ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Dzisiaj, przy pewnej rozmowie (dość burzliwej dyskusji) w gronie rodzinnym dotarło do mnie, co - przynajmniej wedle moich obserwacji - zwykle blokuje racjonalność rozumowania. Przyczyny mogą być wieloraki, ale wybijają się tu pewne instynktowności naszego reagowania:
- potrzeba zaprezentowania ja - ego, objawiające się jako skłonność do zaprzeczania dla samego tego, aby przeczyć.
- potrzeba moralizowania, czynienia "dobrej atmosfery", naprawiania wszystkich wokoło ściągając do obsługiwanego przez siebie wzorca dobra.
- potrzeba autoprezentacji, związana z tendencją do powiedzenia czegokolwiek, byle tylko nie być cicho, "aby o nas nie zapomniano".
- potrzeba zgodności ze swoją grupą
- potrzeba wydawania się samemu sobie ważniejszym, lepszym, mądrzejszym.
- naginanie ocen pod kątem, aby cele, które sobie stawiamy z różnych powodów, wyglądały na bardziej wiarygodne, możliwe do realizacji.
i inne...
Szczególnie dzisiaj rzuciła mi się ta skłonność - jakże silna (szczególnie chyba w mojej rodzinie) - do przeczenia tak w ogóle dla zasady. Sporo członków mojej rodziny przeczy stwierdzeniom innych właściwie głównie z samej swojej potrzeby przeczenia. Wewnętrznie działa to zwykle tak, że przyjmują, iż ich rozmówca "na pewno przeoczył aspekt sprawy ...", po czym przeczą temu, co ktoś powiedział, bo on rzekomo właśnie tego nie uwzględnił, czyli w ogóle błędnie rozumuje. Zadanie tej drugiej stronie pytania: czy wziąłeś pod uwagę także aspekt sprawy X? jest dla kogoś, kto przeczyć po prostu potrzebuje "zbędną biurokracją". Taki z zasady przeczący przecież "dobrze wie" (nie wiadomo skąd, ale jak się go spytamy, to pretekst jakiś tam wynajdzie), że tamten drugi właśnie tego nie rozumie, nie bierze pod uwagę itp.
Efektem jest oczywiście dyskutowanie z chochołami, a nie poglądami oponenta.