ŚFiNiA

wujzboj

[link widoczny dla zalogowanych]

26 marca 2005
Dobre i złe sposoby, by uczyć

1. Wstęp

Pewien moj siostrzeniec zwrócił moją uwagę na fragment książki Richarda Dawkinsa1, zamieszczony na serwisie "Racjonalisty" i zatytułowany "Dobre i złe powody, by wierzyć". Jest to list do córki Dawkinsa, dziesiecioletniej Juliet, która została oddana wbrew woli ojca na naukę do katolickich zakonnic. Dawkins stara się zaszczepić dziecku scjentyzm (wiarę, że nauki przyrodnicze poznają jedyny realny świat i że tylko ich twierdzenia są wiarygodne) jako ateistyczny pancerz przeciwko wierze w Boga. Podczas swojego napisanego w bardzo prosty i przystępny sposób wywodu wprowadza dogmaty swojej wiary w sposob nie tylko niezauważalny dla dziesiecioletniego dziecka, ale i trudny do zauważenia przez przeciętnego czytelnika, który przecież nie jest wyrobiony ani filozoficznie ani naukowo. Sporą część swojego listu Dawkins poświęca następnie krytyce tradycji, autorytetu i objawienia, głównie na przykładzie religii katolickiej. Ostatecznie list kończy się wnioskiem, który - zdaniem Dawkinsa - zabezpiecza dziecko przed wiarą w Boga: jeśli ktoś ci powie coś o Bogu, to uwierz mu tylko, jeśli swoje opowieści podeprze naukowymi dowodami.

Proponuję Czytelnikowi, żeby na początek dokładnie zapoznał się z treścią i formą listu Dawkinsa. Ja w międzyczasie pozwolę sobie przygotować rozmowę jaka mogłaby przebiegać między małym dzieckiem a rodzicem wierzącym w Boga. Następnie napiszę list skierowany do starszego dziecka; list trudny, bo pozbawiony uproszczeń fałszujących istotę problemu - a pisany na wyrost do kogoś, kto nie ma najmniejszego pojęcia ani o nauce, ani o filozofii. Aby go nie przedłużać, zajmę się w nim wyłącznie podstawami ludzkiego poznania, nie wchodząc w żadne konkretne problemy religii. Na koniec powrócę do tekstu napisanego przez Dawkinsa, aby wskazać na demagogiczne przekłamania, za pomocą których autor - niewątpliwie w dobrej wierze - pierze mózg swojej córki. Omówię nie tylko kwestię ludzkiego poznania, lecz (w koncowej części) także sprawę tradycji oraz - już w mniejszym zakresie, aby się zanadto nie powtarzać - sprawę autorytetów i objawienia.

Ostatecznym moim wnioskiem będzie stwierdzenie, że nie istnieje i istnieć nie może żadna naukowa recepta na poznanie, jak należy badać świat, aby dowiedzieć się rzeczy istotnych i pewnych, a ominąć nieistotne złudzenia. Nauka nie powie nam bowiem nigdy, czym jest to, co ona bada. Nauka nie powie nam też nigdy, czy powinniśmy nasze badania ograniczyć do tego, co nauka bada. Już sam pomysł ograniczenia swoich badań do naukowych jest pozanaukowy. Nauka mówi nam tylko, w jaki sposób to, co nauka bada, wpływa na to, co nauka bada. A w jakim celu powinniśmy te wyniki wykorzystywać i jakie metody działania stosować? Na to pytanie każdy musi już sobie odpowiedzieć samodzielnie. Żadna niania ani żadna nauczycielka ani żaden profesor nam w tym nie pomogą.

Czytaj dalej: [link widoczny dla zalogowanych]

vpprof

Wiem, że nad kwestiami poruszonymi w tym artykule toczą się już dyskusje gdzie indziej, ale do tego, o czym mówię poniżej chyba jeszcze się nie odnoszono.

wujzboj

Co jeszcze musimy wiedzieć o świecie? O tym wszak jest w liście nieco wyżej...

Kto decyduje? Ten, kto decyzję przemienia w czyn.

Przykład odpowiedzi? Patrz moja wersja idealizmu empirycznego.