ŚFiNiA

sfinia

AUTOR: Dariusz Kot
TYTUŁ: Szczepionka na apostazję
Wiedza historyczna w ,,Jezusie z Nazaretu" Josepha Ratzingera
ODNOŚNIK: Otwarte Referarium Filozoficzne 1, 61-93 (2008)
URL: [link widoczny dla zalogowanych]
PDF do wydrukowania: [link widoczny dla zalogowanych]

STRESZCZENIE

Książka Josepha Ratzingera ,,Jezus z Nazaretu" przez wielu polskich duchownych promowana jest jako godne zaufania źródło współczesnej wiedzy historycznej o postaci Jezusa i wczesnym chrześcijaństwie. W mojej pracy przeprowadzam, na przykładzie jednego z podrozdziałów, filologiczną krytykę papieskiego sposobu czerpania informacji z tekstów ewangelii. Wskazuję nadinterpretacje, niekonsekwencje metodologiczne, pomijanie i stylistyczną ,,neutralizację" niewygodnych motywów, a także ukrywanie faktycznych źródeł pewnych informacji. Demonstruję, że te pozornie przypadkowe błędy metodyczne i rzeczowe, w istocie służą wyminięciu nazbyt ,,heretyckich" obszarów współczesnej wiedzy historycznej o ewangeliach. Nie mamy więc do czynienia z autentyczną próbą opisu i załagodzenia napięć między wiarą (chrześcijańską) a wiedzą (historyczną). Papież jedynie maskuje rozmaite problemy, wybierając w ten sposób najgorsze z możliwych rozwiązanie.

SPIS TREŚCI

1 Wstęp
2 Polscy duchowni czytają książkę Papieża
__ 2.1 Gdzie jest prawdziwy Jezus?
__2.2 Weto Tomasza apostaty
3 Joseph Ratzinger czyta ewangelie
__3.1 Podwójny język
__3.2 Co wie Papieź, czego nie wie historyk?
__3.3 O pewnej ,,nierozerwalnej całości"
__3.4 Podwójne kryteria
4 Strategie apologetyczne Josepha Ratzingera
__4.1 Prosty klucz do skomplikowanej metody (kanonicznej)
__4.2 Gra na zwłokę
__4.3 Piotr nazwany Szatanem i inne poważne problemy
__4.4 Wizje Piotra i zapomniana Septuaginta
__4.5 Rabin Neusner przybywa z odsieczą
5 Ewangelie i historia
__5.1 Krajobraz po bitwie
__5.2 W poszukiwaniu straconego czasu
__5.3 Gdy przepowiednia zawodzi
6 Wiara jako reinterpretacja
__6.1 ,,Ikona, która straciła wyrazistość"
__6.2 Szczepionka na apostazję?
7 Podsumowanie

levis

Chciałbym zacząć swojego posta od pochwały adresowanej do autora komentowanego tekstu, pana Darka Kota. W mojej opinii, jest to zdecydowanie najlepszy tekst pierwszego numeru ORF. Widać w nim mnóstwo pracy włożonej w przegląd literatury. Jest dość obszrny, ale dobrze bardzo sprawnie napisany. Autor uniknął zbędnych zawiłości i napisał tekst w amerykańskim (w najlepszym tego słowa znaczeniu) stylu. Mógłbym się jeszcze długo rozpływać nad zaletami tekstu, ale jesteśmy w końcu na forum dyskusyjnym. Zajmę się więc jego najsłabszym, w mojej opinii, elementem.

Zaznaczam, że nie czytałem ksiązki Benedykta XVI, więc nie czuję się kompetentny wypowiadać się w jej temacie. Ale teza autora, że dla Kościoła katolickiego kłopotliwe były następujące fragmenty NT, jest dyskusyjna:

1. Zakaz nauczania (Mk 8:30, Mt 16:20, Łk 9:21)

jswiec · Gość

Prawdę mówiąc gdy przeczytałem "Jezusa z Nazaretu" kard. Ratzingera/Benedykta XVI miałem wrażenie, że jest to rzeczywiście rodzaj swoistej "rozprawy" profesora telogii z innymi profesorami telogii i to w dodatku w wybitnie niemieckim kontekście [poza nim jest jedynie śladowa ilość francuskiej i anglosaskiej egzegezy, nie wiem nawet czy najbardziej reprezentatywna].

Autorowi udało się niewątpliwie wypunktować największe ekscesy i nonsensy podawane jako "prawdy objawione" na niemieckich uniwersytetach - i podać w zamian znacznie bardziej prawdopodobne interpretacje, mające w dodatku walor ciągłości z Tradycją Kościoła.

Niemniej przyznaje, że ostatni rozdział n/t Przemienienia Pańskiego trochę mnie zadziwił, bo tam rzeczywiście Autor wysunął skądinąd ciekawe, lecz w moim mniemaniu dość kontrowersyjne tezy. Wcale się nie dziwię, że ten właśnie rozdział najlepiej nadawał się do krytyki Benedykta XVI, bo rzeczywiście wygląda na to, że został napisany pod presją czasu, aby jakoś tam zakończyć 1szą część dzieła w terminie.

Uważam jednak, że poza tym jednym końcowym rozdziałem w zasadzie nie ma się do czego "przyczepić" w całe książce. Tak więc sam pan Kot uogólniając wnioski z jednego rozdziału na całą książkę dopuszcza się dość przewrotnej manipulacji.

Otóż każde tego typu dzieło ma nieuchronnie lepsze i słabsze fragmenty, zresztą sam papież pisze w przedmowie, że jest to zbiór jego przywatnych opinii jako profesora teologii, z którymi wierni nie muszą się zgadzać.

Tymczasem mam nieodparte wrażenie, że celem artykułu jest dyskredytacja Ratzingera nie tylko jako uczonego, ale przede wszystkim jako papieża, który świadomie "naciąga" na prawo i lewo jak się da korzystając z autorytetu swojego Urzędu.

Otóż p. Kot w swoim artykule nie podaje wyraźnie żadnej logicznie uzasadnionej kontr-hipotezy egzegetycznej, która by była choćby jako-tako spójna.
Wydaje się także, że sam nie potrafi podejśc do tekstu Ewangelii bezstronnie zakładając z góry, że Jezus to jeden z wielu rabinów czyniących cuda w ówczesnej Palestynie, a to że jego nauka zyskała taki rozgłos jest raczej nieprawdopodobnym zbiegiem okoliczności niż konsekwencją jego boskiego pochodzenia.
Są to tezy Vermesa Gezy [słynnego żydowsko-węgierskiegi profesora z Oxford], co do których można wysunąć tysiące kontrargumentów. Ale to już jest przedmiot zupełnie innej dyskusji.

dwa_ł

Zauważ, że autor jako problem postawił nasze rodzime recenzje tej książki, które wychwalały ją pod niebiosa jako niemalże dzieło natchnione, więc nie odwoływał się wyłącznie do twierdzeń autora, choć wydaje mi sie osobiście, że Darek w znaczącym stopniu udowodnił, że książka ta była napisana od strony wyniku "sprawy Jezusa" jakim jest KRK. Nie wiem co sprawiło, że książka BXVI nie została u nas w kraju poddana jakiejś szczególnej krytycznej dyskusji, być może, przyczynę tego faktu wskazał sam tytuł i powołanie się na prof. Polaka/Węcławskiego, tj. kryzys związany z głośnymi odejściami kilku księży katolickich.
Co do braku rozwiązania problemu czy kont-hipotezy wydaje mi się, że istnieje szeroki wachlarz rozwiązań, które Darek zna i wskazuje, jednak wydaje mi się, że podstawowe założenie tego tekstu to wskazanie wynikowego charakteru dzieła BXVI oraz braków metodologicznych a z tego zadania wywiązał się bardzo dobrze.

SEKS · Gość

Przede wszystkim trzeba zacząć od krytyki metodologii rozpasanego bultmanizmu, jako irracjonalnej fatamorgany rozumu, oderwanej od rzeczywistości podobnie jak Heidegger.
Potem zostaje tylko konstatacja: ponieważ założenia są ułomne, więc i wywód.
Coś jakby ktos najpierw załozył że 2+2=17 i dalej na tej podstawie 5000 stron wywodu. Nie trzeba się odnosić do wszystkiego, tylko wystarczy owo pierwsze założenie wypunktować.
2. Problem z ustawianiem sobie, które fragmenty Kościoł powinien uważac za niewygodne a które za wygodne też świadczy o pewnym oderwaniu od rzeczywistości.
Postać Piotra w Ewangelii to ciekawy temat ale podchodzenie do ewangelii z nastawieniem:
"skoro autor napisał to co napisał to znaczy że nie chciał napisać tego, co napisał tylko coś zupełnie inneego" jest bez sensu.
3. Historycy opierają się na takich źródłach, jakie są. Jak nie ma innych to nawet na legendzie o Popielu.

Głównym problemem jest mitomania "nowoczesnego umysłu" czyli podstawowy dogmat demitologizacji, który przyjął się ze względu na jaskrawą sprzeczność z rzeczywistością. Nowoczesny umysł pożada cudowności w sposób oczywisty, co powoduje rozwój wróżbiarstwa, ezoteryki, zabobonu czy nawet kult superbohaterów. Dodajmy do tego UFO-pasje - tak na początek.
Co było faktyczną nowoscią XX wieku to rozwój ateistycznych kultów religijnych. Kultów na ogół krótkotrwałych i efemerycznych. Trzymaja się te bardziej abstrakcyjne a materialno-namacalne się nie trzymają.

Negowanie rzeczywistości to główny problem bultmanizmu, który dlatego jest przyjmowany prze kręgi uniwersyteckie. Dlaczego one popadaja w paranoję? To oddzielny acz fascynujący problem.

Smok Eustachy Klarencjusz Scrubb

dwa_ł

Wydaje mi się, że o Bultmanie tu nie dyskutujemy - Darek jest związany raczej z tzw. trzecim poszukiwaniem, które ma dość odmienne założenia i zupełnie odmienne efekty.
Pozostała część wypowiedzi jest tu chyba przypisaniem Autora do szkoły Bultmana.
Reszta to pytanie o stosunek SEKSu do Ratzingera i jego dzieła, któremu Darek przypisuje "egzegezę kanoniczną" a ja nazwał bym ją raczej wynikową - mamy takie a takie poglądy, które trzeba teraz uzasadnić Pismem Świętym.

SEKS1 · Gość

dwa_ł

po pierwsze Bultman jest ważny min. z powodu pytań, które postawił, bo z jego poglądami zapewne mało kto sie dzisiaj zgadza
po drugie trzecie poszukiwanie też jest ważne bo wskazuje na elementy często pomijane w katolickim obrazie Jezusa historycznego, ale także buduje modele, które wzajemnie się uzupełniają

szymon

Witam na forum i gorąco dziekuję za inicjatywę ORF,zwłaszcza za numer
dot.wiary i wiedzy :szacunek:

,bo tu mam sporo niewiedzy

.
Artykuł Pana Dariusz Kota pokazuje mi po raz kolejny,że w sprawach wiary
nikt nie jest w pełni obiektywny (nawet Papież),i nawet On analizuje
Ewangelie z
załozoną teza teologiczną-katolicką min.prymat Piotra ,bóstwo Jezusa
itd.Sprzecznosci są pomijane , bagatelizowane lub reinterpretowane w
duchu
apologetycznym.Moim skromnym zdaniem- laika ,wiarygodność ewangelii jest
organicznie związana z wierygodnością instytucji Koscioła,a ta jest
problematyczna.To Kościół stworzył kanon NT w tym ewangelie,a nie
odwrotnie
wybierając,redagując,kompilując dostępne rekopisy dostosowujac je do
wlasnych potrzeb teologiczno-pastoralnych uwarunkowanych sytułacją
społeczno-polityczną.
Jeśli mnie się ktoś pyta ,czy uznaję prawdziwość ewangelii ,to ja
odpowiadam wg jakich kryteriów mam dokonać tego wyboru np tylko ewangelie
synoptyczne czy też
teologię Janową.Kryteria empiryczne np.zapowiedzi JEzusa Paruzji i
ewentualne pózniejsze wydarzenia
i moje osobiste doswiadczenia ,raczej mnożą watpliwości.Np. o tym,że za
zycia swoich uczniów Jezus powróci na ziemie i ustanowi Swoje Królestwo
BEZ
WATPIENIA SIĘ NIE SPRAWDZIŁY.Mozna to sobie zinterpretować w nurcie
egzegezy "kanonicznej",ale jak słusznie zauważa Pan Kot :"W praktyce jednak
jak właśnie mieliśmy okazję zaobserwować przybiera ona postać
doraźnych i ahistorycznych uwag do współczesnej postaci tekstu."
W jednej z ewangelii jest napisane ,że ci którzy wierzą w Jezusa będą
dokonywać
takich dziel jak On ,a nawet wieksze.Dotychczas nie spotkalem
ludzi,którzy
wskrzeszaja umarlych,rozmnażają cudownie chleb,uzdrawiają chorych,a
podobno
w POlsce są miliony chrzescijan :think:

.
Zgodnie z KKK (P.107)"...KSIĘGI BIBLIJNE w sposób pewny ,wiernie i bez
błedu uczą prawdy..".Jak to pogodzić z tym,co napisałem powyzej i z tym:
1W Encyklopedii PWN z 2000 r. możemy przeczytać taką oto informację:
"Kanon
27 ksiąg Nowego Testamentu ustalił się w zasadniczym zarysie w II w.,
chociaż wątpliwości co do kilku ksiąg przetrwały do IV w." Jest to
informacja mylna, gdyż w II w. występowało jeszcze wiele rozbieżności
dot.
tego, które księgi uznawać za natchnione. Około roku 350 wschodni Kościół
katolicki po raz pierwszy określił swój kanon biblijny, czyli
zaakceptowany
zestaw pism chrześcijańskich, które zaczęto uważać za jedyne prawdziwe i
święte. Zachód doczekał się swego kanonu na przełomie IV i V w.
2Samą ideę kanonu zawdzięczają katolicy heretykowi - Marcjonowi, który
około roku 150 utworzył pierwszy chrześcijański kanon (obejmujący Łukasza
i
Pawła). Do czasu kanonu Marcjona Ojcowie apostolscy cytowali w swoich
pismach prawie wyłącznie Stary Testament. "Można zapewnić, że ci pisarze
(chrześcijanie z pierwszej połowy II wieku) nie znają naszych Ewangelii,
albo, co sprowadza się dla nas do tego samego, że jeśli je znali, nie
mówią
o nich i nie cytują ich nigdy"
3.Róznice między synoptykami a ewangelią JANA
Opowieść o przygodach Jezusa z Nazaretu znacznie się różni od relacji
synoptyków, zbieżna jest jedynie w ok. 8 %, reszta to osobisty wkład
pisarza. Inny jest nie tylko wizerunek Jezusa, ale nawet fakty
biograficzne. Autor tekstu nie ma najmniejszego zainteresowania dla tła
historycznego, odrywa swoją opowieść z ogólnego tła dziejowego. Jeśli
chodzi o historyczność opisywanych wydarzeń miarodajne będą poniższe dwie
opinie wybitnych biblistów (księży): "Autor znał tylko Chrystusa
liturgicznego, przedmiot kultu chrześcijaństwa. W tych fragmentach
boskiej
biografii nie ma żadnego odbicia rzeczywistości..." (Alfred Loisy,
Czwarta
ewangelia, 1903); "Właściwie chodzi w niej... ojakąś mistyczną zjawę,
będącą refleksem raczej rozmyślań teologicznych, aniżeli rezultatem
trzeźwego do faktów stosunku. Chrystus Jana to jakiś twór metafizyczny,
będący produktem filozoficznych poglądów swej epoki, a nie prorok
galilejski nauczający rzesze i spieszący im z pomocą (...) U podstaw
opisu
Jana trzeba szukać nie tyle zdarzeń historycznych, ile poglądów
pierwotnej
gminy chrześcijańskiej" (ks. prof. E. Dąbrowski, Ewangelie, ich powstanie
i
rodzaj literacki).
4.Wielość rekopisów

Ci, którzy bronią teksty biblijne przed posądzeniem o interpolacje, mają
poważny orzech do zgryzienia: dziś nie dysponujemy żadnym oryginalnym
tekstem, dosłownie nic nie zachowało się w wersji pierwotnej. Mało tego
%u2014 nie mamy nawet pierwszych odpisów tekstów pierwotnych. Mamy
jedynie
"odpisy odpisów będących kopiami innych odpisów".
Najstarsze zachowane teksty całego Nowego Testamentu pochodzą z połowy IV
w., czyli z okresu, kiedy chrześcijaństwo stało się religią państwową,
kiedy ukształtowała się już, przynajmniej w swoich zrębach, nauka
Kościoła.
Te najstarsze rękopisy to Kodeks Watykański oraz Kodeks Synaicki (odkryty
w
prawosławnym klasztorze św. Katarzyny na górze Synaj przez niemieckiego
biblistę Konstantego Tischendorfa w 1859 r.)

Oprócz tych dwóch najstarszych kodeksów całego NT, istnieje bardzo wiele
innych manuskryptówpełnego tekstu (ok. 4000) oraz fragmentów (ok. 25
000),
ponadto wiele fragmentów zawartych jest w pismach Ojców Kościoła, a
zwłaszcza: Orygenesa, żyjący w latach 185-254 (18 000), Tertuliana,
żyjący
w latach 160-220 (ponad 7 000), Justyn, żyjący w latach 100-165 (300).
Nie
przedstawiają one jednak równie wartościowego materiału tekstowego, gdyż
nie można wykluczyć, że fragmenty, przynajmniej w części, cytowane były z
pamięci.

Najcenniejszy ze zbiorów tych fragmentów należy do Chester Beatty, który
zawiera papirusy pochodzące z III w. Na 60 papirusach egipskich znajdują
się fragmenty czterech ewangelii, niektórych listów apostolskich oraz
Apokalipsy. Ponadto istnieje inny bardzo ważny dokument papirus
Egertona, opublikowany w 1934 r., na którym znajdują się fragmenty
ewangelii oraz teksty pochodzące z ustnej tradycji. Papirus ten pochodzi
z
II w.

Wróćmy jednak do pierwszych pełnych tekstów NT. Odkrywca pierwszego z
nich
kodeksu synajskiego był autorem siedmiu kolejnych wydań NT,
kiedy opracował ósme, opierające się na odkrytym kodeksie, okazało się,
że
nowa wersja różni się od poprzednich w 3500 miejscach. Tym niemniej to
naukowe opracowanie tekstu wykazało ok. 1000 dalszych rozbieżności w
porównaniu z NT opracowanym na podstawie Kodeksu Watykańskiego. Tym samym
zauważymy, jak bardzo kłopotliwa pozostaje nadal kwestia autentyczności
posiadanego przez nas tekstu, pomimo tak olbrzymiej liczby odkrytych
manuskryptów.

Ja widzę tyle (pewnie tylko tyle- dla specjalisty)problemów,ale nie
ukrywam,że kryterium empiryczne: słowa Jezusa i Jego realizacja w moim
kontakcie z innymi ludzmi podajacymi sie za prawdziwych uczniów Boga,jest
tu kluczowe.
Poszukujacy szymon

dwa_ł

ale zapomniałeś dodać ile z tych błędów tyczy się sensu słów ile zaś jest łatwymi do zidentyfikowania pomyłkami kopistów, w porównaniu z innymi tekstami starożytności mamy bardzo dużo odpisów, pomagają tłumaczenia, cytaty w pismach wczesnochrześcijańskich
w kwestii kanonu to zajrzyj do fragmentu Muratoriego czy Ireneusza - w II wieku przez wzajemne uznanie i potwierdzenie lokalnych wspólnot trzon kanony został przyjęty - rozbieżności dotyczyły kilku pism
z resztą większość tych spraw była już na ŚFINI dyskutowana

SEKS

No i masz.
O kanonie tutaj:
[link widoczny dla zalogowanych]

2. Względem książki Benedykta XVI: ustalmy najpierw, czy słusznie prawi we wstępie, że obrazy Jezusa były raczej fotografiami ich autorów?
Dlaczego mamy od razu siedzieć w 9 rozdziale a nie możemy zacząć od pierwszego?

dwa_ł

No dobrze o kanonie dyskutowaliśmy kilka razy - choćby z Mat'em natomiast co do fotografii to zgoda - obrazy Jezusa są zawsze fotografiami, czy może lepiej powiedzieć zawsze są intencjonalne, tylko co słusznie zauważył autor artykułu ten jest traktowany jakby intencjonalny nie był, co więcej B XVI traktuje swoją intencjonalność jako obiektywny punkt odniesienia, tak jakby nie zauważał swojej intencjonalności.

wujzboj

Traktowanie swej intencjonalności jako obiektywnego punktu odniesienia jest problemem tylko wtedy, gdy intencjonalności autora i czytelnika nie zgadzają się. W przeciwnym wypadku jest to po prostu wychodzenie ze wspólnych założeń.

Pytanie: jak dalece jest możliwe zachowanie wspólnych założeń w naukach historycznych?

dwa_ł

Pytanie czy Benedykt XVI podchodzi do tematu z intencją historyka czy z inną intencją, oczywiście jeśli przynajmniej dla zasady przyjmiemy, że intencja historyka jest jak najwierniejsze przedstawienie faktów historycznych.

Oless

Intencje mają to do siebie, że ich nie znamy, można więc snuć setki przypuszczeń o tym kto jakimi motywami się kieruje, przypisując złe intencje każdemu poglądowi, który nie zgadza się z naszym. :grin:

Jeżeli o intencjach mowa to sądzę, że każdemu, kto jest żywo zainteresowany tym w co wierzyły pierwsze wspólnoty chrześcijańskie, towarzyszy ciekawość co do tego jak rozumieli treść Nowego Testamentu jego autorzy. Wielką zasługą uczonych studiujących te zagadnienia jest wskazanie na konieczność uwzględnienia żydowskiej perspektywy, spojrzenia na NT i postać Jezusa przez tło językowe, religijne i społeczne Palestyny I wieku. Zrozumienia tego czym było dla nich Królestwo, czym było pojęcie "Syn Boży', jakimi wartościami kierowali się ludzie tamtych czasów. Wybitny uczony Sanders zwraca uwagę, że zdarzało mu się słuchać z kazalnicy takie interpretacje tekstu NT, które dla ludzi I wieku byłyby nie do pojęcia.

Tutaj jest ciekawy artykuł poruszający ten temat:
[link widoczny dla zalogowanych]

Oless

Centralną częścią tekstu p. Dariusza Kota jest krytyczna analiza wybranego fragmentu 'Jezusa z Nazaretu'. Jest to bardzo sprawne omówienie teologicznej interpretacji Benedykta XVI, której zarzuca się brak konsekwencji i wprowadzanie do tekstu treści tam nieobecnych oraz unikanie niewygodnych wersetów. Po drugie, Autor wyraża żal, że Joseph Ratzinger nie podjął się kompletnego badania ewangelicznych źródeł, które miałoby wartość poznawczą czy historyczną; ten "naistotniejszy brak" to nieobecność " hipotezy co do historii tekstów: kolejności powstawania ewangelii, ich wzajemnych zależności, ich autorstwa, ich adresatów, procesu redakcji itd. " .

Chociaż nie wiem czy ambicje Benedykta XVI co do swojego dzieła sięgały tak daleko to nie ukrywam, że dla mnie również ta druga kwestia jest najciekawsza. Mam jednak mieszane uczucia w jaki sposób Dariusz Kot traktuje "wiedzę historyczną" - określenie zawarte w tytule referatu.

Kot analizuje czy Ratzinger zachował "neutralność w trakcie interpretacji" chociaż nic takiego istnieć nie może. Jeżeli w dziedzinach tak bardzo intersubiektywnych i eksperymentalnych jak nauki przyrodnicze istnieją odmienne punkty widzenia (np. wielorakie interpretacje teorii kwantów) to tym bardziej w historii czy w religioznawstwie będziemy mieć do czynienia z różnorodnymi ujęciami tego samego zagadnienia (jak wiele interpretacji historycznego Jezusa). Kot krytykuje (w pozytywnym znaczeniu tego słowa oczywiście) Ratzingera za przybieranie postawy autorytetu, za apodyktyczny ton wypowiedzi, ale jednocześnie sam przedstawia dość aprioryczny punkt widzenia wyselekcjonowanych przez siebie uczonych zajmujących się tymi zagadnieniami.

Wybrałem kilka twierdzeń, które uważam za godne komentarza lub przedyskutowania lub też takie gdzie Kot prezentuje twierdzenia w gruncie rzeczy hipotetyczne jako fakty historyczne.

1. Niepewne tezy podawane za White'em:

Oless

2. Opinie podawane bezpośrednio przez Kota.

Oless

krowa

https://www.youtube.com/watch?v=ktvTqknDobU

ZEMSTA JANA KROWY