ŚFiNiA

sfinia

AUTOR: Jarek Dąbrowski
TYTUŁ: Na granicy nauki i światopoglądu
ODNOŚNIK: Otwarte Referarium Filozoficzne 1, 35-49 (2008)
URL: [link widoczny dla zalogowanych]
PDF do wydrukowania: [link widoczny dla zalogowanych]

STRESZCZENIE

W człowieku nierzadko budzą się niepokojące pytania. Kim jestem? Czym jest świat? Po co żyję? Jak wobec tego powinienem żyć? Jak mam uzyskać odpowiedzi na takie pytania? Jak ocenić, która jest poprawna? I co to w końcu znaczy, że jest ona poprawna? Artykuł ten stara się powiązać wybór metody udzielania odpowiedzi i kryterium oceny ich poprawności z celem, w jakim zadano pytanie. Prowadzi to do uściślenia pojęć ,,nauka", ,,wiara", ,,wiedza" i ,,prawda", dokonanego na potrzeby dyskusji między światopoglądami. Dzięki temu unika się przekłamań pojawiających się, gdy pojęcia zdefiniowane w jednym kontekście są używane w innym. Pozwala to między innymi wskazać na miejsca, w których propagatorzy różnych poglądów nadużywają wiarygodności, jaką cieszy się nauka.

SPIS TREŚCI

1 Wstęp
2 Podstawowe problemy światopoglądowe
3 Czym jest prawda?
4 Znaczenia pojęć wiara i wiedza
5 Nauka: czym jest i na czym polega jej wiarygodność
6 Czy możliwy jest światopogląd oparty na nauce?
7 Optymalizm - przykład niescjentycznego poglądu na świat, afirmującego naukę
8 Podsumowanie i wnioski

Radosław

wujzboj

Eremita

Przeczytałem czwartą pracę, wuja :wink:
Przyznam, że najbardziej, jak dotąd, rozjasniła ona mi moje szare komórki w omawianej kwestii wiedzy i wiary :grin:

Ale nie wiem czy coś nie zrozumiałem, czy jak? Bo paradoksalnie wuju w twoich 4 punktach optymalizmu mieści się scjentyzm :mrgreen:

wujzboj

Mieści się, ale POD WARUNKIEM, że jego wyznawca zdaje sobie sprawę u tego, że jego poglądy na świat biorą się z subiektywnej WIARY, a nie z naukowej WIEDZY. Musi sobie zdawać sprawę z tego, że identyczne wyniki badań naukowych można za pomocą innej ontologii umieścić w innym systemie filozoficznym niż ten jego, i że jedynym sposobem rozróżnienia pomiędzy tymi systemami jest odwołanie się do subiektywnych kryteriów.

Eremita

Tego warunku nie ma w Twoich punktach :nie:

wujzboj

Scjentyzm bez tego warunku jest logicznie niespójny.

Naturalnie, jeśli ktoś się zoptymalizował na irracjonalizmie, to nie da się wykluczyć, że będzie nim także taki niespójny scjentyzm. Tyle, że w przypadku braku spójności logicznej trudno w ogóle mówić o optymalizacji. Bowiem jeśli teoria jest niespójna, to wszelkie procedury optymalizacyjne się dla niej załamują. Jest tak dlatego, że w obszarach wewnętrznie sprzecznych wynik optymalizacji zależy od drogi rozumowania. Innymi słowy, na takim obszarze można uzasadnić zarówno twierdzenie, że teza X należy do optymalnego światopoglądu, jak i twierdzenie, że zaprzeczenie tezy X należy do optymalnego światopoglądu.

Eremita

I właśnie o to mi chodzi, to jest za duży wór, do którego można wrzucić ateizm, wuizm, klegumizm, scjentyzm itd. Każdy wtedy powie że ma optymalny światopogląd, a chyba nie to było Twoją intencją.

Musisz zwęzić ten worek :wink:

wujzboj

Nie, nie muszę. Po pierwsze, nie każdy światopogląd pasuje do tej kategorii; przykładem jest klasyczny scjentyzm. Po drugie, większość światopoglądów do tej kategorii nie pasuje, ponieważ są one niespójne, między innymi dlatego, że wiarę traktują jak wiedzę absolutną (i robią to zarówno ateiści, jak i teiści). Po trzecie, warunkiem koniecznym i zapewne dostatecznym do optymalizowania światopoglądu jest zdanie sobie sprawy z pragmatycznego charakteru każdego światopoglądu możliwego do optymalizowania. Optymalizm jest więc podzbiorem racjonalnego pragmatyzmu.

Eremita

A do którego punktu nie pasuje scjentyzm :think:

wujzboj

Przecież pisałem o tym dwa posty wyżej...

Eremita

Nic tam nie ma o tym, do którego punktu nie pasuje scjentyzm. Jest napisane dlaczego nie pasuje, ale to poza wymienionymi punktami. Podaj konkretny punkt, albo zwężaj worek! ;P

wujzboj

No to powtarzam (bo widocznie patrzysz na inny post):

Scjentyzm bez tego warunku jest logicznie niespójny.

Naturalnie, jeśli ktoś się zoptymalizował na irracjonalizmie, to nie da się wykluczyć, że będzie nim także taki niespójny scjentyzm. Tyle, że w przypadku braku spójności logicznej trudno w ogóle mówić o optymalizacji. Bowiem jeśli teoria jest niespójna, to wszelkie procedury optymalizacyjne się dla niej załamują. Jest tak dlatego, że w obszarach wewnętrznie sprzecznych wynik optymalizacji zależy od drogi rozumowania. Innymi słowy, na takim obszarze można uzasadnić zarówno twierdzenie, że teza X należy do optymalnego światopoglądu, jak i twierdzenie, że zaprzeczenie tezy X należy do optymalnego światopoglądu.

Worka zaś zawężać nie muszę, bo:

1. Nie każdy światopogląd pasuje do kategorii Optymalizm. Przykładem jest klasyczny scjentyzm.

2. Po drugie, większość światopoglądów do kategorii Optymalizm nie pasuje, ponieważ są one z konstrukcji niespójne (a spójność jest warunkiem koniecznym dla przeprowadzenia optymalizacji). Są niespójne między innymi dlatego, że wiarę traktują jak wiedzę absolutną (i robią to zarówno ateiści, jak i teiści).

3. Warunkiem koniecznym i zapewne dostatecznym do optymalizowania światopoglądu jest zdanie sobie sprawy z pragmatycznego charakteru każdego światopoglądu możliwego do optymalizowania. Optymalizm jest więc podzbiorem racjonalnego pragmatyzmu.

Eremita

Wuju, nie patrzę na inny post tylko proszę Cię o podanie konkretnego punktu, w który nie mieści się scjentyzm.
Punkty z Twojego artykułu:
a) Twierdzenia muszą maksymalnie przydawać mi się w praktyce;
b) Twierdzenia mają być logicznie spójne z innymi twierdzeniami światopoglądu;
c) Twierdzenia mają być maksymalnie zgodne z pozostałymi moimi preferencjami;
d) Najważniejsze kryterium to (a), zaś najmniej ważne - (c)

wujzboj

Toż ja przed chwilą napisałem, jak scjentyzm się ma do tych punktów...

HIDD · Dołączył: 15 Lip 2008 Posty: 175 Przeczytał: 0 tematów

W rozdziale drugim jest porównanie ateizmu i teizmu. W pierwszym punkcie porównania jest napisane, że zarówno ateizm jak i teizm wymaga uzasadnienia. Skoro w opisie rzeczywistości coś nie występuje, a jest on spójny i niesprzeczny z obserwacją, to nie muszę uzasadniać dlaczego nie ma w nim Boga, wampirów, demonów itd. Właśnie wprowadzając coś do opisu świata należy to uzasadnić.
Podobnie w teoriach naukowych nie zakłada się na przykład nieistnienia eteru. Po prostu do opisu nie jest on potrzebny. Żaden wielbiciel eteru nie mówi, że jego opis z eterem jest równoważny opisowi bez niego, bo skoro on zakłada istnienie eteru, to reszta zakłada jego nieistnienie.

Nawet pomijając powyższe, teizm wymaga wprowadzenia dodatkowego bytu. Skoro nie jest on konieczny, bo światopogląd bez niego jest równie dobry, to po co go wprowadzać? Dla poprawy samopoczucia?

wujzboj

To, czy Bóg występuje czy nie występuje w opisie rzeczywistości, zależy od opisu rzeczywistości. A opis rzeczywistości zależy od przyjętych kryteriów wartości.

Ateizm zazwyczaj nie jest podzbiorem teizmu, to są dwie ontologie w dużym stopniu rozłączne.

Gdyby światopogląd bez Boga był dla kogoś tak samo dobry, jak z Bogiem, to ten ktoś byłby ateistą. Skoro nie jest, to światopogląd z Bogiem jest dla niego gorszy od światopoglądu bez Boga.

HIDD · Dołączył: 15 Lip 2008 Posty: 175 Przeczytał: 0 tematów

Sęk w tym, że napisałeś o tym jak to oba światopoglądy nie są sprzeczne z nauką i doświadczeniem (nie wiem więc gdzie może być duża rozbieżność). Czyli oba równie dobrze opisują rzeczywistość. Przynajmniej dla mnie jest kwestią wątpliwą wprowadzanie jakiegoś bytu tylko ze względu na lepsze samopoczucie. Tylko takie widzę kryterium uzasadniające wybranie teizmu. Decyzja podejmowana jest na podstawie odczuć. Oczywiście taki wybór to kwestia indywidualna.

Nie zrozumiałeś o co mi chodzi. Często pojawia się porównanie, że ateiści wierzą, że Boga nie ma tak jak teiści wierzą, że jest (co umożliwia teistom zrównanie wartości obu poglądów). W światopoglądzie ateisty nie ma miejsca dla Boga, tak jak nie ma miejsca dla Szatana. Równie dobrze mógłbyś powiedzieć, że ateista wierzy, że nie ma Szatana. Ateista nie zajmuje się kwestią takich bytów, bo w jego światopoglądzie nie ma dla nich miejsca. Stąd stwierdzenie, że ateista wierzy, że Boga nie ma jest pozbawione sensu. Brak Boga w ateizmie jest elementem charakterystycznym (stąd potoczne "niewierzący"), ale nie jest przedmiotem wiary.

Może się mylę, ale artykuł jest podsumowaniem Twojej "walki" z portalem racjonalistów, którzy błędnie upatrywali przewagi ateizmu nad teizmem, w (według nich) skutkach braku sił nadprzyrodzonych w ich światopoglądzie- większej jego zgodności z nauką (co okazało się mylnym przekonaniem). Moim zdaniem różnica jest gdzie indziej. Ateista nie pozwala sobie na wprowadzanie do światopoglądu bytu tylko dlatego, że przyjemniej będzie mu się z nim wtedy żyło (bo na przykład po śmierci czeka go nagroda za "dobre sprawowanie"), lub na podstawie jakiejś wewnętrznej potrzeby. Uważam to za przewagę ateizmu, stąd nie są to dla mnie równoważne światopoglądy.

PS.
Jakbyś mógł mi przypomnieć, bo nie mogę znaleźć (może być na PW) gdzie jest twój post dotyczący tego, jak osoba wierząca ale postępująca źle, bardziej zbliża się do Boga i zbawienia, niż osoba postępująca moralnie dobrze, ale świadomie w sprzeczności z Bogiem (mniej więcej o to chodziło mogłem coś przekręcić).

wujzboj

HIDD · Dołączył: 15 Lip 2008 Posty: 175 Przeczytał: 0 tematów

Napisz mi proszę przykład bytów, jakie ateista wprowadza u siebie, jakich nie ma w teizmie.
Mój światopogląd opiera się na nauce i doświadczeniu- interpretacji tego co przeżywam. Mam wrażenie, że teizm bierze się z chęci zaprzeczenia wnioskom jakie nasuwają się w toku doświadczeń życiowych (podobnych jak u ateisty). Wielu ludzi nie akceptuje świata niesprawiedliwego, w którym dobre i złe czyny nie zostaną ostatecznie osądzone. Właśnie tego zaprzeczenia na podstawie wewnętrznej potrzeby sprawiedliwości, nie uważam za dobrą metodę dojścia do własnego światopoglądu.

Co do tamtego posta o którym pisałem, to może napisz mi na PW o co w nim chodziło, bo nie pamiętam go dokładnie, a możliwe że będę miał jakąś uwagę. Skoro jednak dokładnie nie pamiętam, to nie ma sensu zakładać od razu nowego tematu- mogło mi się coś pokręcić.

wujzboj

Wszystko zależy od konkretnych ontologii, a te bywają bardzo różne.

Ale ogólnie: nazwijmy słowem "abóg" jakikolwiek nieosobowy byt, który w danym poglądzie ateistycznym stanowi podstawę istnienia rzeczywistości. Ponieważ w poglądach teistycznych nie ma nieosobowego bytu mogącego stanowić taką podstawę, to nie ma w nich aboga. Podobnie, jak dla ateisty "Bóg" istnieje tylko w ludzkich głowach jako mem rządzący się pewnymi prawami, ale nie posiadający istnienia niezależnego od aboga, tak samo dla teisty "abóg" istnieje tylko jako coś nie posiadającego istnienia niezależnego od Boga. Wspólne dla obu grup są doświadczenia tworzące naukę; być może wspólna jest znaczna część doświadczeń zwanych prywatnymi (choć tego wykazać się nie da). Jednak to, w jaki sposób doświadczenia te zinterpretowane zostaną w systemie ontologicznym, zależy już od tego systemu właśnie. I tu, w strukturach ontologicznych, pojawia się owa wiara. Zarówno u teisty, jak u ateisty.

HIDD · Dołączył: 15 Lip 2008 Posty: 175 Przeczytał: 0 tematów

Podaj mi przykład lub dwa takiego "aboga", bo jakoś nie mogę dojść o co może chodzić.

wujzboj

Najprostszym przykładem jest materia.

wiwo

wujzboj

Myślę nieskromnie, że nie tyle chciałem, ile udowodniłem

.