ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Pycha, żądza wywyższenia się jest grzechem bardzo szczególnym. Biblia przestrzega przed nim na bardzo liczne sposoby. A jest przed czymś przestrzegać, bo zaszyta w tym grzechu jest wyjątkowo perfidna moc blokowania rozwoju duchowego, permanentnego unicestwiania duszy. Jak to działa?
Pycha i żądza wywyższenia się działają niszcząco w sposób wielotorowy:
1. blokując poprawność postrzegania rzeczywistości (aspekt prawdy)
2. skupiając na celu, który nigdy nie ma szansy się ziścić w poprawnej postaci
3. degenerując związki z innymi istotami, czyniąc te związki patologicznymi, krzywdzącymi ostatecznie każdą ze stron.

Wywyższenie się jest formą CHCIEJSTWA, które tak naprawdę nie ma ma instancji, w której miałoby szansę się urzeczywistnić. Na końcu każdej ścieżki wywyższenia i tak znajduje się ZAPRZECZENIE BYCIA WYWYŻSZONYM. I inaczej nie ma jak być!
Dlaczego tak?
Bo w idei wywyższania się jest już zaszyta fundamentalna sprzeczność wewnętrzna!
Wywyższenie można by zdefiniować jako: niech teraz ten zewnętrzny świat uzna mnie za wielkiego, wspaniałego, najlepszego, zwycięskiego.
Dążąc ku temu, osoba szukająca wywyższenia de facto ODDAJE OCENĘ WARTOŚCI I SENSU SIEBIE SIŁOM ZEWNĘTRZNYM, to świat ma być tym sędzią, który wywyższenie zasądzi dla tej osoby. Wywyższający się zwykle ten problem przeczuwa - gdzieś "mu świta", że im bardziej znaczenie miałoby mieć wywyższenie ze strony sił świata, tym bardziej on sam traci tu kontrolę. A on tę kontrolę musi żywotnie mieć - ona jest inną niezbędną stroną jego poczucia własnej wartości.
Dlatego pyszałek jest w ciągłym rozdźwięku, ciągle po obu stronach barykady - raz chce, aby go wywyższono, ale za chwilę chce sobie udowodnić, że to on rządzi, czyli zaprzeczy mocy tych sił, które o wywyższeniu zadecydowały. Bo nie można mieć tych dwóch rzeczy jednocześnie - one są swoimi przeciwieństwami.
Jeśli ktoś chce mieć kontrolę, jeśli to jego decyzje mają być tymi jedynymi i absolutnymi, to automatycznie wszystko to co zewnętrzne zostaje zdegradowane, przestaje mieć znaczenie. Tak z samej natury rzeczy....

Tu dotykamy czegoś, co ja określam jako KWESTIĘ DARU - możliwość bycia obdarowanym. Pyszałek nie może być obdarowanym w sposób w pełni skuteczny. Pyszałek każdy dar może przyjąć jedynie w sprzeczności - w schizofrenicznym niezdecydowaniu czy tego pragnie, czy odwrotnie - nienawidzi tego, co dostał. Bo każdy dar, jaki pyszałek dostanie, będzie jednocześnie wobec tego pyszałka przypomnieniem: to nie ty tutaj rządzisz, to nie ty jesteś nośnikiem wartości (nawet dla samego siebie), to inni okazali się tutaj mocni w tym sensie, że to oni zadecydowali i oni dostarczyli ci to, co teraz miałbyś cenić...
I pyszałek czuje, że każdy dar, każde docenienie ze strony innych istot powinien odrzucić, aby zachować samo to swoje wywyższenie - aby wykazać, ze to jednak on rządzi!
Pyszałek najczęściej jednak nie jest w stanie przeprowadzić powyższej analizy sprzeczności własnej postawy. Przeczuwa, że tak jest, ale ta myśl o sprzeczności jedynie go muska, nie doprowadzając do syntetycznej refleksji. Objawi się to nieustanną frustracją, złością na naturę rzeczy, że co by pyszałek nie zrobił, to i tak będzie źle. Ta złość wylewa się z pyszałka na istoty, które go otaczają, a on sam, aby ratować jakoś swoje emocje przed powyższą frustracją, będzie zwykle zaliczał sobie jakieś małe sukcesy na polu raz wykazywania, że sprawuje kontrolę nad innymi istotami, a raz za chwilę, przymuszając owe istoty do składania mu hołdów. Te hołdy są fałszywe, bo pyszałek, który już zdążył swoją manią kontroli zniszczyć poprawność relacji między nim, a innymi istotami, zwykle nie dostępuje prawa do dania mu UCZCIWIE satysfakcji. Czasem, dopóki frustracja i negatywne nastawienie do świata nie ogarnęły jeszcze pyszałka całkowicie, takie uczciwe uznanie jeszcze może się zdarzyć. Bo pyszałek wtedy może posiadać jeszcze pewne merytoryczne podstawy do czynienia jakiegoś dobra. Ale tak jest tylko na pośrednich stopniach pychy.

Pycha "pożera" duszę w tym sensie, że jej naturą jest zawłaszczanie osobowości, redukowanie innych uczuć, aby w końcu jeden wszystkim rządził - właśnie pycha. To będzie degradowało szanse na przywrócenie poprawnych relacji pyszałka ze światem.

Pycha niszczy zdolność do odbioru rzeczy w sposób niezakłócony - zaburza postrzeganie w prawdzie. Bo pyszałek będzie nadpisywał w myślach i emocjach rozpoznania rzeczywistości w stronę wykazywania swojej wielkości, kompetencji, mocy, będzie oszukiwał siebie, a dodatkowo będzie próbował oszukiwać innych.
Pycha jest związana z poniżaniem innych istot, co oczywiście spotka się z przeciwną reakcją. Wtedy wzajemne relacje staną się konfliktowe, nawet wrogie. Atmosfera konfliktu sprawia, że karleje zaufanie i szczerość, a wtedy to, co daje pyszałkowi druga strona, będzie posiadało zmniejszoną wartość, jako że wrogowi nie daje się tego, co cenne. Pyszałek, który stał się wrogiem większości ludzi (za sprawą własnej postawy) zostanie odcięty od wielu darów serca, od ludzkiej szczerości, od spontanicznej pomocy. Pyszałek będzie coraz bardziej sam, coraz mniej otrzymując, coraz trudniej wydzierając jakieś dobra od społeczności - w końcu stał się personą non grata. To tym bardziej utrudni pyszałkowi docieranie do istoty rzeczy, poznawanie prawdy o świecie i ideach. Ostatecznie z tego powodu pyszałek będzie degradowany mentalnie.

Michał Dyszyński

Aby zrozumieć pychę, warto jest uświadomić sobie jedną istotną rzecz - pochodzenie pychy nie jest samo w sobie złe, wadliwe. Pycha jest WYNATURZENIEM, ale to, z czego powstaje, zanim do wynaturzenia dojdzie, posiada swoja wartość i niezbywalną rolę.

Mamy problem z rozliczeniem wewnętrznym pewnych rzeczy, idei, dlatego, że zawierają one dość złożoną mieszaninę aspektów pozytywnych i negatywnych, zaś my nie potrafimy oddzielić skutecznie jednych od drugich. Odnosi się to w szczególności do pychy.
Pycha rodzi się z postaw, które same z siebie są wręcz niezbędne do skonstruowania i utrzymania poprawnej duchowości:
- potrzeba sprawczości, a dalej kontroli nad swoim życiem, otoczeniem
- pragnienie ocenienia pozytywnego - jest niezbędne, ono świadczy o tym, że funkcjonujemy mentalnie niewadliwie
- konieczność ochrony swojej osobowości przed degradacją, wrogimi wpływami

W poprawnej osobowości potrzeba sprawczości jest też realizowana. Różnica jest taka, że sprawczość wtedy harmonizuje z innymi postawami i emocjami, nie generuje nadmiarowych konfliktów, nie wiąże się z życzeniowym traktowaniem odczytów świata.

Dla poprawnej osobowości ocena ze strony innych istot jest bardzo ważna, ale nie jest ona skonfliktowana z potrzebą kontroli. Tu występuje pewna subtelność, objawiając się w pewnych ujęciach jako sprzeczność, niemożliwość.
Problem polega na tym, że zgadzając się na ocenę nas przez jakiejś czynniki zewnętrzne, oddajemy jakąś część naszych odczuć, emocji we władzę owych czynników. To nas pozbawia jakiejś części kontroli. Ale jeśliby owe czynniki okazały się wrogie, to grozi nam, że ta ocena nas będzie niszczyła. I tak się dzieje w przypadku ludzi, którzy nie rozliczyli w sobie zależności od innych, których źli ludzie wykorzystują, manipulują nimi. Poprawna, zharmonizowana osobowość ma w sobie moce ochronne, które nie dopuszczą do zawładnięcia naszymi emocjami przez wrogie moce. To, niestety, nie jest oczywista umiejętność, to trzeba sobie wypracować, określając wewnętrznie te granice rozdzielające te oceny nas, które jesteśmy gotowi uznać vs te, które odrzucimy.
Niestety, to w sobie trzeba osobiście skonstruować, dopracować się (zapewne po drodze popełnimy niejeden błąd) właściwego mechanizmu oceny tego, czy powinniśmy przyjąć ocenę zewnętrzną nas.

Zatem to na czym pyszałek działa - sprawczość, ochrona siebie, pragnienie ocenienia własnej osoby, występuje zatem też i u osobowości zharmonizowanej. Jednak tam gdzie pyszałek żąda niemożliwego - czyli jednocześnie pełnej kontroli i nadania wartości ocenom zewnętrznym tak, aby mogły one w ogóle mieć moc wywyższającą - tam osobowość zharmonizowana dokonuje już bardziej subtelnych rozgraniczeń, jest w stanie zachować spójność funkcjonowania tych aspektów, które u pyszałka są w nieusuwalnym konflikcie.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński