ŚFiNiA

Michał Dyszyński

W sporach apologetycznych na sfinii "utarło się" przeciwstawianie indukcyjnego rozumowania wierze, czyli przyjmowaniu czegoś na zasadzie arbitralnej, choć opartego o jakieś tam (różnego rodzaju) przesłanki. Czy aby na pewno jednak mamy tu przeciwne podejścia?...

Moja wstępna teza to:
Ludzkość rozwinęła się dzięki zaufaniu (wierze w to, co mówią członkowie spoleczności)
Choć właściwie to nie tylko ludzkość, ale nawet owady uzyskuję przewagę dzięki zdolności do przekazywania sobie pewnych informacji, czyli mechanizmowi, gdy jeden osobnik o czymś informuje, a pozostali przyjmują tę informację jako prawdziwą, obowiązującą - wierzą jej. Badania wykazują, że tak np. funkcjonują pszczoły, że jedna z nich, wracająca z rekonesansu w poszukiwaniu dobrych źródeł pokarmu, odtańcza po powrocie do ula swoistą historię swoich poszukiwań. To pozwala pozostałym pszczołom szybko trafić na pole, gdzie są kwiaty z nektarem.
Według badań naukowców porównujących np. zachowania ludzi i małp. to główną różnicą w funkcjonowaniu poznawczym człowieka vs inne naczelne jest to, że ludzie w swoim dziecięcym rozwoju, instynktownie znacznie bardziej kierują się tym, co im przekazują rodzice, czy inni członkowie społeczności. Dziecko ludzkie chętnie uczy się od innych, instynktownie traktuje przychodzące od społeczności jako coś wartościowego, godnego zaufania. Małpy takiej wyraźnej tendencji w tym kierunku nie mają (trochę mają, ale znacznie słabszą).
Wedle innych badaczy w ogóle rozwój cywilizacji ludzkiej ma swoje źródło w tym, że ludzie, zamiast wszystko sprawdzać osobiście, wierzyli tym, którzy przed nimi coś tam ustalili. Wiara w to, że w podręcznikach fizyki zawarto poprawne idee, że instrukcja obsługi urządzenia dobrze opisuje to, jak urządzenia używać, czy praktycznie większość tego, co ludzie wymieniają między sobą, jest swoistą dźwignią poznawczą. Dzięki niej człowiek jest w stanie w krótkim czasie przeskakiwać całe epoki rozwoju - np. wierząc w ustalenia Newtona, Keplera, Einsteina nie jesteśmy zmuszeni sami odkrywać to, co oni wymyślili, lecz korzystamy z tego, a dalej możemy to rozwijać DZIĘKI CZASOWI ZAOSZCZĘDZONEMU na uniknięciu samodzielnego odkrywania, czy nawet sprawdzania dokonań poprzedników.
Charakterystyczne jest, że rozwój najszybszy jest w tych państwach, które są w stanie zsynchronizować działania swoich obywateli, w których następuje podział ról, specjalizacja, w ramach której każdy wykonuje swoją działkę, wierząc (!) iż inne części układanki w tworzenie zbiorowego produktu będą wykonany prawidłowo.
W świecie, w którym nie ma wiary, każdy musiałby sprawdzać wszystko sam. Ludzkość ma zaś WIARĘ WE KRWI, wierzymy swoim rodzicom, bo ta wiara jest silnie wspierana przez nasze geny. Ale NIE TYLKO GENY powodują, że wierzymy innym ludziom, lecz również nasze DOŚWIADCZENIE.
To, że warto jest ogólnie wierzyć w informacje od społeczności jest również naszym doświadczeniem, naszym wnioskiem WSPARTYM INDUKCYJNIE. Oto właśnie indukcyjnie wnioskując, przekonujemy się, że jak mama mówi nam "choć na obiad", to rzeczywiście zapewne będzie czekał na nas obiad. Jak ojciec mówi nam "tego nie rusz, bo gorące", czy coś podobnego, to indukcyjnie zwykle przekonaliśmy się, że w większości takich przypadków miał rację. Jak w książce, czy na stronie internetowej napisano jaki jest telefon na infolinię, to w to wierzymy, bo przekonaliśmy się już nie raz, że podawane telefony faktycznie pozwalały nam połączyć się z tą instytucją, z jaką połączyć się chcieliśmy. Indukcyjnie - serią przypadków - potwierdziliśmy wartość wiary.

W tym kontekście przeciwstawianie sobie indukcji i wiary właściwie nie specjalnie ma sens. Wiara bowiem w większości przypadków POTWIERDZA SIĘ INDUKCYJNIE.

Ktoś powie, że w większości przypadków, nie oznacza zawsze. I będzie miał rację, ale nie zmienia to tej postaci rzeczy, że NAJCZĘŚCIEJ chyba jednak indukcja potwierdza nam przekonanie, iż warto jest wierzyć w to, co mówią do nas inni członkowie społeczności. Jest to tak oczywiste, że wręcz za oszołomów, czy paranoików traktujemy ludzi, którzy prawie nikomu nie wierzą. To są dziwacy, zwykle odludki, ludzie jakoś psychicznie skrzywieni. Bo doświadczenie życia (indukcja) przekonują nas do potrzeby wiary w komunikaty, jakie dają nam członkowie naszej społeczności.

W tym kontekście, a także z racji na to, że umieszczam ów post w dziale apologetycznym, należałoby jakoś poruszyć też kwestię wiary religijnej - np. wiary w natchniony charakter Biblii, przekonanie, iż jest to księga od Boga. Przyjęcie tego jest chyba jak najbardziej naturalne, skoro inni członkowie naszej społeczności taki kredyt zaufania i taką wiarę owej księdze udzielili. Oczywiście nie wszystkim księgom wierzymy. Mamy często dylematy, gdy dwie różne księgi, czy dwa różne źródła okazują się sprzecznie ujmować jakieś tam zagadnienia. Sytuacja zatem nie jest z tych oczywistych, dających się zawsze jednolicie interpretować. Ale słabszy wniosek (słabszy niż jakieś buńczuczne "należy wierzyć, gdy coś ktoś do nas pisze") byłby chyba zasadny. Ten słabszy wniosek formułuję następujące:
Doświadczenie życia (indukcją potwierdzone) wskazuje na to, iż jeśli duża grupa ludzi coś uznaje, jeśli wierzy jakiemuś źródłu, to najczęściej (nie zawsze, ale najczęściej) warto jest iść za tym głosem, za którym - jak się przekonaliśmy niejednokrotnie - opłaca się zwykle podążyć.

Michał Dyszyński

Dopiszę w tym kontekście coś bardziej emocjonalnie, tak od siebie.
Jestem przedstawicielem nauk ścisłych - w końcu fizyk. Szukam w życiu raczej tego, co obiektywizowalne, konkretne, drażni mnie nieraz pewna forma humanistycznego rozmamłania, polegającego na nadawaniu "zbytniej" wagi emocjom, mniemaniom, przekonaniom. Przemawia do mnie to, co obiektywizowalne materialnie, przemawia do mnie to, jak wiedzę buduje nauka. Powiedziałbym, że gdy ateiści, scjentyści wypisują różne swoje postulaty na temat tego, jak to liczy się to co weryfikowalne, jak to trzeba mieć dowody, wiedza powinna brać się z doświadczenia, to nawet współgra to z istotnymi "strunami", jakie utworzyły się we mnie.
W wielu filmach hollywoodzkich pojawia się motyw wiary. Bohaterowie w dramatycznych sytuacjach wypowiadają górnolotne sformułowania "uwierz w siebie!", "miej nadzieję!", "miej wiarę!" itp. Nie będę ukrywał, że przez większość mojego życia, tego już jako teista, wyśmiewałem się z tego typu "wielkich" sformułowań filmowych, traktując je jako albo swego rodzaju chwyt artystyczny, albo nawiedzone gadanie, z którego i tak nic nie wynika, bo to są takie komunały bez pokrycia, bo przecież liczy się to, co jest - fakty i konkrety. Bo przecież mogę sobie teoretycznie uwierzyć w to, że jestem królem świata, a tym królem nie zostaną, a nawet jeślibym ja w końcu nim został, to stu innych, którzy uwierzyli w coś podobnego w tym samym czasie i tak będzie musiała obejść się smakiem. Poza tym po prostu ludzie wokół mnie nieraz wierzą w takie głupoty, że wychodzi na to, iż wiara jest bardzo niepewną rzeczą.
Ktoś z zewnątrz patrzący na "przypadek Michała" pewnie by rzekł, że jestem kimś rozdartym, próbującym desperacko łączyć mentalnie dwie strony barykady. Ktoś inny może by wręcz uznał, że kiepski ze mnie teista, bo tę wiarę, którą mam w kontekście religii ostatecznie i tak lekceważę, bo zrobiłem sobie wyłom we własnych zasadach i traktowaniu rzeczy tylko po to, aby mieć tę swoją religię, aby uzasadnić co, co na twardo jest nieuzasadnialne.
Nie ukrywam, że był czas (kiedyś), w którym kawałek temu zarzutowi racji bym przyznał. Nieduży kawałek. Jednak dzisiaj, w porównaniu ze starymi latami, aspekt wiary tylko doceniam i doceniam, on mi rośnie w znaczeniu i rośnie...
Dziś postrzegam swoją mentalną przestrzeń, że tu praktycznie prawie wszystko jest wiarą, zaś to co samo wiarą nie jest, z wiary czerpie. Bez wiary
- nie sposób jest uznać, że to co widzę, słyszę, doznaję, ma jakikolwiek związek z rzeczywistością, że nie jest iluzją
- bez wiary nie sposób jest podjąć jakiejkolwiek racjonalnej decyzji, bo do decyzji są niezbędne jakieś przesłanki
- bez wiary nie sposób jest nawet sformułować celu - swojego życia, działania, poznania
- bez wiary nie sposób jest stworzyć jakiejkolwiek zasadności dla sądów
- bez wiary nie da się przyjąć żadnej informacji od drugiego człowieka jako poprawnej
- bez wiary nie sposób jest uznać, że moje wspomnienia są rzeczywiście moimi wspomnieniami, a nie zostały mi wmanipulowane
- bez wiary nie da się uznać za zasadną żadnej teorii naukowej - ta wszak jest swoista RAMĄ UMYSŁU na rzeczywistość, a konkurencyjnych ram da się skonstruować umysłem wiele, a wyróżnienie jednej z nich wymaga podania kryterium wyróżnienia, którego przyjęcie skądś się przecież musi wziąć
- bez pewnej minimalnej postaci wiary nie da się podnieść do ust kubka z kawą, bo aby to zrobić, trzeba mieć jakąś postać minimalnego przekonania, że ten kubek nie jest zlodzeniem, a przecież "picie złudzenia" nie zaspokoi pragnienia
- bez wiary zwyczajnie nie ma mnie, nie ma ja
Osobowość, ja jest bowiem niczym innym, tylko pewną formą uwierzenia w to, że to wszystko, co zgromadziła nasza pamięć i powiązane z nią odruchy, czy podświadomość ma ma jakąś formę spójności, jest związane z jednym indywiduum, synchronizuje się do konkretnej osoby, a nie jest luźnym zbiorem przypadkowych wspomnień.
Dziś uważam, że właśnie aby trwać, muszę UWIERZYĆ W SIEBIE - uwierzyć nie w znaczeniu filmowym, czyli nie po to, aby akurat teraz pokonać jakąś tam przeciwność, czy wroga, lecz uwierzyć, iż moje ja jest czymś więcej niż, tylko luźnym workiem ze wspomnieniami i narzuconymi biologicznie instynktami.
Bez wiary pozostaje tylko PODLEGŁOŚĆ ZEWNĘTRZNEMU.
Jeśli nie wierzę w to ja, które spójność nadało temu wszystkiemu, co składa się na moją osobowość, świadomość, jeśli ja jest złudzeniem jakiegoś tam zdarzania się rzeczy, lecz nie ma w tym niczego indywidualnego, spójnego, dającego się wyodrębnić jako jednostka, to automatycznie będzie oznaczało, że wszystko czego doznaję nie jest moje, tylko należy uznać za niejako "wyświetlany mi film". Film w tym układzie jest dany z zewnątrz, ja zaś niejako "przykuty do fotela w kinie" muszę ten film oglądać, ale nie mam tu żadnej mocy decyzyjnej, życie mi się zdarza, a ja mogę je co najwyżej przyjąć, albo złościć się, że choć go nie przyjmuję, to i tak będzie, jak będzie.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Zastanówmy się nad tezą: wiara powinna mieć potwierdzenie indukcyjne?
- czy ta teza w ogóle jest słuszna?
W moim przekonaniu jest trochę tak, a trochę nie.

"Nie" jest odpowiedzią poprawną wtedy, gdy uświadomimy sobie rolę społeczności w życiu, gdy spojrzymy na dość oczywistą sytuację, dowiadywania się czegokolwiek, do czego dane przygotowali nam inni ludzie. Wtedy wierzymy tym danym, informacjom zupełnie nie przejmując się tą okolicznością, że nie poznaliśmy takich przypadków sami, że gdy np. widzimy newsa iż odkryto nową planetę zupełnie niezwykłego rodzaju, to wierzymy w to, choć ani planet sami nie odkrywamy, ani ten rodzaj planety nie był nam znany. Nie mamy zatem w sobie bazy przypadków potwierdzających ową informację.
Można jednak na tę sytuację spojrzeć z innej strony, można tu doszukać się indukcji w różnych postaciach - np. wskazując, że bardzo dobrze znamy przynajmniej jedną planetę, tę na której żyjemy. Poza tym sam koncept odkrywania czegoś też jest nam znany, bo go stosujemy w życiu - w jakichś tam innych przypadkach, ale stosujemy.
Czyli wierząc w coś będzie w tej wierze trochę czegoś nowego i trochę znanego. Nawet Biblię, którą przeciwnicy wiary religijnej traktują jako przekaz mocno ad hoc, pozbawiony połączenia z bazą podobnych zdarzeń, wykraczających poza indukcyjne przypadki, można potraktować jako jednak osadzoną w jakiejś tam bazie przypadków innego rodzaju - bo w końcu jej treść rozumiemy, opisane zdarzenia dadzą się wyobrazić, porównać z tym, co znamy z życia.

Podsumowując - wszystko co jakoś da się zrozumieć będzie sięgało w naszym umyśle w bazę zdarzeń, wspomnień, wyobrażeń wcześniejszych, czyli tez będzie jakoś "indukcyjne". Z drugiej strony wszystko też jest jakoś nowe, inne w mniejszym bądź większym stopniu, stanowi oderwanie się od tego, co wcześniej poznaliśmy. Czyli aspekt indukcyjny i jego zaprzeczenie w poznawaniu, przekazywaniu informacji, w klasyfikowaniu rozpoznań zawsze będą jakoś razem, wystąpią - na zasadzie jang i yin - w uzupełniającym się schemacie.

Irbisol

Kolejne mylenie wiary chodnikowej z religijną.
Albo odkrywanie Ameryki.

Michał Dyszyński

lucek

Michał Dyszyński

Jest jeszcze inny aspekt wiary w indukcji.
Oto przychodzi przypadek, który mamy zaklasyfikować: czy jest podobny do tego wcześniejszego, czy ma być brany pod uwagę jako baza dla stwierdzenia indukcji, czy nie?
W większości sytuacji występują jakieś aspekty podobieństwa. ale i te różnicujące. Trzeba się zdecydować: czy decyduje to co podobne (trzeba też zadecydować, czy nasz odbiór podobieństwa jest zasadny), czy raczej róznicowanie w tej sytuacji przeważa. Czym to zrobimy, jeśli nie jakimś osobistym przekonaniem - a dalej wiarą w to, że owo rozpoznanie jest zasadne?... :shock:

Irbisol

Michał Dyszyński

lucek

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol

Napisałeś:
Jeśli nie jest istotne kiedy jest indukcja, to znaczy, że można podać dwa różne - sprzeczne ze sobą przypadki - indukcji, wskazując po prostu różne zbiory, na których ona powstaje.

Więc podaj te sprzeczne ze sobą przypadki, które WYNIKAJĄ z tego, że nie jest istotne od którego momentu jest indukcja.

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński