ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Na czym polega najbardziej podstawowy problem osobowego bytu?...
- Oto moja propozycja opisu sprawy.

Człowiek startuje z istnieniem rzucony w następujące warunki:
- dostaje predefiniowany, z góry określony zestaw zmysłów i odczuć, w tym doznań negatywnych, jak ból i cierpienie, bądź pozytywnych - jak przyjemność i szczęście
- dostaje predefiniowany zestaw celów do realizacji - w szczególności cel przeżycia, z czyn wiąże się konieczność realizowania celów bardziej konkretnych - np. zdobycia pożywienia, doświadczeń umożliwiających działanie w tym środowisku, jakie się trafi. Dochodzą do tego celu typu zdobycie pozycji w swojej społeczności, partnera życiowego, zaspokojenia potrzeb bezpieczeństwa, akceptacji.
- dostaje pewien zestaw umiejętności bazowych - podstawowe rozpoznawanie ludzi, otoczenia, władania swoim ciałem, rozpoznawania typowych zagrożeń.
iii...
startuje z tym w swoją drogę życia. Na tej drodze człowiek będzie budował sobie coraz bardziej zaawansowane strategie realizacji predefiniowanych celów - będzie starał się przeżyć z mniejszą ilością bólu, a większą przyjemności, bardziej skutecznie działając, zdobywając wyższe pozycje. Jak się tam komu uda...

Ale, wraz z rozwojem osobowym, cele życiowe zaczynają się rozrastać i komplikować
Człowiek powoli się orientuje, że nie wszystkie cele dadzą się zrealizować jednocześnie, a wręcz że niektóre są wzajemnie skonfliktowane, że obowiązuje tu zasada "coś za coś". To powoduje, że system celów życiowych zaczyna ulegać rekonstrukcji.
W ramach tej rekonstrukcji pewne pierwotne cele mogą zostać zdeprecjonowane - np. ktoś świadomie siada na fotel dentystyczny, wiedząc, że poboli i będzie niewygodnie, ale celem nadrzędnym tutaj jest uniknięcie większego bólu i problemów życiowych w przyszłości. Takie sytuacje, gdy hierarchia celów się zmienia, powstają nowe cele, inne się konsolidują, albo zanikają robi się - wraz z rozwojem osobowym - coraz częstsza. Po jakimś czasie owa struktura celów życiowych, powiązanych z nimi odczuć i wdrożonych umiejętności staje się konstrukcją samej nowej osobowości człowieka.
Na koniec u części ludzi zaczyna się ona czasem stawać wręcz celem samym w sobie. Wtedy zaczynamy sobie stawiać pytania:
- kim jestem?
- jak oceniam swoje wybory?
- jak traktuję własne potrzeby i uczucia?
- co i w jaki sposób chciałbym w sobie zmienić?
Im bardziej te cele związane z konstrukcją osobowości zaczynają być uświadamiane, modelowane umysłem, tym bardziej człowiek staje się ŚWIADOMY. Bo świadomość jest niczym innym, tylko zdolnością do zaobserwowania i przetestowania powiązań pomiędzy celami naszego działania, wiedzy o świecie i własnych ograniczeniach, jak i mocnych stronach, zdolności do reagowania na wielorakie wyzwania.

W tym wszystkim wciąż na pierwszym planie mamy kwestię CIERPIENIA. Cierpienie się rozbudowuje wraz z rozwojem duchowości. Do prostych rodzajów cierpienia, tych związanych z odczuwaniem bólu, czy nie zaspokojenia wrodzonych potrzeb, zaczyna dochodzić nowy rodzaj cierpienia - tego wynikłego ze sposobu w jaki budujemy naszą strukturę osobowości. Oto np. cierpimy z powodu niezrealizowanych ambicji, albo z powodu zawodu jaki sobie sprawiliśmy zachowując się tak, a nie inaczej. Wraz z rozwojem struktury osobowości owe - wtórne - cierpienia zaczynają odgrywać coraz większą rolę w ogólnej puli cierpienia, jakiego doznajemy. A walka z owymi cierpieniami z kolei sama generuje powstawanie nowych gałęzi naszej struktury osobowości - rozwijamy się walcząc z problemami, jakie sami sobie stworzyliśmy budując hierarchię celów i wartości, którą potem użytkujemy. Ostatecznie wszystko to razem robi się niezwykle zagmatwane, współzależne. Pojawia się niezwykle palący problem uporządkowania struktury naszej osobowości.

Michał Dyszyński