Dowody, uzasadnienia, a zaufanie i ogólniej komunikacja

ŚFiNiA
ŚFiNiA - Światopoglądowe, Filozoficzne, Naukowe i Artystyczne forum - bez cenzury, regulamin promuje racjonalną i rzeczową dyskusję i ułatwia ucinanie demagogii. Forum założone przez Wuja Zbója.

FAQ

Szukaj

Użytkownicy

Grupy

Galerie

Rejestracja

Profil

Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości

Zaloguj

Dowody, uzasadnienia, a zaufanie i ogólniej komunikacja
Idź do strony 1, 2 Następny

Forum ŚFiNiA Strona Główna -> Apologia kontra krytyka teizmu

Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat

Autor

Wiadomość

Michał Dyszyński
Bloger na Kretowisku

Dołączył: 04 Gru 2005
Posty: 33287
Przeczytał: 64 tematy

Skąd: Warszawa
Płeć: Mężczyzna

Wysłany: Wto 18:13, 07 Kwi 2020 Temat postu: Dowody, uzasadnienia, a zaufanie i ogólniej komunikacja

Jako zagajenie tematu chciałbym tu wrzucić myśl Kruchego

Kruchy04 napisał:

Coś twierdzisz i chcesz wspólnie dochodzić do prawdy? Na tobie spoczywa ciężąr dowodu. Coś twierdzisz i zależy ci tylko na tym, żeby pokazać innym w co wierzysz?
W porządku, ale wtedy nie bierzesz udziału w dyskusji, a tym bardziej w odkrywaniu prawdy. Tylko, prawdę mówiąc, co kogokolwiek obchodzi w co ty wierzysz?

Zgadzam się z Kruchym w tym sensie, że przedstawiający jakieś stwierdzenie, to ktoś, kto domyślnie oczekuje od słuchczy/czytelników jakiejś postaci akceptacji. Zatem przedstawiający też nie powinien oczekiwać, iż - czego by nie powiedział - zostanie to uznane. Chociaż sprawa nie jest taka całkiem oczywista, trochę zależąc od TRYBU I CELU PRZEKAZU.
Jeśli dziadek sadza obok siebie wianuszek wnuków, aby opowiedzieć im bajkę, to dzieci cieszą się z tego co słyszą, z ciekawej historii, nie żądając od dziadka "udowodnij nam, że królewna zjadła to zatrute jabłko". To jest tryb akceptacji, zaufania do mówiącego, w którym odbiorca po prostu przyjmuje jakąś opowieść. Choć jednocześnie chyba też...
nadawca komunikatu najczęściej nie oczekuje, że odbiorca spełni jakieś dodatkowe warunki - np. że będzie propagował dalej opowiedzianą historię.
Jest i inny tryb przekazu - naukowy. Tam domyślną opcją jest podważanie i wątpienie, próby zreplikowania efektu w niezależnych laboratoriach, żądanie potwierdzeń, dowodów, czego się da. To jest trochę tryb walki i sporu - nieufność została w nim zaprogramowana.

Mamy zatem tutaj pewną rozpiętą PRZESTRZEŃ TRAKTOWANIA komunikatów - do zaufania, do wątpienia. Czy coś tu jest DOMYŚLNĄ opcją?

W dyskusjach światopoglądowych ateiści najczęściej próbują ustawić sprawę tak, aby teista przedstawił im dowód istnienia Boga. Czyli z automatu wrzucają kwestie światopoglądowe w tryb nieufności i żądania potwierdzeń, a nie tryb zaufania.
Najczęściej się przy tym nie zastanawiają, dlaczego tego żądają - żądają "bo tak", a teista ma obowiązek te oczekiwania spełnić.
Ale może teista mieć zgoła inny pogląd na tę sprawę - może on sam przyjął swój światopogląd w trybie zaufania?
- Oto przyszedł do niego ktoś, opowiadał piękne rzeczy o Bogu, mówił że Bóg jest, a ten teista wziął to za dobra monetę. A co? - Nie wolno jest komuś po prostu zaufać?... Dlaczego ktoś miałby tego zabraniać?...
Powiem więcej. Teraz ten teista może mieć przekonanie, że oto inni ludzie też przyjmą od niego jego opowieść religijną w trybie zaufania, że nie będą zadawali trudnych pytań, pomyślą sobie "o, taki fajny facet to mówi, jest przekonywujący, więc mu wierzymy". A właściwie czemużby nie?...

Tu oczywiście ateista ma dość mocny argument, aby odrzucić takie postawienie sprawy przez teistę, zgłaszającego jakieś stwierdzenia o Bogu. Oto ten ateista powie: Ty mówisz o swoim Bogu jedne rzeczy, a ja ci wskażę innego fajnego faceta, który podważa twoje stwierdzenia, wygłasza stwierdzenia konkurencyjne, a ciebie określa jako niewiarygodnego. Więc właściwie dlaczego mam wierzyć tobie, a nie jemu?...
Wtedy nasz teista chyba rzeczywiście będzie musiał coś wykombinować, wyciągnąć jakiś argument, który przeważy szalę, a nie oczekiwać zaufania w ciemno. Ale... tu chcę ten aspekt lekko jednak dotknąć i wyciągnąć na światło dzienne, bo przechodzi się nad nim tak szybko do porządku dziennego: ISTNIEJE TEŻ COŚ TAKIEGO JAK ZAUFANIE i nie jest zupełnie nieracjonalnym przyjęcie pewnych tez na wiarę tylko dlatego, że mówi o nich ktoś, kogo cenimy, uważamy za wiarygodną osobę.

Ale dobra, nie wmuszam tutaj nikomu trybu zaufania (a na pewno nie chcę, aby Michałowi uwierzono tak po prostu bo chce). Przechodzę więc do kolejnego aspektu sprawy - dostarczenia uzasadnień/dowodów.
Najpierw zaznaczę, że wciąż drażni mnie mówienie o dowodach w kontekście światopoglądowym. Uważam, że dowodów w filozofii po prostu nie należy oczekiwać, bo filozofia nie działa na poziomie wnioskowania z gotowych modeli, lecz jest ogólną refleksją nad tymi modelami. Zaś dowód ewidentnie modelu się domaga. Tak więc jeśli ktoś w światopoglądach oczekuje dowodu, to się tylko uśmiecham i odpowiadam: a oczekuj sobie! Mam to gdzieś, że oczekujesz rzeczy niemożliwej do zrealizowania, czyli dowodu tam, gdzie nawet nie uzgodniono modelu...
Z uzasadnieniami jest inna sprawa. Te się chyba należą. Przynajmniej należą się, jeśli:
- jednak uznajemy, że nie nasza komunikacja nie działa w trybie zaufania
- strona głosząca twierdzenia oczekuje od odbiorcy komunikatu jakiejś formy opowiedzenia się/uwierzenia w tego komunikatu sensowność (bo jeśli gadamy sobie luźno o bajdach, niczego nie oczekujemy, to mamy zupełnie inną sprawę).
Teista głosi pewną tezę - szczególnie tezę "istnieje Bóg". Wypadałoby tę tezę uzasadnić.

To się zastanówmy: co w ogóle jest uzasadnieniem?
W przypadku gdy mamy modele, sprawa jest dość prosta - wskazujemy np. że model plus obserwacje jakoś jawnie wskazują okoliczność, o której mówimy (nie musi być dowód, ale przynajmniej są przesłanki).
W przypadku światopoglądów to nie działa, bo światopogląd nie ma modelu - on sam służy do zbudowania modeli, a nie odwrotnie. Więc co tu mogłoby być uzasadnieniem?
- Moją odpowiedzią jest: ODWOŁANIE SIĘ DO JAKIEGOŚ POCZUCIA SENSOWNOŚĆI u odbiorcy.
Nie ma modelu, ale jednak człowiek coś tam sobie myśli, jakieś przekonania, może przeczucia, intuicje, odruchy myślenia posiada. I w ramach tego co tak posiada, można próbować kogoś przekonywać na zasadzie np.:
- czujesz taką trudną do wytłumaczenia potrzebę prawdy? - a może źródłem tego poczucia jest istota, będąca samym źródłem prawdy?...
- czujesz, że miłość jest czymś niezwykle ważnym dla ciebie? - więc może zaakceptuj hipotezę, iż to odczucie bierze się z odziedziczenia skłonności do kochania, po istocie, która jest samą miłością?...
To są uzasadnienia, argumenty nie oparte o model, lecz oparte o BEZPOŚREDNI WGLĄD W SWOJĄ NATURĘ. Kto umie tego wglądu dokonać, ten rozumie o co tu może chodzić.