ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Epistemologia filozoficznie jest dziedziną bardzo kreatywną, w niej prawie wszystko robi się możliwe, mamy dziesiątki koncepcji, częściowo zgodnych, częściowo sprzecznych. Pewien "kubeł zimnej wody" na te epistemologiczny galimatias można wylać, analizując czym prawda może być tak od strony praktycznej.
Bo cóż praktycznie mamy:
- podmiot doznający, który zapamiętuje (tu mamy założenie o posiadaniu przez ten podmiot PAMIĘCI)
- same doznania, jakie trafią do podmiotu poznającego
- wszystko to, co sobie z doznaniami podmiot doznający skojarzy będzie tworzyło pewną STRUKTURĘ POZNAWCZĄ
I nic więcej! Nic magicznego, żadna zewnętrzna wobec umysłu, żadna filozoficzno - superinterpretująco - porządkująca struktura nie jest tu potrzebna, ani zasadna do zapostulowania.

Praktycznie więc prawdę buduje podmiot doznający, działając z grubsza w następujący sposób:
- podmiot doznający zapamiętuje w jakiejś postaci doznania (mamy tu problem z rozpływaniem się doznania w pamięci, tak więc doznanie zapamiętane niekoniecznie należy uznawać za zgodne z doznaniem odczutym pierwotnie). Możemy w tym kontekście mówić o DOZNANIOWYM INCYDENCIE POZNAWCZYM
- podmiot doznający próbuje KOJARZYĆ owe doznania z całą zapisaną w pamięci strukturą korelacji, odruchów, powiązań różnego rodzaju. Tworzą się w ten sposób INCYDENTY KOJARZENIOWE.
- wraz z nowymi incydentami poznawczymi i kojarzeniowymi rozbudowuje się STRUKTURA SKOJARZEŃ dla doznań i tego, co zapisane w pamięci.

Podmiot doznający utożsamia (najczęściej) swoją strukturę skojarzeń z prawdą o świecie.

Czy to "jest" jednak prawda?...
- Nie udzielę jednoznacznej odpowiedzi na to ostatnie pytanie. Bo ta odpowiedź zależałaby od definicji prawdy. Patrząc na intuicje związane z pojęciem prawdy, moglibyśmy powiedzieć: i tak, i nie. Czyli pod pewnym względami owa struktura skojarzeniowa zbliża się swoim funkcjonowaniem do jakichś części wyobrażeń na temat prawdy, a pod innym już się nie zbliża.
Przykładowo, struktura skojarzeń jest tym właśnie, co wrażenie prawdziwości w umyśle buduje. Ale przecież nie ma żadnej gwarancji, że buduje to pojęcie poprawnie (weryfikując tę poprawność w jakimś założonym innym sensie). Struktura pojęciowa buduje PRZEKONANIA, zaś przekonania ostatecznie mogą być przez kogoś uznane za prawdziwe. Na ile jednak "są" prawdziwe?
W rzeczywistości, do każdego przekonania należałoby zdefiniować jakiś system interpretacji - weryfikacji, który konstytuuje prawdziwość kontekście znaczeń powiązanych z owym przekonaniem. Tyle, że same znaczenia nie są niczym absolutnym - one same ewoluują w ludzkiej świadomości.
Można by co najwyżej mówić - we w miarę praktycznym, rozpoznawalnym ogólniej sensie - o POSZUKIWANIU SPÓJNOŚCI dla owej struktury pojęciowej.
To poszukiwanie spójności dotyka jakoś mocniej idei prawdy, znanej w ogólniejszym sensie. Jak by się odbywało praktycznie?...
- W moim przekonaniu model sensownie to opisujący, powinien uwzględnić jeszcze jedno pojęcie: INCYDENTU PREDYKCYJNEGO.
Oprócz incydentów poznawczych - doznaniowych, incydentów skojarzeniowych, mielibyśmy właśnie incydenty predykcyjne, które polegałyby na tym, że podmiot doznający TWORZY PROJEKCJE MENTALNE dla incydentów wcześniej wymienionych. Podmiot poznawczy może zatem wymyślić, wyobrazić sobie doznanie, którego jeszcze spontanicznie nie doznał. Następnie, dzięki jakiejś formie SPRAWCZOŚCI, podmiot poznawczy stara się doznać już bezpośrednio to, co było wcześniej tylko w postaci projekcji. I jeśli podmiot poznawczy uzyska zgodność (też najczęściej w intuicyjnej, subiektywnej postaci) pomiędzy owa projekcją, a doznaniem niezależnym (spontanicznym, przynajmniej w jakimś stopniu), to na ten podstawie ów podmiot będzie mówił o "prawdzie" swojej projekcji.
To jest oczywiście tylko najprostszy przypadek, dopiero zarys modelu. Ale uważam, że on sporo wyjaśnia.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Kiedyś sobie skonstruowałem własny system epistemologiczny, który nazwałem Edukacyjną koncepcją prawdy.
Jego "edukacyjność" polega na tym, że ostatecznym probierzem dla prawdy jest (podobne rozumowanie jak w koncepcji pragmatycznej, która jest zbliżonym ujęciem zagadnienia) to, czy człowiek ostatecznie NAUCZY SIĘ lepszych reakcji w odniesieniu do danego problemu, czy też nie wyniknie z tego żaden progres.
Prawda UCZY NAS POPRAWNYCH (SKUTECZNYCH) ZACHOWAŃ, REAKCJI ROZUMOWAŃ. Dzięki prawdziwym informacjom jak coś naprawić, udaje nam się naprawić owo coś. Dzięki prawdziwej teorii, da się uzyskać poprawne przewidywania w jakimś zakresie.
Taka prawdziwość jest nie jest ekskluzywna, taka prawda nie jest "jedna". Jest wiele prawd opisujących tą samą rzecz - jedne trochę dokładniejsze, inne mniej dokładne, jakoś tam inne. Pomiędzy opisami prawdziwymi raczej nie będzie sprzeczności, choć są różnice pomniejszego kalibru.

Michał Dyszyński

Dodam tutaj własne rozważania z wątku, który zainicjowałem w dziale Filozofia

Michał Dyszyński

Prawdy i przekonania jako struktury dynamiczne

Zamierzam tu postawić bardzo niewygodne pytanie: niezależnie od tego, czyja prawda jest, a nawet jaka jest, chciałbym ustalić JAKIEGO RODZAJU BYTEM ona jest?

Czy prawda jest SFORMUŁOWANIEM?
- Jeśli odpowiemy na to pytanie twierdząco, to za chwilę będziemy mieli problem z niejednoznacznością języka, z tym że bez umysłów, które odczytują znaczenia (załóżmy, że zapisane w języku, którego już nie zna ani jeden człowiek na Ziemi) sformułowanie największej nawet prawdy jest nieodróżnialne od przypadkowego ciągu symboli. Z drugiej strony, przypadkowy ciąg symboli, jeśli dowiążemy do niego odpowiednie reguły interpretacji można odczytać, jako niemal dowolny tekst. Przykładowo tekst "SDF#432" przy założeniu kodu w którym SDV znaczy "Ala", #4 oznacza "ma", zaś "32" znaczy "kota" będzie w tej interpretacji odczytany jako fraza "Ala ma kota". Inaczej mówiąc BEZ DOŁĄCZONYCH REGUŁ INTERPRETACJI sam tekst znaczy rzecz DOWOLNĄ, czyli nic nie znaczy.
Czy prawda jest rzeczą samą w sobie?
- Gdyby na to z kolei odpowiedzieć twierdząco, to prawdy nie da się zakomunikować. Bo słowo "kot" nie jest samym kotem, więc żaden język nie wyraziłby żadnej prawdy (można by co najwyżej "zakomunikować kota" przynosząc komuś fizyczne zwierzę z gatunku kotowatych). Poza tym rzecz sama w sobie - rzeczywistość jako taka jest nie tylko nie formułowalna,ale też i nieskończenie skomplikowana. Zatem sama prawda byłaby też i nieskończenie skomplikowana, co oznacza, że jest niekategoryzowalna (każda kategoryzacja jest formą redukcji, wyróżnienia jakiegoś aspektu).

To może prawda jest "takim czymś", co gdzieś tam jakoś jest pośrodku - czymś POŚREDNICZĄCYM POMIĘDZY UMYSŁEM A RZECZYWISTOŚCIĄ.
Takie podejście godzi obydwa wcześniejsze - w ścisłej postaci paradoksalne ujęcia. Problem z tak rozumianą prawdą jest jednak inny - pośredniczyć da się na wiele sposobów, a jednak chcielibyśmy jakoś odróżniać prawdę od fałszu, czyli ujęcie poprawne od niepoprawnego, interfejs do umysłu dający temu umysłowi wgląd w rzeczywistość, od interfejsu, który umysłowi owego wglądu nie zapewnia. .

Skoro jednak czyste sformułowanie (właściwie żadne) najczęściej nie jest tą (ostateczną i niepodważalną) prawdą, skoro sam umysł się doskonali, a z tym doskonaleniem jedne interfejsy mentalne dla umysłów są zastępowane przez inne (miejmy nadzieję bardziej skuteczne), to chyba musimy się zgodzić z tym, że prawda nie może być całkiem statyczna. W prawdy - te dostępne dla umysłu, te dające się użyć w rozumowaniach - muszą być DOSTOSOWAWCZE. Inaczej mówiąc prawda nieparadoksalna musi być jakoś DYNAMICZNA, tworząca całościową syntezę elementów:
- rzeczywistość wobec umysłów zewnętrzna (o ile taka jest, albo na ile daje się taka wyseparować...)
- reguły interpretacyjne (w tym modele językowe, zbiorowego przekonania, memy, w tym wciąż rozwijające się wittgensteinowskoe gry językowe)
- same sformułowania - będące jednak formami zawsze dalekimi od ideału, choć COŚ umysłowi dającymi, jakąś ideę przekazującymi.
Ten układ musi być dynamiczny, bo:
- zarówno umysły się zmieniają
- język ewoluuje
- przybywa informacji, faktów na temat rzeczywistości.

Uważam że oddzielanie tych elementów od siebie ostatecznie generuje jakąś postać błędu rozumienia, w końcu spowoduję, iż interpretacje sformułowań robią się niespójne,nie wiadomo w jakim kierunku prowadzą. I intuicyjnie zwykle ludzie to czują - starają się dopasowywać rozumienie sformułowań do zmieniających się warunków, REINTERPRETUJĄC sformułowania.
Dlatego ja od jakiegoś czasu uważam, że żadna statyczna struktura nie może być (satysfakcjonującą) prawdą. Sformułowanie czyste, oddzielone od konkretnych umysłów, zapisane np. książce jest tylko zbiorem plamek na papierze. Ale umysły - osób czytających owe sformułowania - same ewoluują, pojawiają się nowe, inne. Każdy z tych umysłów po swojemu interpretuje sformułowanie. Gdzie tu jest zatem prawda na temat jakiegoś sformułowania?
- czy w wybranym umyśle? - chyba nie.
- we wszystkich na raz? - pewnie też nie, bo byłaby taka niekonkretna, rozmyta.

Michał Dyszyński

Tutaj wrzucam kilka własnych tekstów z innych dyskusji. Przydadzą się jako komentarz.

Michał Dyszyński

Wrzucam jeszcze to, co poniżej. W mojej intencji umieszczenia posta tutaj byłoby jednak nie odczytywanie go w trybie apologetycznym, czyli nie jako obrona chrześcijaństwa, religii, teizmu, lecz skupienie się na aspekcie UZGODNIENIE I ŚWIATOPOGLĄDU W OGÓLNOŚCI. Poniższy tekst ilustruje związek ogólniejszy, niż tylko dotyczący religii - jak przenika się aspekt subiektywny i obiektywny. I to o to zagadnienie tutaj by chodziło.

Michał Dyszyński

Gdyby jakoś opisać - wyznawaną przeze mnie - koncepcję prawdy na sposób personalistyczny, to w centrum problemy chyba należałoby postawić problem
Braku dobrych opcji co do formy i nośnika prawdy - standardowo ludzie zakładają, że prawda jest obiektywna, czyli niejako "gdzieś jest", tak jakby miała jakiś idealny nośnik (nie wiadomo gdzie i jak funkcjonujący), który tę prawdę (dowolną) by zawierał. Ja osobiście nie neguję całkowicie możliwości istnienia takiego nośnika, czy sposobu zapisu, ale uważam że:
- w bardzo wielu przypadkach nie widać dla niego żadnej realnej wizji
- da się cały problem prawdy rozwiązywać BEZ takiego założenia.

Najwyraziściej zagadnienie to ilustruje technologia uczenia maszynowego, czyli trenowanie sztucznej inteligencji. Program sztucznej inteligencji, opierając się na szeregu przykładów, znajduje dla nich coś w rodzaju wewnętrznej abstrakcji, tworząc jakoś (nie wiadomo właściwie jak) mechanizm reagowania, przetwarzania danych. Ten mechanizm jest swego rodzaju analogiem pojęcia prawdy przeniesionym do uniwersum, w którym nie funkcjonuje zwykła świadomość. Zapisany algorytm sztucznej inteligencji - np. taki, który rozpoznaje chorobę z przedstawionych zdjęć rentgenowskich pacjentów, jest rodzajem prawdy o tym rozpoznaniu. Prawda ta nie ma wyraźnych granic, nie daje się opisać słowami, ale funkcjonuje. Osobiście uważam, że również te prawdy, jakie ludzie znają badając swoją świadomością rzeczywistość, podlegają podobnym mechanizmom - tzn. są jakoś tam przez umysły rozpoznawane, ale nie bardzo wiadomo czym są, nie widać jak miałby funkcjonować poza umysłami.
Można by rzec, że w tym ujęciu
prawdy stanowią wyuczone mechanizmy reaktywności świadomości.
Tak rozumiane prawdy są spójne pomiędzy różnymi umysłami, ponieważ uczymy się je synchronizować w ramach komunikacji między ludźmi.
Nie twierdzę, że ten sposób funkcjonowania prawdy jest jedynym możliwym. Ale przynajmniej jednym z dostępnych jest.

Michał Dyszyński

Dołożę w tym kontekście własne przemyślenia z innego wątku. http://www.sfinia.fora.pl/filozofia,4/jedyna-pewna-rzecz-na-swiecie-i-prototypy,15929.html

Michał Dyszyński

Znowu z innego wątku, dla własnego zapamiętania

Michał Dyszyński

Jeszcze z innego wątku, dla własnego zapamiętania

Michał Dyszyński

Znowu archiwizuję swój tekst z innego wątku

Michał Dyszyński

Tu chyba cenna jest lista etapów kształtowania się rozumienia obiektywizmu i subiektywizmu, jaką wyprodukowałem w innym komentarzu:

Michał Dyszyński

Prawda praktycznie, to prawda umysłu

1. Dzisiaj uważam, że prawd jest wiele - w tym sensie, że możliwych jest wiele POPRAWNYCH OPISÓW RZECZYWISTOŚCI.
2. Prawda, którą jest w stanie dosięgać umysł człowieka, jest wciąż wzrastającą funkcją świadomości, która rozumie więcej, niż poprzednio.
3. Ważnym atrybutem prawdy jest SPÓJNOŚĆ
4. Kolejne prawdy, coraz lepsze od poprzednich, polegają na coraz to lepszych umiejętnościach widzenia rzeczywistosci w jej konfiguracjach, zależnościach, zgodności budowania odpowiedzi na pytania stawiane pod różnymi kątami.
5. Każda prawda jest formą SYNTEZY - choćby syntezy pojęć języka i określonego aspektu rzeczywistości, który opisujemy.
6. Prawdy, nawet jeśli są jakieś różne, subiektywne, a do tego w pewnych zakresach inaczej przedstawiające ten sam fragment rzeczywistości nie muszą być sprzeczne ze sobą. Wystarczy bowiem, że są to prawdy innych umysłów, a do tego, że są one tworzone pod kątem osiągania innych celów poznawczych.

W tym kontekście prawda jest po prostu złożonym systemem opisywania, reagowania, zdolności do tworzenia nowych myśli na temat rzeczywistości, w sposób zachowujący spójność i niesprzeczność wewnętrzną, a więc rozpoznawalność, bez wikłania się w nakładające się nie oferujące jednoznaczności interpretacje.

Oczywiście myślę tu o prawdzie złożonej, nie prawdach pojedynczych komunikatów. Prawdy pojedynczych komunikatów są z kolei czymś w rodzaju WYŁONIEŃ SIĘ powyższej głębszej prawdy, są jakby kolapsami funkcji falowej myśli, odpowiedziami na konkretne pytania.

Michał Dyszyński

Zacząłem pewien wątek w dziale filozofia następująco (jeśli się nie rozwinie, to przynajmniej tutaj dopisze się do tematu):

Michał Dyszyński

Znowu w innym wątku.

Michał Dyszyński

Znowu w innym wątku.

Michał Dyszyński

Myślowo funkcjonuję jako ktoś PRZECZĄCY WGŁĄB.
Przeczę - z założenia, jako sposób myślenia - ROBOCZO wszystkiemu, co w życiu spotykam. Przeczeniem, czasem w postaci tylko wątpliwości, czasem w postaci poszukiwania uzupełnienia, czasem w postaci pytania czy nie ulegam iluzji, posługuję się aby w ogóle rozumieć.
Coś, czemu nie zaprzeczyłem choć raz, dla mnie de facto nie istnieje, bo nie wiem, jak owo coś odróżnia się od tego, innego czegoś, tego co buduje granicę pomiędzy myślanym a resztą.
Dlatego trudno jest mi się porozumieć z ludźmi, którzy mentalnie funkcjonują myślowo poprzez WZMACNIANIE WYMOWY SWOICH STWIERDZEŃ I PRZEKONAŃ.

Są tacy ludzie, znam ich dobrze osobiście, którzy działają następująco:
1. wyprowadzają swoje stwierdzenie
2. dalej zajmują się blokowaniem wszelkich ścieżek, które temu stwierdzeniu by przeczyło, zagrażało, poddawało w wątpliwość.
De facto tacy ludzie funkcjonują jako OBROŃCY WYBRANEJ NARRACJI.

Pojęcie narracji uważam tu za kluczowe. Definiuję ją w tym kontekście jako te wszystkie działania myślowe, które są powiązane z opracowywanym zagadnieniem. Obrona narracji polega na filtrowaniu, czyli ODRZUCANIU BEZ ROZPATRZENIA, odrzucaniu po JAKIEJŚ CESZE ZEWNĘTRZNEJ, bez wchodzenia głębiej w sprawę.
Ja, jako z reguły wątpiący, oczywiście też ostatecznie filtruję, odrzucam stwierdzenia, tendencje, ostatecznie zwykle też bronię jakiegoś stanowiska. Różnica jest W ROZPATRZENIU WĄTPLIWOŚCI. Próbuję wątpliwości rozpatrywać, podczas gdy obrońcy narracji wspierającej tezę bronią jej bez rozpatrywania poglądów przeciwnych.

Postawa domyślnego przeczenia wgłąb jest zatem postawą rozpatrywania, bo aby czemuś przeczyć, trzeba to coś niejako "wziąć", ująć, ZAGŁĘBIĆ SIĘ w zagadnienie. Każde postawienie pytania o coś, stawia rzecz w wątpliwości, jest formą przeczenia.