ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Ludzkie umysły, odczuwanie, percepcja mają wbudowany swego rodzaju "przełącznik", który nasza biologia zamontowała każdej istocie mogącej reagować na zagrożenia, to przełącznik włączający tryb "walcz lub uciekaj", tryb maksymalnej mobilizacji zasobów organizmu w obliczu zagrożenia.
[link widoczny dla zalogowanych] (polska wersja opisu tego pojęcia jest - niestety - bardzo zdawkowa, więc podaję angielską).
W trybie walcz bądź uciekaj aktywowane są silne emocje - tak organizm mobilizuje się do walki, bądź ucieczki. Jednocześnie dezaktywowane są funkcje poznawcze wyższego rzędu. Gdy uciekamy przed drapieżnikiem, nie poświęcamy uwagi rozważaniom filozoficznym. Zestresowane zwierzęta (ale też i ludzie) mają drastycznie obniżone funkcje poznawcze. Bo stres jest właśnie wstępem do reakcji w trybie walki - ucieczki. Nasza biologia nie pozwala nam zajmować się rzeczami, które można odłożyć na później (ciekawość, rozważania, poznanie) w sytuacji, gdy trzeba ratować życie, zdrowie, może coś innego, choć szczególnie ważnego.
Tryb walki ogólnie można uznać z tryb PRZECIWNY WYŻSZYM FUNKCJOM POZNAWCZYM.
W trybie walki nie powstają wynalazki ani odkrycia. W trybie walki ogląd sytuacji się kurczy, perspektywa robi się wąska, bo priorytet absolutny zyskują
- mięśnie, które mogą posłużyć walce bądź ucieczce
- szybki osąd sytuacji - pomijanie szczegółów, skupienie na funkcjach instynktownych
- skupienie na "tu i teraz", a nie na spekulacjach, symulacjach.

Tryb twórczy działania naszej świadomości i uczuciowości jest niemal odwróceniem trybu walki - ucieczki. W nim
- układ mięśniowy najczęściej jest zluzowany, zrelaksowany, energia kieruje się do mózgu
- ogląd spraw poszerza się, wzrasta ciekawość, pragnienie poznawania rzeczy nowych, często niepraktycznych
- przywoływane są peryferyjne wspomnienia, nadmiarowe funkcje poznawcze, umysł eksploruje niekonieczne obszary rozumowania, błądzi, spekuluje, tworzy fantazje.
Dzięki temu trybowi fantazji, spekulacji, luźnego, asocjacyjnego, połączonego nawet z pewną formą chaosu błądzenia w poszukiwaniu nowych rozwiązań, umysł staje się kreatywny. Wynika to właściwie z samej definicji kreatywności, którą z grubsza byłoby:
kreatywność - postawa umysłu polegająca na poszukiwaniach, na osiąganiu NOWYCH, NIEZNANYCH WCZEŚNIEJ doświadczeń, sposobów zachowania się, reagowania.
Aby zdobywać doświadczenia nowe, trzeba ODERWAĆ SIĘ od starych nawyków.
To jest kluczowy aspekt pracy twórczej - jakoś odepchnąć, przysłonić schematy, którymi się posługujemy zazwyczaj. Bo najbardziej naturalnym, domyślnym podejściem do rozwiązywania problemu jest SIĘGNIĘCIE PO ROZWIĄZANIE ZNANE. To jest ekonomia - robimy to, co wiemy, że przynosi skutek. Ale jednocześnie robiąc to, nie zmieniamy niczego, pozostajemy uwięzieni w starym schemacie. Aby stać się twórczym, aby być w stanie eksplorować myślą obszary nowe, niezbędne jest odsunięcie tego, co się nam nieustannie "wciska" jako rozwiązanie.
Osoby o pamięciowym stylu myślenia, polegający na zdolności do posłużenia się łatwo starą wiedzą, najczęściej nie są twórczy. Paradoksalnie - w stosunku do tego, co sobie zwykle ludzie myślą - bardzo dobra pamięć, a w szczególności tryb domyślnego z niej korzystania, jest przeszkodą w kreatywnym myśleniu. Aby być kreatywnym, należałoby się jakoś oduczać starych rozwiązań. Einstein kiedyś sformułował ciekawe myśli, które tutaj chciałby przytoczyć za [link widoczny dla zalogowanych]:

Michał Dyszyński

Przyszło mi do głowy zabawne sformułowanie:
Trudno jest znaleźć wspólny język z kimś, to wylogował się ze swojego konta, związanego z ciekawością, rozważaniami, fantazją, symulacjami umysłu, a zalogował na konto walki, rywalizacji, zwyciężania.
Prawda nie obsługuje trybu "zwycięstwo", prawda jest bowiem stanem, który nie preferuje osób, lecz odpowiedniość pomiędzy stanem myśli a stanem rzeczy od myśli niezależnej.
Ci, co prawdę traktują jako okazję do osobistego zwyciężania, wg mnie bezczeszczą tę prawdę.

Michał Dyszyński

Podsumowując dotychczasowe rozważania:
Myślenie twórcze wymaga wytrącenia umysłu z TRYBU POWTARZANIA i wchodzenia w stare rozwiązania.
Tryb walki - ucieczki na pierwszy plan wysuwa EKONOMIĘ, maksymalizowanie szans (na przetrwanie), dlatego w tym trybie nie ma miejsca na próby, testy, pytania - pobiera się najłatwiej dostępne, najszybsze rozwiązanie, aby jakoś uporać się z zagrożeniem.
Tryby walki i twórczości są sobie przeciwstawne.
To widać też doskonale w dyskusjach - dyskusje nastawione na walkę są przewidywalne, mało twórcze, zwykle oparte o prymitywne personalne odzywki, a nie o inwencję twórczą. Jeśli czasem w takiej dyskusji walki element twórczy się pojawi, to też jako objaw dystansu jednej ze stron do zaistniałej sytuacji.