ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Większość zrównoważonych ludzi unika fanatyzmów, próbuje zachowywać zdrowy rozsądek. Intuicja podpowiada im, że podejścia skrajne wiążą się z zafałszowywaniem rzeczywistości. Jednak nie każdy sobie jest w stanie te intuicje przełożyć na jakąś formę nazwania rzeczy po imieniu, skonstruowania rozumowania, które by wyjaśniło, dlaczego skrajne postrzeganie rzeczywistości jest najczęściej błędne. Ja tutaj chciałbym wrzucić tego rodzaju refleksję - odpowiadającą na pytanie: dlaczego równowaga umysłu, rozsądek i unikanie fanatyzmów ostatecznie są korzystne i dobre dla człowieka.

Aby zrozumieć dlaczego zrównoważone postrzeganie rzeczywistości jest czymś dobrym, najlepiej jest zwizualizować sobie to, co jest po drugiej stronie, odpowiedzieć na pytanie: na czym właściwie polega wadliwość skrajnego, fanatycznego postrzegania świata?

Aby to zrozumieć, należy zdefiniować jakoś to skrajne postrzeganie, określić na czym ono polega. Z grubsza związane jest ono z
- wnioskowaniem bardzo szybkim, po "łebkach", czyli po pozorach
- zafiksowywaniem się na na rozwiązaniach, nie poddawaniu ich późniejszemu krytycznemu osądowi, nie dając sobie szans na ewentualną rewizję błędów
- myśleniem silnie preferencyjnym, stronniczym, związanym z nadawaniem skrajnie uprzywilejowanego statusu dla tego, co wcześniej wybrane.
Fanatyk wpada w tę swoją Ideę, którą poźniej wyznaje, wpada niczym w szaloną miłość i, podobnie jak zakochana osoba, nie dostrzega w tej idei najmniejszych błędów, nie słucha żadnych głosów przeciw, żadnych głosów rozsądku. Fanatyk dla swojej idei poświęci wszystko.
I tak się rzeczywiście dzieje - fanatycy dla idei poświęcają związki, swój rozum, szczęście.

Tu koniecznie należałoby się zastanowić nad pytaniem: ale dlaczego właściwie fanatyzm tak uwodzi?
Dlaczego, pomimo nieraz ewidentnych sygnałów, że pozostawanie w niewoli fanatycznej idei jest destrukcyjne dla życia fanatyka, ten wciąż trwa w jej szponach?
- W moim przekonaniu tym powodem jest swoisty emocjonalny miks odczuć, które są dość mocno atrakcyjne. Fanatyczne poświęcenie się czemuś jednemu jest bardzo podobne do zakochania. A zakochanie jest przecież bardzo przyjemne.
Fanatyczna emocjonalność funkcjonuje trochę jak "fragata pod pełnymi żaglami". Oto nagle świat robi się taki jednoznaczny, taki uporządkowany! Teraz wiadomo co robić, a czego nie robić, wiadomo kto jest wrogiem, a kto przyjacielem, wątpliwości znikają, zostaje to co wspaniałe - przenajświętsza idea!
Bycie fanatykiem jest trochę jak funkcjonowanie na rauszu, jest po prostu znacznie przyjemniejsze niż to środowisko emocjonalne, w którym funkcjonuje osoba zrównoważona.
Bo zrównoważone spojrzenie na rzeczywistość jest związane ze swoistym trudem, nawet czasem bólem, funkcjonowaniem w obniżonych stanach energetycznych i emocjonalnych. Zrównoważona psychika funkcjonuje w oparciu o PRZYMUS UWAŻNOŚCI I KONTROLI. Tu nie dajemy sobie nic na luz, tu cały czas trzeba doglądać, czy nie "zboczyliśmy z trasy", a w razie potrzeby trzeba skontrować odchylającą się tendencję, aby wrócić na właściwy kurs.
Funkcjonowanie w zrównoważeniu jest zwiazane z nieustanną pracą i uważnością, zaś emocje przy tym obecne są mało porywające. Są z grubsza tak emocjonalnie porywające jak drobiazgowa kontrola dokumentów księgowych, czy gdzieś czasem nie odczytano błędnie cyfry w rozliczeniu.
Tymczasem funkcjonowanie emocji w fanatyzmie jest jak szalony galop na koniu, jak zjazd na nartach, czy kolejką wodną w lunaparku - jest tu ekscytacja, jest przyjemność. Jak się tu pozbywać takiego wspaniałego uczucia?...

A jednak...
A jednak TRZEBA! Jeśli nawet do fanatyzmu i ogólnie skrajności postrzegania miałoby się ciągoty, jeśli nawet poczuło się jego atrakcyjność, to trzeba to w sobie skontrować, opanować. W imię czego?
- W imię rozsądku!
- W imię nie krzywdzenia innych!
- W imię dobra!
- W imię uczciwości!
- W imię posiadania życia, które nie ulega łatwo destrukcji!
- W imię prawdy!