej możliwości realizowania pragnień (tak w ogóle, bez żadnych dodatkowych warunków czy pytań) została - przynajmniej lekko - podważona. Ale w następnej odsłonie rozważań o wolności chcę jeszcze bardziej zasiać w tej materii ziarna wątpliwości. :fight:

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Postanowiłem dzisiaj, że nieco zburzę mój poprzedni pomysł na narrację w tym wątku. Miałem zamiar prowadzić ją niejako chronologicznie, od zagadnień prostych do złożonych. Ale jedna rzecz mnie zainspirowała, aby "uderzyć z grubej rury", czyli jakoś nakreślić obraz końcowy już teraz. Więc tu będzie moje najsilniejsze jak do tej pory uderzenie w problem - czym jest wolna wola?

Najbardziej skrótowo (choć przez to z niejasnościami, kwestie niewyjaśnione należy doprecyzować w osobnych pytaniach i odpowiedziach) wolną wolę można by okreśłić jako
zdolność zaawansowanego obrazowania rzeczywistości, w kontekście zależności w tym układzie, formułowania własnych celów, pragnień, emocji, prowadzące do WYTWORZENIA SYNTEZY objawiającej pod postać DECYZJI dotyczącej jakiegoś wyboru.
Chcę zwrócić uwagę na aspekt OBRAZOWANIA, dokonującego się w umyśle. Wolnej woli jest TYM WIĘCEJ, IM BARDZIEJ ZŁOŻONY I SPÓJNY OBRAZ całości legł u podstaw decyzji.

Takie pojmowanie wolnej woli ilustruje moją rezerwę wobec pewnych eksperymentów neurobiologów, polegających na tym, że np. próbują oni badać co jest pierwsze - wyrażenie swojej woli zewnętrznie w postaci decyzji, czy odpowiadający jej impuls w mózgu. Zgodnie z tym, co ja rozumiem jako wolną wolę, takie badanie:
1. po pierwsze nie bada wolnej woli, tylko proste wzorce reaktywne
2. po drugie jest obarczone błędem metodologicznym w postaci nieokreślonego precyzyjnie momentu podjęcia decyzji. Są tu bowiem trzy momenty czasowe, które wchodzą w grę: moment właściwego powstania decyzji, moment wyrażenia decyzji działaniem, moment pojawienia się impulsu nerwowego (rejestrowany przez urządzenie). Zbadać można tylko te dwa ostatnie, moment pierwszy poprzedza oba w sposób nie dający się określić. Niestety, niektórzy z faktu, że impuls nerwowy rejestrowany przez urządzenie poprzedza widoczną reakcję (np. wciśnięcie przycisku wyboru) wyciągają wniosek, jakoby wola była tylko w tymże impulsie nerwowym, zaś ogólnie jest złudzeniem. Mamy tu błąd nieprawidłowego przypisania owej (rzekomej, tej którą za chwilę zakwestionujemy) "woli" do momentu objawienia się jej. To nie tak - objawienie się musi być oczywiście na końcu całego procesu. Będzie na końcu, bo jest zwieńczeniem złożonego ciągu decyzyjnego. Ale gdzie i kiedy ten ciąg się zaczął?...
- Na to pytanie wspomniane eksperymenty nie są w stanie dać odpowiedzi.
3. wreszcie trzeci powód, dla którego odrzucam wyniki owych eksperymentów jako w ogóle dotyczące wolnej woli (a nie prostej reaktywności) jest to, że w mojej definicji WOLNA WOLA JEST DOKŁADNIE TYM, CO WYRASTA PONAD PROSTĄ REAKTYWNOŚĆ!

Inaczej mówiąc - stajemy się wolni dopiero wtedy, gdy przestajemy reagować instynktownie, odruchowo, wedle automatycznych zasad.
Dalszym wnioskiem z teo byłoby, że wolnej woli właściwie NIE DA SIĘ ZBADAĆ. Nie da się jej zbadać, bo jak na razie nauki neurobiologiczne nie są w stanie wyjść poza badanie reakcji odruchowych. Złożone obrazy, tworzone w umysłach są niedostępne - możemy co najwyżej wskazywać na powiązanie prostych widocznych działań odruchowych z jakimś tam konkretnym pobudzeniem neuronu(ów). Tymczasem to pobudzenie jest (w moim rozumieniu wolnej woli) jakimś OSTATNIM ETAPEM, dotyczy sytuacji, gdy wolna wola już "zakończyła swoje działanie" i mamy tylko reaktywność. Wolna wola w przypadku owych eksperymentów działała dużo wcześniej - zaczęła się gdzieś już w momencie podjęcia decyzji O SAMYM UDZIALE w eksperymencie, potem o zgodzie na taką, a nie inną jego postać, wdrożeniu jego zasad - że należy wciskać przycisk gdy coś tam - itd. Efekt końcowy - wciśnięcie przycisku - może być (arbitralnie) przypisywany przez badaczy różnym aspektom przyczynowym. Badacze arbitralnie powiązali go z chwilą zarejestrowania przez urządzenie impulsu nerwowego. Ten wybór badaczy jest skrzywieniem metodologicznym, bo impuls nerwowy nie wziął się znikąd - nie skonsumował w sobie całej decyzji. Ta decyzja tworzyła się całym ciągiem zdarzeń - właśnie choćby zgodą delikwenta na udział w badaniu. Gdyby tej zgody nie było, to i impulsu by nie było.
Ktoś na to powie, że mieszam, stawiam niemożliwe do spełnienia warunki, bo przecież za chwilę można by powiedzieć, że przyczyną decyzji jest też moment narodzin uczestnika badań. I będzie w tym jakaś racja! Tak - decyzja wynika z niezliczonych zdarzeń wcześniejszych. Wybranie przez badaczy jakichś tam wskaźników (tu pojawienie się impulsu nerwowego) jest nieuprawnionym ZDEFINIOWANIEM pojęcia wolnej woli, jako "coś, co się dzieje, gdy widzę impuls rejestrowany przez urządzenie pomiarowe". Te eksperymenty w ogóle nie powinny się nazywać "eksperymentami badania wolnej woli, tylko "eksperymentami badania związków czasowych pojawienia się odczytu na urządzeniu i fizycznej reakcji badanego". Ale od tej reakcji, czy pojawienia się impulsu do właściwej wolnej woli droga jest jak stąd, do najdalszych kwazarów.

Wracam teraz do tej wolnej woli, którą zdefiniowałem wcześniej - do czegoś BARDZO ZŁOŻONEGO, do czegoś będącego właściwie zaprzeczeniem tego, co badały owe eksperymenty neurobiologów. Wręcz można by się pokusić o stwierdzenie, iż jeżeli cokolwiek neurobiolodzy są w stanie zbadać, to właśnie to NIE JEST wolną wolą!
Bo neurobiologia nie bada tego, co jest istotą wolnej woli - tej ZŁOŻONOŚCI OBRAZOWANIA W UMYŚLE. A to właśnie owa ZŁOŻONOŚĆ jest istotą wolności. Im bardziej wchodzimy w reakcje proste, tym mniej wolnej woli się będzie pojawiało.

Tu pewnie ktoś by zaoponował - ale przecież reakcje złożone jakoś tam składają się reakcji prostych! Zatem jeżeli coś obowiązuje dla reakcji prostych (te da się badać), to z nich dalej powstanie obraz złożony. Problem jest jednak w kilku miejscach:
1. nawet samych reakcji prostych nie jesteśmy w stanie zbadać wystarczająco precyzyjnie, określając wszystkie aspekty, WYŁANIAJĄC ową reakcję ze złożonej sekwencji zdarzeń poprzedzających.
2. Nie jesteśmy w stanie WYMODELOWAĆ ZWIĄZKÓW MIĘDZY REAKCJAMI PROSTYMI, te związki same w sobie są wątpliwościom, czymś do badania (a możliwości jest tu właściwie nieskończoność) - nie wiemy jak je połączyć w syntezę, która by jakoś nam wytworzyła obraz całościowy
3. Sytuacje, w których obraz całościowy jest w ogóle sumą składników jest ekskluzywną sytuacją modelowania. W fizyce mówimy o takich sytuacjach, że "zmienne się separują". Ale zmienne nie zawsze się separują, zaś częste są EFEKTY NIELINIOWE. To powoduje, że nawet mając jako tako wymodelowany składnik jakiejś całości, w wielu przypadkach nie mamy możliwości opisu tym składnikiem owej całości.
Przywołując obraz z fizyki: cząstek elementarnych jest relatywnie niewiele - w sumie kilkadziesiąt. Ale nawet znając te cząstki, nie jesteśmy w stanie opisać do końca nawet bardzo prostych układów, w których one występują. A co tu mówić o układach naprawdę złożonych...

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Wolność woli w Biblii
Niewątpliwie koncepcja wolności woli jest mocno religijna, w religii osadzona, z religią związana i religię też sankcjonująca.
Dla mnie najbardziej znamienną wypowiedzią o wolności woli w Biblii jest następujący cytat:

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Staram się być uczciwym intelektualnie. Z tego starania, postulatu wynika m.in. taka okoliczność, iż nie zamierzam się uchylać przed rozpatrzeniem każdego znanego mi argumentu przeciw moim poglądom. Nie zamierzam niczego zamiatać pod dywan, ignorować, mataczyć, pokrzykiwać na oponentów, atakować ad personam, jeśli mnie argumentacją przyprą do muru. Niestety, nie za bardzo mogę liczyć na wzajemność w tej zasadzie, co jest powodem pociągnięcia rozważań od pewnej mojej retrospekcji.
Dyskutowałem na temat wadliwości pojęcia przyczynowości w kontekście zagrożenia tym wolności woli z pewnym userem naszego forum. Przedstawiłem argumenty, jak z posta poprzedniego. Od razu chcę zastrzec, ze jest w nich pewien element nie rozpatrzony. Gdyby ów user się zorientował, że ten element występuje, to by go wskazał i dyskusja dalej by się toczyła. Jednak spotkałem się od tego oponenta jedynie z obraźliwymi odzywkami, na temat mojej głupoty, która miałaby być chyba oczywista, skoro się z owym oponentem nie zgadzam...
Dlatego zakończyłem wtedy dalszą dyskusję, choć zdawałem sobie sprawę, że jest sprawa do rozpatrzenia. Ale gdy ktoś zaczyna obrażać, zamiast przedstawiać argumenty, to atmosfera robi się nieintelektualna, wtedy zamiast odpowiedzi pojawiają się kolejne obraźliwości, myśl schodzi na dalszy plan. Więc nawet wskazując wtedy tę myśl, jaką zaraz przedstawię, pewnie nie osiągnąłbym efektu poprawnej nad nią dyskusji. Więc zrobię tę dyskusję teraz sam.

Argument do rozpatrzenia jest następujący (polemika z moim poprzednim postem): może i przyczynowość nie jest żadnym twardym argumentem przeciw wolnej woli, może nawet są problemy ze zdefiniowaniem co przyczyną jest. Jednak, niezależnie od tego, czy nazwiemy to przyczynowością, czy nie mamy dwa podejścia do tego, jak tworzą się kolejne stany wszechświata:
- albo WYNIKAJĄ z poprzednich stanów
- albo NIE WYNIKAJĄ, czyli są NIEZALEŻNE względem tamtych stanów, a więc CHAOTYCZNE (przynajmniej względem nich).
Nic poza tym nie widać - albo wynikanie jest, albo go nie ma.
Jeśli wynikanie jest, to mamy to, o czym może ktoś myślał, wskazując na przyczynowość świata. I chyba rzeczywiście jakąś formę wynikania obserwujemy - np. pod postacią praw fizyki, obserwując EWIDENTNĄ PRZEWIDYWALNOŚĆ pewnych przyszłych stanów. Położenia planet i gwiazd na niebie daje się przewidywać z dużą precyzją. Zatem mamy PRAWA NATURY, które nie pozwalają, aby w tym świecie rzeczy działy się "byle jak". Tu mamy właśnie to, do czego dążył (może... zależy kto go stawiał) ów argument o przyczynowości - nie chodzi o samą nazwę "przyczyna", ale o mechanizm WYNIKANIA.
Wolna wola wiąże się z pojęciem ODPOWIEDZIALNOŚCI za decyzje. Jeśli wszystko ze stanów poprzednich ściśle wynika, to odpowiedzialności nie możemy agentowi (osobie dokonującej wyboru) przypisać. Wszak oznacza to, że i tak on robi to, co musi.
Opcja chaotyczna też nie wspiera idei odpowiedzialności - jeśli coś jest chaotyczne, jeśli nie wynika z tego co było wcześniej, to wybierający nie może być obarczony winą czy też zasługą. Bo to co się dalej zdarzyło i tak było przypadkowe, nie ma zależności pomiędzy oceną wybierającego, czy ogólniej stanem świata, a samym wyborem.
Tak więc, ani wynikanie, ani jego brak z tego, co wcześniejsz, nie wspiera wolnej woli rozumianej jako związek wybierającego z sytuacją, w której dochodzi do wyboru i samym wyborem. W takim razie i tak wolna wola byłaby iluzją - wybierający wybrać (tak naprawdę nie może), bo jest totalnie nieodpowiedzialny za to, co wybiera. On nie wybiera, tylko "wybiera".
Trzeba przyznać, że taki argument jest mocny. Tak na pierwszy rzut oka nie bardzo widać co by można mu przeciwstawić. Czy jest w nim jakaś słabość, może jakiś błąd myślowy, niekonsekwencja rozumowania?...
Ano jest!
Zawarta jest ona w pytaniu o NATURĘ OWEGO WYNIKANIA.
Co to właściwie znaczy, że coś wynika z czegoś innego?
Ano znaczy tyle, że WSKAZUJEMY to co poprzednie (znowu jest jakby przyczyna, ale może w ogólniejszym sensie) a potem wskazujemy też to, co by miało wyniknąć. Gdy nie zdefiniujemy owych wskazań, gdy nie wyłonimy tego co "ma oddziaływać na" i tego co jest obiektem oddziaływania, to nie możemy mówić o oddziaływaniu. Czy na pewno możemy wskazać (zawsze...) obiekt i byt działający?...
Jakoś trzeba je wyłonić z tła, trzeba wiedzieć co tu jest czym. Wtedy znowu potkniemy się o ten problem, który omawiałem przy krytyce pojęcia przyczyny, że właściwie mamy oddziaływanie wszystkiego ze wszystkim. Nie wyłaniają się jasno byty w postaci hierarchii niezbędnej do ustanowienia wynikania.
Z drugiej strony znowu mamy bezsporny fakt - rozpoznajemy, że agent w pewnym momencie dokonuje wyboru. Musiał go właśnie w tej postaci dokonać?
- Odpowiedź jest nieoczywista - może musiał, może nie.
Wybory mogą być różne - nie każdy z nich będzie wolny. Ale na pewno jest tak, że wyłanialność decyzji jakimś przełamaniem "magmy nieskończonej złożoności świata", jest wprowadzeniem twardego "tak ma być" do tego, co początkowo było rozmyte.

Michał Dyszyński

Gdyby tak jakoś prostym zdaniem przedstawić ideę wolnej woli, to - jak to dzisiaj przyszło mi do głowy - byłoby to z grubsza coś następującego:
Wolną wolą jest to, co dzięki mocy i indywidualności osoby, jest w stanie wybory owej osoby wydźwignąć ponad to co zastane - ponad geny, ograniczenia, okoliczności, a nawet chaos.
Czy takie "coś" w ogóle może zaistnieć?
- Nie mam na to dowodu, nie mam nawet jakiegoś ostatecznego argumentu. Powiem tylko, że WIERZĘ, iż faktycznie osoba może wykrzesać z siebie taką niezwykłą moc przekraczania wszystkiego co zadane, jest w stanie aktem wolnego wyboru dołożyć do wszechświata nową zmienną, nie zawartą w zbiorze informacji tego świata przed wyborem.
Ale może też być tak, że jest to tylko mój konstrukt myślowy, który nigdy nie pojawia się w rzeczywistości...
Może też tak być...

Michał Dyszyński

Z innej dyskusji.

Michał Dyszyński

Znowu z innej dyskusji:

Michał Dyszyński

Wolność woli można by przyrównać do melodii. Sama pojedyncza nuta - czy jest melodią?
- Raczej nie. Nawet dwie nuty obok siebie dadzą się pewnie dopasować do wielu różnych melodii. Ale gdy zbierze się wiele nut, to nagle okaże się, że tworzą one melodię unikalną, jedyną w sobie, rozpoznawalną przez osoby znające ją.
Wolność woli jest też podobna do malowidła. Czy pojedyncza plamka malowidła jest dziełem malarza? - w pewnym sensie tak, ale to nie jest jeszcze to właściwe dzieło. Nawet dwie, trzy, pięć, czy trochę więcej plamek losowo wybranych jeszcze nie ukaże nam malowidła. Dopiero gdy zostaną te plamki zebrane w całość, malowidło się ujawni.
Wolna wola podobna jest tez do poematu. Czy pojedyncza litera jest poematem?
- Raczej nie. Nawet kilka liter nim nie jest. Dopiero wszystkie litery, tworzące słowa, wywołujące końcowy efekt tworzą poemat.
Tak samo jest z wolną wolą - pojedynczy wybór sama z siebie jest wolny w bardzo nieokreślonym sensie. On (najczęściej) jeszcze o niczym nie świadczy. Jednak zbiór wyborów życia jakiejś osoby, świadczy o tej osobie, ukazuje naturę owej osoby, pozwala nam się przekonać, czy to jest osoba dobra, czy zła, mądra, czy głupia, konsekwentna, czy chaotyczna. Każdy człowiek tka swoim życiem misterny "gobelin". W nim każdy wybór jest jakby pojedynczą plamą tworzoną rozumem i sercem tego człowieka. Jednak dopiero całość tworzy dzieło, jakie w sposób unikalny jest świadectwem osobowości owego człowieka. Ten gobelin może coś przedstawiać, ale może być chaosem bezkształtnych plam barwnych. Ten kto umie swoim życiem zbudować sensowną całość, ten ukształtował SIEBIE, czyli jest KIMŚ.
Gdzie tu jest wolność?
- Właśnie w tej TWÓRCZOŚCI, w tym, że ktoś tworzy coś unikalnego, stawiając te "kropki" na mapie rozpoznań i wyborów życia. Całość jest mniej, albo bardziej sensowna, całość buduje coś, co da się jakoś rozpoznać, ująć w wynikania i zależności (choćby częściowo), choć też może być po prostu chaosem, który o niczym, ani o nikim świadczyć nie może.